Podstawy żywienia człowieka

Celem przedmiotu jest zapoznanie studentów z trzema dominującymi zagadnieniami w nauce żywienia człowieka : (a) zawartością składników odżywczych w żywności i stopniem ich przyswajalności, (b) przebiegiem procesów trawienia, wchłaniania i przemiany pośredniej (metabolizmu) tych składników i (c) zapotrzebowaniem na składniki odżywcze w zależności od płci, wieku, stanu fizjologicznego. W zakresie wykładów uwzględniona zostanie także ocena sposobu żywienia i stanu odżywienia człowieka oraz zasady racjonalnego żywienia z wybranymi elementami profilaktyki żywieniowej.

1.Wprowadzenie do nauki żywienia człowieka, nauka żywienia człowieka w odbiorze społecznym.2.Podstawowy skład chemiczny żywności: składniki pokarmowe żywności oraz podstawowy skład chemiczny ciała człowieka.

3.Elementy anatomii i fizjologii przewodu pokarmowego człowieka, ogólna charakterystyka procesów trawienia i wchłaniania w przewodzie pokarmowym człowieka.

4.Przemiana materii: węglowodany. Występowanie w żywności, struktura i klasyfikacja. Przebieg procesów trawienia, wchłaniania i transportu. Regulacja metabolizmu węglowodanów i jej zaburzenia. Spożycie w Polsce i współczesne zalecenia odnośnie spożycia węglowodanów.

5.Przemiana materii: tłuszczowce. Występowanie w żywności, struktura i klasyfikacja Przebieg procesów trawienia, wchłaniania i transportu tłuszczów (triacylgliceroli) - rola cholesterolu. Regulacja metabolizmu tłuszczów. Współczesne poglądy na rolę wysokiego spożycia tłuszczu w rozwoju chorób cywilizacyjnych. Spożycie w Polsce i współczesne zalecenia odnośnie spożycia tłuszczów.

6.Przemiana materii: białka. Występowanie w żywności, struktura i klasyfikacja. Przebieg procesów trawienia białek, wchłaniania i transportu aminokwasów. Pojęcie puli wolnych aminokwasów. Losy wolnych aminokwasów i rola glutaminianu. Współczesne poglądy na rolę spożycia białka w rozwoju chorób cywilizacyjnych. Spożycie w Polsce i współczesne zalecenia odnośnie spożycia białka.

7.Przemiana energii: bilans energii, masa ciała i jej regulacja. Zagadnienie idealnej masy ciała: stosowane wskaźniki (BMI i jego interpretacja); wartość wskaźnika WHR: otyłość brzuszna i pośladkowo-udowa. Nadwaga/otyłość jako choroba cywilizacyjna.

8.Przyswajalność i funkcje biologiczne podstawowych składników mineralnych. Występowanie w żywności, wchłanianie, funkcje metaboliczne, wydalanie. Interakcje z innymi składnikami pokarmowymi. Normy zapotrzebowania na podstawowe składniki mineralne.

9.Przyswajalność i funkcje biologiczne witamin. Podział i charakterystyka witamin, występowanie w żywności, wchłanianie, funkcje metaboliczne, wydalanie. Normy zapotrzebowania na witaminy.

10.Integracja procesów metabolicznych. Metaboliczne współzależności przemian składników pokarmowych na poziomie komórkowym, organów i tkanek.

11.Normy żywieniowe. Czynniki genetyczne i środowiskowe (żywieniowe) określające wielkość zapotrzebowania na składniki pokarmowe i wartości norm żywieniowych. Rodzaje norm żywieniowych i zasady ich ustalania.

12.Zasady planowania i organizacji żywienia, sposób żywienia i jego ocena. Zasady zamiany produktów spożywczych, zasady ustalania jadłospisów (posiłkowych, dziennych i okresowych), Ocena i korekta jadłospisów. Jakościowe i ilościowe metody oceny sposobu żywienia.

13.Stan odżywienia i jego ocena. Czynniki żywieniowe i nieżywieniowe wpływające na stan odżywienia. Lekarskie, antropometryczne i biochemiczne metody badania stanu odżywienia.

14.Żywienie jako czynnik rozwoju wybranych chorób dietozależnych. Żywienie jako czynnik rozwoju pierwotnych i wtórnych chorób żywieniowych. Żywność, żywienie a zdrowie: rzeczywiste i domniemane zagrożenia.

15.Sposób żywienia i stan odżywienia ludności w Polsce oraz aktualne zalecenia żywieniowe dla populacji polskiej.

1.Gawęcki J., Hryniewiecki L. (2003). Żywienie człowieka. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.

2.Hasik J., Gawęcki J. (2003). Żywienie człowieka zdrowego i chorego. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.

3.Pisulewski P. M., Pysz M. (2005) Żywienie człowieka. Zbiór ćwiczeń. Wydawnictwo Akademii Rolniczej w Krakowie, Kraków

4.Roszkowski W. (2000) Podstawy nauki o żywieniu człowieka - przewodnik do ćwiczeń. SGGW, Warszawa

5.Ziemlański Ś. (2001). Normy żywienia człowieka. Wydawnictwo Lekarskie PZWL,Warszawa.