Ekologia i ochrona przyrody

Cele przedmiotu: Zrozumienie zależności pomiędzy biotopem i biocenozą oraz procesów zachodzących na poziomie organizmu, populacji, biocenozy i ekosystemu. Poznanie przedmiotów ochrony bio- i georóżnorodności. Umiejętność posługiwanie się skutecznymi instumentami ochrony przyrody w podejmowaniu decyzji gospodarczych.Treści merytoryczne przedmiotu:Cele i zakres badań ekologii. Czynniki abiotyczne i biotyczne a rozmieszczenie organizmów. Bioindykacja. Wybrane zagadnienia z ekologii organizmu i populacji. Biocenoza i jej funkcjonowanie. Obieg energii w ekosystemie. Różnorodność biologiczna i krajobrazowa jako główny cel ochrony przyrody. Metody oceny oraz ochrony żywych zasobów przyrody. Konwencje międzynarodowe i deklaracje w sprawie ochrony bioróżnorodności. Strategia ochrony przyrody Unii Eurpejskiej. Sieć ekologiczna Natura 2000. Ochrona dziedzictwa geologicznego. Ochrona przyrody w Polsce.

Ekologia (wykłady 1 godz.)1. Podstawowe pojęcia i zakres badań ekologii.2. Czynniki biotopu, ich wzajemne powiązania oraz wpływ na organizmy.3. Czynniki ożywione i ich wpływ na organizmy.

4. Tolerancja ekologiczna organizmu i jej wykorzystanie w bioindykacji.

5. Podział organizmów ze względu na źródła energii z której korzystają, produkcja pierwotna i wtórna, gospodarowanie energią przez autotrofy i heterotrofy.

6. Właściwości populacji, struktury występujące w populacji i ich znaczenie dla regulacji liczebności.

7. Typy dynamiki liczebności populacji i przyczyny gwałtownych zmian liczebności, metody badania liczebności i zagęszczenia populacji.

8. Oddziaływania międzypopulacyjne i inwazje populacyjne oraz ich skutki.

9. Homeostaza populacji.

10. Kryteria wyróżniania i podział biocenoz.

11. Struktury zapewniające funkcjonowanie biocenoz.

12. Specyfika biocenoz naturalnych i sztucznych w podobnych warunkach siedliskowych.

13. Ingerencja człowieka w agrocenozie i jej konsekwencje ekologiczne.

14. Obieg energii w ekosystemie, produkcja pierwotna różnych biocenoz, biocenozy ustabilizowane i zaburzenia w gospodarowaniu energią w biocenozie.

Ochrona przyrody (wykłady - 2 godz.)

1. Ideowe i teoretyczne podstawy ochrony przyrody i środowiska. Przyroda Polski na tle przyrody Europy. Historia ochrony przyrody w Polsce.

2. Różnorodność biologiczna i krajobrazowa jako główny cel ochrony przyrody. Konwencja o różnorodności biologicznej.

3. Inne konwencje międzynarodowe i deklaracje dotyczące ochrony przyrody.

4. Strategia ochrony przyrody Unii Europejskiej. Dyrektywy Ptasia i Siedliskowa.

5. Paneuropejska Sieć Ekologiczna (Natura 2000, Emerald). Priorytetowość siedlisk i gatunków. Kryteria wyznaczania obszarów Natura 2000 - OSO i SOO.

6. Zagrożenie i ochrona wybranych siedlisk wymienionych w Załączniku I Dyrektywy Siedliskowej występujących w Polsce (siedliska morskie i przybrzeżne, nadmorskie i śródlądowe solniska i wydmy, wody słodkie i torfowiska, murawy, łąki, ziołorośla, wrzosowiska i zarośla, lasy i bory), ze szczególnym uwzględnieniem siedlisk półnaturalnych.

7. Gatunki priorytetowe roślin i zwierząt z Załącznika II Dyrektywy Siedliskowej występujące w Polsce.

8. Programy rolno-środowiskowe jako narzędzie ochrony różnorodności biologicznej.

9. Regulacje prawne dotyczące ochrony przyrody w Polsce. Ustawa o ochronie przyrody. Formy ochrony przyrody. Krajowy system obszarów prawnie chronionych.

10. Parki narodowe i rezerwaty przyrody (zadania, funkcjonowanie, organizacja, przepisy porządkowe).

11. Parki krajobrazowe, obszary Natura 2000, obszary chronionego krajobrazu, pomniki przyrody, stanowiska dokumentacyjne, użytki ekologiczne i zespoły przyrodniczo-krajobrazowe (zadania, funkcjonowanie, organizacja, przepisy porządkowe.

12. Cele i zasady sporządzania planów ochrony terenów chronionych. Plany ochrony parków narodowych. Ustalenia do studiów uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gmin i planów zagospodarowania przestrzennego. Roczne zadania ochronne parku.

13. Zagrożenie flory i fauny Polski. Czerwone listy i księgi. Ochrona gatunkowa w Polsce. Restytucja zagrożonych gatunków.

14. Struktura organizacyjna służb ochrony przyrody i system jej finansowania. Ochrona terenów zieleni i zadrzewień.

15. Ochrona krajobrazu i dziedzictwa geologicznego (geoochrona. Programy GEOSITES i GEOPARKS

Literatura podstawowa:

Wiąckowski St. 1998. Ekologia ogólna. Wyd. Branta 1998.

Wiśniewski J., Gwiazdowicz D. J. 2004. Ochrona przyrody. AR, Poznań.

Literatura uzupełniająca:

Banaszak J., Wiśniewski H. 2003. Podstawy ekologii. Wyd. Adam Marszałek, Toruń 2003

Grzegorczyk M., Perzanowska J., Kijas Z. J. OFMconv, Mirek Z. 2002. Mówić o ochronie przyrody, zintegrowana wizja ochrony przyrody. IOP PAN, ISF, IB PAN, Kraków.

Żarska B. 2005. Ochrona Krajobrazu. SGGW, WarszawaMakomaska-Juchiewicz M., Tworek S. 2003. Ekologiczna sieć NATURA 2000. Problem czy szansa. IOP PAN, Kraków.