Ekologia i ochrona środowiska

Wykłady

Tematyka zajęć:

- Różnice między ekologią i ochroną środowiska- zakres stosowanych pojęć. Podstawowe poziomy organizacji biologicznej: osobnik, populacja, biocenoza, ekosystem, biosfera. Właściwości populacji i zmiany liczebności populacji. Czynniki wpływające na liczebność populacji. Przebieg pierwotnej i wtórnej sukcesji ekologicznej. Charakterystyka organizmów typowych dla wczesnych i późnych stadiów sukcesji: organizmy typu K i r,

- Nisza ekologiczna, różnice między niszą podstawową organizmu, a jego niszą zrealizowaną. Czynniki biotyczne i abiotyczne wpływające na organizmy żywe. Adaptacje organizmów do środowiska: woda, światło, temperatura, ogień, wiatr. Interakcje biotyczne: symbioza, pasożytnictwo, konkurencja, drapieżnictwo, amensalizm, komensalizm, allelopatia. Gatunki zwornikowe, dominujące i sukcesja ekologiczna,

- Przepływ materii i energii w ekosystemie- łańcuchy i sieci troficzne. Produktywność pierwotna i wtórna ekosystemów. Krążenie materii i czynniki abiotyczne w ekosystemach,

- Charakterystyka najważniejszych biomów biosfery: lasy zrzucające liście na zimę, lasy tropikalne, tajga, tundra, pustynie i półpustynie, sawanna, step, charakterystyczne organizmy, klimat, struktura i zagrożenia. Ekosystemy wodne: słodkowodne, wód płynących, wód stojących. Ekotony, stratyfikacja termiczna, estuaria, środowisko bentoniczne,

- Emisje zanieczyszczające powietrze, wody i gleby oraz ich wpływ na biosferę. Gospodarka odpadami: gromadzenie, segregacja, utylizacja, recykling. Wykorzystanie bioindykatorów (porosty, mchy, kora drzew) w ocenie zanieczyszczeń środowiska-monitoring biologiczny. Bioróżnorodność, ekstynkcja, gatunek inwazyjny. Związek między problemami środowiskowymi, a działalnością człowieka. Ochrona przyrody: in situ i ex situ. Katastrofy ekologiczne: globalne ocieplenie, kwaśne deszcze, spadek stężenia ozonu w stratosferze, wylesianie,

- Ekologiczne aspekty rolnictwa. Pojęcie agroekosystemu. Powstawanie krajobrazu rolniczego. Czynniki plonotwórcze roślin rolniczych. Rolnictwo, a potrzeby żywnościowe. Rolnictwo a ochrona środowiska. Środowisko i zdrowie: pojęcie zdrowia, zagrożenie stanu zdrowia, środowisko życia człowieka, obszar ekologicznego zagrożenia, rejon klęski ekologicznej, choroby cywilizacyjne, szkodliwości środowiskowe: fizyczne, chemiczne, biologiczne oraz psychospołeczne. Nadzwyczajne zagrożenia środowiska życia człowieka oraz działania prewencyjne.

Ćwiczenia terenowe

Tematyka zajęć:

Prezentacja metod składowania i kompostowania odpadów oraz ich segregacji - ćwiczenia na terenie składowiska odpadów komunalnych. Schemat postępowania z określonymi odpadami przemysłowymi, wpływ zastosowanych technik na zmniejszenie ryzyka środowiskowego. Sposoby postępowania w zakresie sortowania, recyklingu, utylizacji odpadów, spalania, depozycji odpadów ostatecznych, lokalizacji składowisk i mogilników.

Podstawowa:

- Praca zbiorowa pod red. Jana Strzałko i Teresy Mossor-Pietraszewskiej. Kompendium wiedzy ekologii. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, 2006,

- Solomon E.P., Berg L.R., Martin D.W. Biologia (wg VII wydania amerykańskiego). MULTICO Oficyna Wydawnicza, Warszawa, 2007,

- Mackenzie A., Ball A.S., Virdee S.R. Ekologia. Krótkie wykłady. Wydawnictwo Naukowe PWN, Wydanie 2, 2019.

Uzupełniająca:

- Hafner M. Ochrona Środowiska. Wyd. Polski Klub Ekologiczny, 1993,

- Krebs C.J. Ekologia. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, 2011,

- Stawicka J., Szymczak-Piątek M., Wieczorek J. Wybrane zagadnienia ekologiczne. Wydawnictwo SGGW, Warszawa, 2006.

WIEDZA - zna i rozumie:

- różnice między ekologią i ochroną środowiska; zna i rozumie podstawowe pojęcia związane z poziomami organizacji biologicznej; wpływ czynników zależnych i niezależnych od zagęszczenia na liczebność populacji; wskazuje zwierzęta wykazujące strategię r, strategię K oraz te, które nie pasują do żadnej z tych kategorii,

- definicję niszy ekologicznej, wskazuje różnice między niszą podstawową organizmu a jego niszą zrealizowaną oraz podaje przykłady czynników ograniczających, które mogą wywierać wpływ na niszę ekologiczną organizmu; zna pojęcia związane z interakcjami biotycznymi; rozumie w jaki sposób dobór naturalny wpływa na relacje między drapieżnikami i ofiarami; zna różnice między sukcesją pierwotną a wtórną,

- pojęcie przepływu materii i energii w ekosystemie oraz sieci troficznej; zna główne etapy najważniejszych cykli biogeochemicznych; rozumie wpływ energii słonecznej na temperaturę na Ziemi oraz na globalną cyrkulację powietrza i wody; zna wpływ ognia na ekosystemy; zna i rozumie zagadnienia związane z produktywnością pierwotną i wtórną ekosystemów,

- definicję biomu i potrafi scharakteryzować najważniejsze biomy biosfery; potrafi podać przykład oddziaływania człowieka na każdy z omawianych biomów; zna czynniki środowiskowe wpływające na ekosystemy wodne,

- związki zanieczyszczające powietrze, wodę i glebę oraz metody gospodarowania odpadami; rozumie wpływ stosowania bioindykatorów w ocenie zanieczyszczeń środowiska, zna najważniejsze przyczyny spadku różnorodności biologicznej; zna najważniejsze katastrofy ekologiczne i ich konsekwencje,

- ekologiczne aspekty rolnictwa; ma świadomość wpływu warunków środowiska na zdrowie i zagrożenia stanu zdrowia; zna główne szkodliwości środowiskowe: fizyczne, chemiczne, biologiczne oraz psychospołeczne oraz działania prewencyjne.

UMIEJĘTNOŚCI - potrafi:

- prezentować metody składowania i kompostowania odpadów oraz ich segregacji; klasyfikować różne typy odpadów w celu ich optymalnego zagospodarowania,

- przygotować sprawozdanie z zajęć terenowych.

KOMPETENCJE SPOŁECZNE - jest gotów do:

- wykazywania odpowiedzialności za działalność człowieka w obszarze ekologii i ochrony środowiska

- wdrażania zachowań proekologicznych,

- ciągłego i świadomego dokształcania i doskonalenia zawodowego,

- pracy indywidualnej i w grupie.

Egzamin w formie testowej - pisemnej; na ocenę pozytywną należy udzielić co najmniej 51% prawidłowych odpowiedzi na zadane pytania. Udział w ocenie końcowej z przedmiotu – 70%.

Zaliczenie ćwiczeń na podstawie indywidualnego sprawozdania z ćwiczeń terenowych - udział w ocenie końcowej przedmiotu - 30%