Degradacja i rekultywacja gruntów

Celem przedmiotu jest poznanie przyczyn i syndromów procesu degradacji i dewastacji gleb. To także poznanie możliwośći zapobiegania tym procesom - ochrona gleb dla zachowania ich wielofunkcyjnego działania w środowisku z uwzględniebiem roli w zróznicowanych siedliskach. Drugim podstawowym celem przedmiotu jest przedstawienie metod rekultywacji gruntów zdegradowanych i zdewastowanych w wyniku działalności rolniczej i przemysłowej człowieka (antropogenicznej), a także oddziaływania czynników naturalnych. Treści przedmiotu przybliżą znajomość przyczyn i form degradacji i dewastacji gleb wspólnych dla obszaru UE jak i specyficznych dla obszaru naszego kraju.Przybliżą znajomość podstawowych uwarunkowań prawnych polskich i międzynarodowych dotyczących ochrony i rekultywacji gleb. W trakacie wykładów i ćwiczeń terenowych przedstawione zostaną metody i efekty przeprowadzonych zabiegów z zakresu rekultywacji, remediacji i renaturyzacji gruntów zdegradowanych i zdewastowanych.

W ramach 40 godzin: wykłady - 15 godz.Ćwiczenia laboratoryjne - 15 godz. Ćwiczenia terenowe - 10 godz.Program wykładów:

1. Rodzaje i przyczyny procesów degradacji i dewastacji gleb w Posce i UE

2. Ochrona gleb – podstawy prawne, ustawy i rozporządzenia krajowe oraz UN i UE.

3. Erozja gleb - przyczyny i efekty zachodzącego procesu

4. Zapobieganie procesom erozji glebowej

5. Dewastacja gleb w wyniku przekształceń geomechanicznych – wyrobiska i zwałowiska- zniekształcenie rzeźby terenu,

6. Degradacja gleb i siedlisk związana z deformacją stosunków wodnych

7.Podstawy rekultywacji - wprowadzenie do ćwiczeń terenowych

8. Degradacja gleb wywołana zagęszczeniem-degradacja struktury, zasklepienie, mechaniczne zanieczyszczenie. Możliwości rekultywacji gleb

9. Wyjałowienie gleby i naruszenie równowagi jonowej, zakwaszenie - i jego konsekwencje, zanieczyszczenia siarką

10. Degradacja właściwości biologicznych - zmniejszanie zawartości próchnicy, zmęczenie gleb i zanieczyszczenie biologiczne

11. Degradacja chemiczna gleb zanieczyszczeniami nieorganicznymi i organicznymi – metale ciężkie, WWA, dioksyny.

12. Rekultywacja terenów pogórniczych - węgla brunatnego i siarki

13. Rekultywacja terenów po eksploatacji surowcow skalnych, kamieniołomy, wyrobiska piasku podsadzkowego,

14. Podstawy rekultywacji gleb skażonych chemicznie - remediacja - metody fizyczne, chemiczne i biologiczne

15. Ochrona torfowisk i rekultywacja potorfii.

Ćwiczenia terenowe - 10 godz.

Wyjazd w teren w celu obserwacji obszarów zdegradowanych w wyniku działalności gospodarczej człowieka - zmian erozyjnych 2 godz.

Wyjazd do Jaworzna Szczakowej ćwiczenia na terenie kopalni piasku podsadzkowego, obserwacja i pobranie materiału glebowego z terenu zdegradowanego i zrekultywowanego oraz zagospodarowanego poznanie metod rekultywacji i zagospodarowania terenu oraz odtworzania gleby - 5 godz.

Procesy degradacji terenu i rekultywacji w rejonie zanieczyszczonym metalami ciężkimi w wyniku eksploatacji i przetwórstwa rud metali kolorowych. Pobranie prób gleby do analiz laboratoryjnych - 3 godz.

Ćwiczenia laboratoryjne przeprowadzone zostaną w 3 blokach tematycznych (15 godz.):

1. Oznaczenie wybranych właściwości fizycznych i chemicznych pobranego w terenie materiału glebowego (wybór metod uzależniony od miejsca poboru prób, właściwości materiału i przyczyn degradacji) w tym określenie zdolnośći buforowych metodą Ahreniusa w celu przeprowadzenia analizy stopnia degradacji gleb w kontekście różnej ich odpornośći na procesy degradacyjne - 4 godz.

2. Określenie przydatności gleb/gruntu nadkładu do rekultywacji terenu - oznaczenie liczby bonitacyjnej LB metodą Skawiny i Trafasowej - 4 godz.

3. Pobranie, w terenie, prób gleby do cylinderków w celu oznaczenia stopnia zagęszczenia gleby metodą cylinderkową Kopecky'ego i oznaczenie zmiany typu agregatów strukturalnych w wyniku zagęszczenia gleby - 5 godz.

4. Podstawy wykorzystania światła spolaryzowanego w badaniach właściwości gleb i wykorzystanie mikroskopu polaryzacyjnego do badań mikromorfologicznych degradacji struktury gleby - 1 godz.

Przygotowanie sprawozdania z ćwiczeń laboratoryjnych 1 godz.

Literatura podstawowa:Degradacja, ochrona i rekultywacja gleb. Baran S., Turski R., Lublin 1997Rekultywacja. Gołda T. Skrypty AGH 2005Literatura uzupełniająca:

Ochrona i rekultywacja środowiska. Maciak F. SGGW, W-wa 2003

Ochrona środowiska glebowego Kowalik P. PWN, W-wa 2001

Metody remediacji gleb zanieczyszczonych metalami ciężkimi. Buczkowski R., Kondzielski I., Szymański T. UMK, 2002