Biologia nasion i embriologia
Informacje ogólne
Kod przedmiotu: | R.7s.BNE.SI.RROBX |
Kod Erasmus / ISCED: | (brak danych) / (brak danych) |
Nazwa przedmiotu: | Biologia nasion i embriologia |
Jednostka: | Katedra Fizjologii, Hodowli Roślin i Nasiennictwa |
Grupy: |
Rolnictwo, 7 sem, stacj. inż. obowiązkowe, s. agrobiologia |
Punkty ECTS i inne: |
(brak)
|
Język prowadzenia: | polski |
Skrócony opis: |
Głównym celem kursu jest zaznajomienie studentów z podstawowymi zagadnieniami z zakresu embriologii klasycznej Angiospermae (charakterystyka procesów i struktur związanych z rozmnażaniem za pomocą nasion) oraz wybranymi zagadnieniami z biologii nasion od ich powstania przez dojrzewanie, spoczynek, kiełkowanie, wigor, długość życia i przemiany podczas przechowywania. Podstawowe treści merytoryczne: cykl rozwojowy i przemiana pokoleń u roślin okrytonasiennych, rozwój, budowa i funkcja organów generatywnych, procesy mikro- i megasporogenezy, rozwój gametofitu męskiego i żeńskiego, faza progamiczna i podwójne zapłodnienie, embriogeneza i rozwój endospermy, typy i znaczenie apomiksji, różnorodność nasion, dojrzewanie, spoczynek, kiełkowanie, wigor, długość życia nasion oraz warunki ich przechowywania. |
Pełny opis: |
2 godz.- Zakres i znaczenie embriologii roślin. Procesy i zjawiska związane z rozmnażaniem płciowym u roślin (mejoza, syngamia, przemiana faz jądrowych, przemiana pokoleń). Rozwój i budowa kwiatu Angiospermae. Genetyczna kontrola indukcji i morfogenezy kwiatu (geny homeotyczne typu MADS). 2 godz.- Pręcik - męski organ generatywny (budowa anatomiczna pylnika, budowa, funkcje i rodzaje tapetum pylnikowego. Przebieg mikrosporogenezy i etapy rozwoju ziarna pyłku. Dymorfizm komórek plemnikowych, organizacja elementów w trójkomórkowych ziarnach pyłku. Rozwój i budowa sporodermy. 2 godz. - Słupek - żeński organ generatywny. Budowa znamienia, szyjki i zalążni, typy placentacji. Budowa i rodzaje zalążków. Typy megasporogenezy i rozwoju woreczka zalążkowego (monosporowy, bisporowy, tetrasporowy). 2 godz.- Rozwój monosporowego woreczka zalążkowego (typ Polygonum), bisporowego (typ Allium) oraz tetrasporowego (typ Fritillaria). Dojrzewanie i budowa woreczka zalążkowego. Rola poszczególnych komórek (k. jajowa, synergidy, k. centralna, antypody). 2 godz.- Sposoby zapylania, cechy przystosowawcze w budowie kwiatów do owado- i wiatropylności. Mechanizmy zabezpieczające przed samozapyleniem (rozdzielnopłciowość, dichogamia, samoniezgodność). Etapy fazy progamicznej. 3 godz.- Przebieg i wynik podwójnego zapłodnienia. Preferencyjne zapłodnienie. Rola i typy rozwojowe bielma (jądrowe, komórkowe, helobialne). Proembriogeneza. Typy embriogenezy. Stadia rozwoju zarodka właściwego roślin dwuliściennych. Budowa zarodka traw. 2 godz. Apomiksja - ogólna definicja, kategorie (apomiksja gametofitowa, embrionia przybyszowa). Znaczenie apomiksji i możliwości wykorzystania w hodowli roślin. 2 godz.- Nasiona w przyrodzie i gospodarce człowieka. Różnorodność jakościowa nasion (zmienność genetyczna, maternalna, ekologiczna nasion). 3 godz.- Przemiany podczas rozwoju i dojrzewania nasion, rodzaje spoczynku nasion, jego znaczenie i zróżnicowanie u roślin uprawnych. 2 godz.- Morfologia i fizjologia kiełkowania (fazy kiełkowania, udział regulatorów wzrostu w początkowym etapie kiełkowania). 2 godz. - Porastanie zbóż - mechanizm porastania, rodzaje, przyczyny i skutki. 2 godz.- Długość życia nasion (czynniki wewnętrzne i zewnętrzne kształtujące długowieczność, przyczyny i prawdopodobny mechanizm starzenia się nasion). 2 godz.- Pojęcie i rodzaje wigoru, jego wpływ na rozwój roślin i plonowanie. 2 godz.- Nowoczesne metody poprawy wigoru. Program ćwiczeń: 2 godz.- Budowa kwiatu: obserwacje makroskopowe elementów wegetatywnych i generatywnych (budowa słupka i pręcika), wykonanie rysunków. Distylia u Primula sp. (wypreparowanie pylników, obserwacje mikroskopowe i pomiary średnicy ziaren pyłku pochodzących z kwiatów długo- i krótkoszyjkowych). 2 godz. Budowa anatomiczna główki pręcika; mikrosporogeneza (analiza stadiów mejozy w preparatach, dokumentacja rysunkowa). 2 godz.- Obserwacja poszczególnych etapów rozwoju gametofitu męskiego w świeżo przygotowanych preparatach barwionych acetokarminem oraz w preparatach trwałych barwionych hematoksyliną, dokumentacja rysunkowa. 1 godz.- Morfologia ziaren pyłku wybranych gatunków roślin (obserwacje mikroskopowe, wykonanie rysunków). Badanie żywotności ziaren pyłku - test acetokarminowy. 2 godz.- Budowa anatomiczna zalążni, budowa zalążka, przebieg megasporogenezy typu monosporowego (analiza preparatów trwałych, dokumentacja rysunkowa). 2 godz.- Kolejne stadia rozwoju woreczka zalążkowego wg typu Polygonum (analiza preparatów trwałych, wykonanie rysunków). 2 godz.- Początkowe etapy rozwoju zarodka (2-komórkowy prazarodek) i endospermy (analiza preparatów trwałych, wykonanie rysunków). 2 godz.- Dalsze etapy rozwoju zarodka u roślin dwuliściennych ( stadium globularne, sercowate, torpedy) – analiza preparatów trwałych, wykonanie rysunków. 1 godz.- Zapoznanie studentów z wyposażeniem laboratorium. Przygotowanie próbek nasion do badań. 1 godz.- Określenie topograficznej zmienności nasion na przykładzie kłosów i wiech. 3 godz.- Ocena zdolności kiełkowania traw i wigoru zbóż metodą bezpośrednią. 2 godz.- Metody oceny wigoru pośrednie - ocena elektroprzewodnictwa. 2 godz.- Ocena żywotności nasion, interpretacja wyników - metoda tetrazolinowa. 2 godz.- Metody oceny porastania - bezpośrednie oznaczanie porastania w kłosach obliczenie współczynnika porastania, interpretacja wyników. 2 godz.- Ocena porastania metodą pośrednią Hagberga Pertena. 2 godz.- Ocena laboratoryjna nasion - wizyta w pracowni nasiennictwa Inspekcji Nasiennej. Statystyka przedmiotu: 1. Liczba godzin oraz punktów ECTS - przedmiot obowiązkowy Godziny: -; ECTS: - 2. Liczba godzin oraz punktów ECTS - przedmiot do wyboru Godziny: 125; ECTS: 5 3. Łączna liczba godzin oraz punktów ECTS, którą student uzyskuje poprzez bezpośredni kontakt z nauczycielem akademickim (wykłady, ćwiczenia, seminaria....) Godziny: 60; ECTS: 2,4 4. Łączna liczba godzin oraz punktów ECTS, którą student uzyskuje na zajęciach praktycznych np. laboratoryjne, projektowe, terenowe, warsztaty Godziny: 15; ECTS: 0,6 5. Przewidywany nakład pracy własnej (bez udziału prowadzącego lub z udziałem w ramach konsultacji) konieczny do realizacji zadań programowych przedmiotu. Godziny: 65; ECTS: 2,6 |
Literatura: |
podstawowa: Bednarska E. Zarys embriologii okrytonasiennych. (skrypt). WUMK, Toruń 1994 Rodkiewicz B. i in. Embriologia Angiospermae rozwojowa i eksperymentalna. WUMCS 1996 Grzesiuk S., Kulka K. Fizjologia i biochemia nasion. PWRiL1981 Grzesiuk S., Kulka K. Biologia ziarniaków zbóż. PWN 1998 Miedzynarodowe przepisy oceny nasion 1995 uzupełniająca: Lersten N.R. Flowering Plant Embryology. Blackwell Publishing 2004 Kigel J., Galili G. Seed development and germination. 1995 |
Efekty uczenia się: |
wiedza: - student posiada teoretyczną wiedzę z zakresu embriologii klasycznej Angiospermae oraz z zakresu podstawowych przemian w nasionach podczas dojrzewania, spoczynku i starzenia - potrafi zdefiniować podstawowe procesy embriologiczne i scharakteryzować struktury związane z rozmnażaniem roślin za pomocą nasion - zna podstawowe definicje z zakresu biologii nasion (spoczynek, wigor, żywotność, długowieczność), umiejętności: - student sprawnie analizuje pod mikroskopem preparaty embriologiczne, rozpoznaje stadia rozwoju ziarna pyłku, woreczka zalążkowego i zarodka - potrafi przeprowadzić test żywotności ziaren pyłku - przeprowadza ocenę żywotności i wigoru nasion metodami pośrednimi i bezpośrednimi - ocenia porastanie i jego skutki dla jakości nasion, kompetencje społeczne: - realizuje pracę w małych zespołach w celu wykonania określonego zadania, niektóre zadania wykonuje samodzielnie, - rozumie konieczność ciągłego dokształcania się wynikającego z postępu technologicznego (zastosowanie nowoczesnych metod). |
Metody i kryteria oceniania: |
Oceny formujące (ćwiczenia): - analiza preparatów mikroskopowych (praca indywidualna oraz w zespołach 2 osobowych) - poprawność i interpretacja wyników oceny żywotności, wigoru nasion i zdolności kiełkowania u różnych gatunków roślin uprawnych - oceny z kolokwiów Ocena końcowa (formująca): średnia z ocen formujących. Wykłady Ocena podsumowująca: egzamin pisemny z całości wiedzy przedstawionej na wykładach. Test jednokrotnego wyboru, pytania otwarte obejmujące zagadnienia problemowe oraz podstawowe definicje. Egzamin pisemny dla I i II terminu. III termin – egzamin ustny – losowanie zestawu pytań. 1. Ocena niedostateczna (2,0): wystawiana jest wtedy, jeśli w zakresie co najmniej jednej z trzech składowych (W, U lub K) przedmiotowych efektów kształcenia student uzyska mniej niż 50% obowiązujących efektów dla danej składowej. 2. Ocena dostateczna (3,0): wystawiana jest wtedy, jeśli w zakresie każdej z trzech składowych (W, U lub K) efektów kształcenia student uzyska przynajmniej 50% obowiązujących efektów dla danej składowej. 3. Ocena ponad dostateczna (3,5): wystawiana jest na podstawie średniej arytmetycznej z trzech składowych (W, U lub K) efektów kształcenia (średnio 61-70%). 4. Podobny sposób obliczania ocen jak przedstawiony w pkt. 3 przyjęto dla ocen dobrej (4,0 - średnio 71-80%), ponad dobrej (4,5 - średnio 81-90%) i bardzo dobrej (5,0 - średnio >90%). UWAGA: Prowadzący zajęcia, na podstawie stopnia opanowania przez studenta obowiązujących treści programowych danego przedmiotu, w oparciu o własne doświadczenie dydaktyczne, formułuje ocenę, posługując się podanymi wyżej kryteriami formalnymi. |
Właścicielem praw autorskich jest Uniwersytet Rolniczy im. Hugona Kołłątaja w Krakowie.