Farmakologia i farmakoterapia żywieniowa

Przekazanie studentom wiadomości dotyczących surowców zielarskich stosowanych w żywności, wpływających korzystnie na jakość, trwałość i atrakcyjność sensoryczną produktów spożywczych oraz ich wykorzystania w lecznictwie i kosmetologii. Student pozna charakterystykę biologiczną gatunków zawierających substancje biologicznie czynne z uwzględnieniem ich zawartości, miejscem występowania w roślinie, sposobem działania na organizm człowieka oraz wykorzystaniem. Zapozna się ze sposobami przygotowania prostych form preparatów: ekstraktów, nalewek, odwarów, naparów i innych, które mogą być stosowane w warunkach domowych. Dodatkowo zapozna się z podstawowymi wiadomościami dotyczącymi mechanizmów działania leków, losów leków w ustroju (wchłanianie, transport, wiązanie z białkami, wydalanie).

Przedstawienie informacji dotyczących wpływu stanu fizjologicznego na działanie leków i mechanizmów interakcji leku z lekiem, leku z pożywieniem i leku z substancjami obecnymi w środowisku.

Treść kształcenia

Historia zielarstwa i ziołolecznictwa

Charakterystyka substancji biologicznie czynnych występujących w roślinach zielarskich.

Surowce olejkowe. Gatunki roślin olejkowych, aktywność biologiczna olejków eterycznych. Aromaterapia

Surowce flawonoidowe jako suplementy diety i środki lecznicze. Budowa morfologiczna i skład chemiczny najważniejszych gatunków.

Spożywcze i lecznicze surowce antocyjanowe (gatunki roślin, skład chemiczny, wykorzystanie)

Śluzy i surowce goryczowe w żywności i lecznictwie (gatunki roślin, skład chemiczny, wykorzystanie)

Surowce alkaloidowe i glikozydowe, ich rola w terapii oraz możliwości alternatywnego wykorzystania (gatunki roślin, skład chemiczny, wykorzystanie)

Zioła źródłem witamin

Główne mechanizmy działania leków: fizykochemiczny i chemiczny.

Współczesne metody projektowania i otrzymywania leków.

Wpływ czynników fizykochemicznych na trwałość, wchłanianie i dystrybucję leku.

Wpływ leków na pobieranie pokarmów. Wpływ składników pokarmowych na dostępność biologiczną, efekty farmakologiczne i kliniczne działania leków.

Wpływ sposobu odżywiania, obecności w diecie szeregu składników odżywczych na modyfikację/zniesienie działania substancji biologicznie aktywnych zawartych w lekach.

Interakcje lek/pożywienie, skutki zdrowotne, szczególnie w stanach chorobowych.

Propozycje odpowiedniej diety w celu zoptymalizowania działania leczniczego i ograniczenia efektów niepożądanych leków.

Leki a inżynieria genetyczna.

Leki a gospodarka węglowodanowa. Leki stosowane w zaburzeniach gospodarki wapniowej. Farmakoterapia otyłości.

Farmakologia tarczycy i hormonów przysadki i nadnerczy.

Podstawowa

1. Farmakologia, podstawy farmakoterapii. W. Kostowski, Z. Herman, PWZL, Warszawa.

2. Farmakologia kliniczna pod red M.Wielosza, H.P.Rang, M.M.Dale, J.M.Ritter

3. Chemia leków. A. Zejca, M. Gorczyca Wyd. PZWL 2004

4. Claude-Martini M. Kosmetologia i farmakologia skóry PZWL, Warszawa 2007

5. Lamer-Zarawska E. Fitoterapia i leki roślinne PWZL, Warszawa 2007

6. Ożarowski A., Jaroniewski W. Rośliny lecznicze i ich praktyczne zastosowanie IWZZ Warszawa 1987

7. Strzelecka H., Kowalski J. Encyklopedia zielarstwa i ziołolecznictwa PWN, Warszawa 2000

8. Pisulewska E., Janeczko Z. Krajowe rośliny olejkowe Know-How, Kraków 2008

Uzupełniająca

1. Danysz A., Buczko W. Kompendium farmakologii i farmakoterapii. Podręcznik dla studentów medycyny, Wyd. Urban&Partner 2008

2. Jambor J. Rośliny lecznicze - Od aloesu do żeń-szenia. Farmapress Warszawa 2006

3. Kołodziej B. (red) Uprawa ziół PWRiL, Warszawa 2010

4. Kuźniewski E., Augustyn-Puziewicz J. Przewodnik ziołolecznictwa ludowego PWN Warszawa-Wrocław 1986

Wiedza

Zna mechanizmy neurohormonalne regulacji procesów fizjologicznych, fizjologie układu: pokarmowego, oddechowego, krążenia, nerwowego i gruczołów wydzielania wewnętrznego; trawienia, wchłaniania i metabolizmu składników pokarmowych.

Identyfikuje problemy zdrowotne (w tym w aspekcie zdrowia publicznego) wynikające z niewłaściwej jakości żywności.

Kompetencje społeczne

Rozumie potrzebę ciągłego dokształcania się i podnoszenia kwalifikacji zawodowych oraz rozwoju osobistego.

Wykazuje zdolność do pracy w zespole przyjmując w nim różne role. Umiejętnie zarządza czasem.

Na ocenę 2

Wiedza

Nie zna podstaw dotyczących regulacji fizjologii organizmu. Nie zna głównych mechanizmów działania leków, wpływu leków na pobieranie pokarmu. Nie zna mechanizmów interakcji lek/pożywienie, nie potrafi opisać skutków zdrowotnych takich interakcji. Nie zna terapii w chorobach genetycznych, ani podstaw farmakoterapii otyłości.

Nie identyfikuje problemów zdrowotnych wynikających z niewłaściwej jakości żywności i ich powiązania z lekami/substancjami bioaktywnymi w nimi zawartymi.

Kompetencje społeczne

Nie rozumie potrzeby ciągłego dokształcania się i podnoszenia kwalifikacji zawodowych oraz rozwoju osobistego.

Nie wykazuje zdolność do pracy w zespole przyjmując w nim różne role. Nieumiejętnie zarządza czasem.

Na ocenę 3

Wiedza

Zna podstawy regulacji fizjologii organizmu. Zna niektóre główne mechanizmy działania leków, ale nie zna ich wpływu na pobieranie pokarmu. Wie, że są interakcje lek/pożywienie ale nie potrafi opisać ich skutków zdrowotnych. Potrafi wymienić podstawowe terapie genetyczne i zna podstawy farmakologii otyłości.

Bardzo ogólnie potrafi zidentyfikować problemy zdrowotne wynikające z niewłaściwej jakości żywności i nie potrafi opisać ich powiązania z lekami/substancjami bioaktywnymi w nimi zawartymi.

Kompetencje społeczne

Słabo rozumie potrzebę ciągłego dokształcania się i podnoszenia kwalifikacji zawodowych oraz rozwoju osobistego.

Potrafi pracować w grupie w stopniu podstawowym, ale nie potrafi grupą kierować. Nie zarządza odpowiednio czasem.

Na ocenę 4

Wiedza

Zna podstawy regulacji fizjologii organizmu. Zna główne mechanizmy działania leków, ale nie zna ich wpływu na pobieranie pokarmu. Wie, że są interakcje lek/pożywienie ale nie zawsze potrafi opisać ich skutki zdrowotne. Potrafi wymienić leki stosowane w terapii genowej, w terapii otyłości ale nie zna mechanizmów ich działania.

Potrafi zidentyfikować problemy zdrowotne wynikające z niewłaściwej jakości żywności i ogólnie potrafi opisać ich powiązania z lekami/substancjami bioaktywnymi w nimi zawartymi.

Kompetencje społeczne

Rozumie w stopniu zadowalającym potrzebę ciągłego dokształcania się i podnoszenia kwalifikacji zawodowych oraz rozwoju osobistego.

Potrafi pracować w grupie, nie potrafi kierować małym zespołem. Zarządza odpowiednio czasem.

Na ocenę 5

Wiedza

Zna podstawy regulacji fizjologii organizmu. Zna główne mechanizmy działania leków, zna ich wpływu na pobieranie pokarmu. Wie, że są interakcje lek/pożywienie, zawsze potrafi opisać ich skutki zdrowotne. Potrafi wymienić leki stosowane w terapii genowej, w terapii otyłości, zna mechanizmy ich działania.

Potrafi zidentyfikować problemy zdrowotne wynikające z niewłaściwej jakości żywności. Potrafi opisać ich powiązania z lekami/substancjami bioaktywnymi w nimi zawartymi.

Kompetencje społeczne

Rozumie potrzebę ciągłego dokształcania się i podnoszenia kwalifikacji zawodowych oraz rozwoju osobistego.

Pracuje w grupie przyjmując w niej różne rolę (także nią kieruje). Zarządza odpowiednio czasem.