Geologia, geomorfologia i gleboznawstwo

W semestrze letnim realizowane będą treści przedmiotu "Gleboznawstwo ogólne i szczegółowe". Treści przedmiotu dotyczyć będą poznania wszystkich funkcji gleby. Poznanie oddziaływania czynników glebotwórczych na przebieg procesu glebotwórczego. Funkcjonowanie trójfazowego układu gleby i rola jego komponentów w kształtowaniu właściwości fizycznych w tym hydrofizycznych, fizykochemicznych, chemicznych i biologicznych w tym rola materii organicznej i edafonu. Studenci poznają i nauczą się opisywać i identyfikować podstawowe jednostki taksonomiczne gleb w oparciu o Systematykę gleb Polski wyd. IV, oraz międzynarodową systematykę gleb WRB i powszechnie używaną w opracowaniach polskich i zagranicznych. Tematem ćwiczeń i praktycznym wykorzystaniem będzie znajomość waloryzacji użytkowej gleb, a także umiejętność czytania map glebowych i glebowo-rolniczych.

Program wykładów w semestrze II

1. Trójfazowy skład gleby. Skład fazy stałej gleby, jej związek z rodzajem skały.

2. Porowatość, struktura gleby i gęstość.

3. Geneza, budowa i rola minerałów ilastych w glebie.

4.Przemiany związków organicznych w glebie, powstawanie, budowa i skład połączeń próchnicznych w glebie

5. Funkcje próchnicy w glebie i ich udział w ochronie środowiska przyrodniczego, typy próchnicy – różne podziały

6. Faza ciekła – rodzaje wody, dostępność dla roślin, pF, typy gospodarki wodnej, skład chemiczny

7. Faza gazowa gleby, skład powietrza, stosunki wodno-powietrzne, ODR, procesy glejowe, biologiczna głębokość gleb, własciwości termiczne

8. Rodzaje sorpcji, sorpcja wymienna kationów, budowa i skład kompleksu sorpcyjnego, źródła ładunków ujemnych – przykłady gleb o różnej PWK, odporność gleb na degradację

9. Buforowość i odporność gleb na antropopresję

10. Odczyn gleb Polski – uwarunkowania litologiczne i klimatyczne, kierunki zmian, podział gleb według wartości pH, wpływ odczynu na właściwości gleb.

11. Makro- i mikroelementy, formy dostępnośći skladnikow biogennych.

12. Żyzność gleb, jakość - klasy bonitacyjne, przydatność - kompleksy glebowo-rolnicze

13.Struktura użytkowania gleb Polski, grnica rolno-leśna

14. Zmienność pokrywy glebowej Polski, strefowość i nazewnictwo gleb wg WRB

15. Zagrożenie i ochrona gleb przed różnymi rodzajami degradacji

Program ćwiczeń projektowych:

1. Wprowadzenie: Jednostki hierarchiczne i poziomy glebowe systematyki gleb Polski (V wydanie z 2011 roku)

2. Opis i charakterystyka wybranych jednostek taksonomicznych Rzędu 1-4 systematyki gleb Polski (V wydanie z 2011 roku)

3. Opis i charakterystyka wybranych jednostek taksonomicznych Rzędu 5-8 systematyki gleb Polski (V wydanie z 2011 roku)

4. Opis i charakterystyka wybranych jednostek taksonomicznych Rzędu 9-11 systematyki gleb Polski (V wydanie z 2011 roku)

5. Ustalanie gatunków i rodzajów gleb na podstawie wzorcowych profilów

6. Ustalanie typów i podtypów gleb na podstawie wzorcowych profilów

7. Podstawy klasyfikacji bonitacyjnej - ustalanie klas bonitacyjnych gleb użytków rolnych i zielonych

8. Zasady ustalania kompleksów glebowo-rolniczych ustalenie prznależności gleb do odpowiednich kompleksów na wzorcowych profilach

9. Interpretacja i wykorzystanie map glebowo-rolniczych w skali 1:5 000 do oceny przydatności gleb do upraw rolniczych, zalesienia, zabudowy terenu (budownictwa i infrastruktury) oraz ochrony gleb

10. Zastosowanie praktyczne klasyfikacji gleb według obowiązujących taksonomii międzynarodowej WRB z 2006 r.

Ćwiczenia terenowe - 2 dni po 8 godz. z zakresu geologii i petrogafii oraz gleboznawstwa - razem 16 godzin. Ćwiczenia odbywają się na terenie Mydlnik i Pychowic, ze względu na możliwość opisania profilów glebowych różnych typów i podtypów gleb wytworzonych na zróżnicowanym podłożu litogenicznym, oraz pokazanie zmienności geologicznej budowy terenu i z efektów procesów geomorfologicznych.

Statystyka przedmiotu:

1. Liczba godzin oraz punktów ECTS - przedmiot obowiązkowy Godziny: 200; ECTS: 8

2. Liczba godzin oraz punktów ECTS - przedmiot do wyboru Godziny: -; ECTS: -

3. Łączna liczba godzin oraz punktów ECTS, którą student uzyskuje poprzez bezpośredni kontakt z nauczycielem

akademickim (wykłady, ćwiczenia, seminaria....) Godziny: 96; ECTS: 3,84

4. Łączna liczba godzin oraz punktów ECTS, którą student uzyskuje na zajęciach praktycznych np. laboratoryjne,

projektowe, terenowe, warsztaty Godziny: 50; ECTS: 2

5. Przewidywany nakład pracy własnej (bez udziału prowadzącego lub z udziałem w ramach konsultacji) konieczny do

realizacji zadań programowych przedmiotu. Godziny: 104; ECTS: 4,16

Literatura podstawowa:

Mocek. 2015. Gleboznawstwo. Wydawnictwo Naukowe PWN.

Turski R. i in. 1999. Zarys Gleboznawstwa, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.

Bednarek R., Dziadowiec H., Pokojska U., Prusinkiewicz Z. 2004. Badania ekologiczno-gleboznawcze. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.

Bednarek R., Prusinkiewicz Z. 1997. Geografia gleb, Wydawnictwo NaukowePWN,

Komornicki T. i in. Przewodnik do ćwiczeń z gleboznawstwa i geologii. Cz. I i III. Wyd. AR w Krakowie 1998.

Literatura uzupełniająca:

Gleboznawstwo pod red. Zawadzkiego S.1999. PWRiL, Warszawa.

Systematyka gleb Polski wyd. V. Roczn. Glebozn. 2011

Wiedza

1. zna działanie czynników glebotwórczych,

2. zna procesy pedogeniczne,

3. zna właściwości fizyczne, chemiczne i biologiczne gleb z uwzględnieniem różnic typologicznych,

4. posiada wiedzę na temat zróżnicowania pokrywy glebowej w Polsce,

Umiejętności

5. potrafi opisywać profil glebowy,

6. potrafi wykonać metody analityczne oznaczania właściwości chemicznych gleb i zinterpretować wyniki,

7. rozpoznaje podstawowe jednostki obowiązującej systematyki gleb Polski i WRB,

8. umie określić klasy bonitacyjne i przydatność glebowo-rolniczą (kompleksy glebowe),

Kompetencje społeczne

9. ma świadomość wartości pokrywy glebowej użytkowanej rolniczo na terenie Polski,

10. ma świadomość roli gleby w środowisku.

Oceny formujące (ćwiczenia) za:

- praktyczną umiejętność rozpoznawania skał i jednostek obowiązującej systematyki gleb Polski,

- znajomość zasad metod oznaczania właściwości fizyko-chemiczych gleb,

- sprawozdanie z ćwiczeń terenowych,

Wykłady

Pisemny egzamin z zakresu gleboznawstwa. Egzamin składa się z około 30 pytań w formie testowej i otwartej.

--

1. Ocena niedostateczna (2,0): wystawiana jest wtedy, jeśli w zakresie co najmniej jednej z trzech składowych (W, U

lub K) przedmiotowych efektów kształcenia student uzyska mniej niż 50% obowiązujących efektów dla danej składowej.

2. Ocena dostateczna (3,0): wystawiana jest wtedy, jeśli w zakresie każdej z trzech składowych (W, U lub K) efektów

kształcenia student uzyska przynajmniej 50% obowiązujących efektów dla danej składowej.

3. Ocena ponad dostateczna (3,5): wystawiana jest na podstawie średniej arytmetycznej z trzech składowych (W, U lub

K) efektów kształcenia (średnio 61-70%).

4. Podobny sposób obliczania ocen jak przedstawiony w pkt. 3 przyjęto dla ocen dobrej (4,0 - średnio 71-80%), ponad

dobrej (4,5 - średnio 81-90%) i bardzo dobrej (5,0 - średnio >90%).

UWAGA: Prowadzący zajęcia, na podstawie stopnia opanowania przez studenta obowiązujących treści programowych danego

przedmiotu, w oparciu o własne doświadczenie dydaktyczne, formułuje ocenę, posługując się podanymi wyżej kryteriami

formalnymi.