Ekologia

Treści merytoryczne przedmiotu obejmują zapoznanie słuchaczy z powiązaniami pomiędzy różnymi czynnikami a występowaniem organizmów, populacji i biocenoz oraz ich rozmieszczeniem w siedlisku. Przedstawione zostaną także wybrane zagadnienia dotyczące kluczowych zjawisk typowych dla różnych poziomów organizacji przyrody ożywionej, a także praktyczne zastosowanie wybranych ekologicznych metod badawczych, przydatnych w rolnictwie i ochronie przyrody.

Wykłady 15 godzin:

1. Podstawowe pojęcia i zakres zainteresowań badawczych ekologii (1godz.)

2. Podstawowe zasady autekologii. Tolerancja organizmów na warunki środowiska (1 godz.)

3. Czynniki abiotyczne determinujące liczebność i rozmieszczenie populacji (2 godz.)

4. Czynniki biotyczne determinujące liczebność i rozmieszczenie populacji (2 godz.)

5. Wpływ czynników genetycznych na liczebność populacji (1 godz.)

6. Składniki biocenoz - budżet energetyczny organizmów, produkcja pierwotna i produkcja wtórna (2 godz.)

7. Łańcuchy pokarmowe i sieci troficzne oraz budżet energetyczny biocenoz (2 godz).

8. Obieg materii i przepływ energii w ekosystemie (1 godz.).

9. Dynamika ekosystemów - zmiany kierunkowe i cykliczne w biocenozach (1 godz.).

10. Zasięgi geograficzne roślin i zwierząt. Główne biomy świata (1godz.).

11. Zastosowanie badań ekologicznych w eksploatacji populacji i ochronie roślin (1 godz.)

Ćwiczenia laboratoryjne 15 godzin:

Ćwiczenia laboratoryjne:

1. Autekologiczne metody oceny warunków środowiska - bioindykatory i ich stosowanie (2 godz.)

2. Ocena warunków glebowych pól uprawnych autekologiczną metodą Ellenberga i synekologiczną metodą Hilbiga na podstawie zdjęć fitosocjologicznych podanych przez prowadzącego. Interpretacja i prezentacja graficzna, porównanie rezultatów uzyskanych różnymi metodami. Praca indywidualna (6 godz.)

3. Wykorzystanie skali porostowej do oceny zawartości związków toksycznych w atmosferze oraz flory i zbiorowisk roślinnych do oceny trofizmu, zawartości metali ciężkich i zasolenia podłoża (2 godz.)

4. Porównanie zastosowania i dokładności poznanych metod bioindykacyjnych (1 godz.)

5. Ocena liczebności populacji wybranych gatunków roślin i zwierząt metodami bezwzględnymi. Metody względne w ocenie zagęszczenia populacji roślin i zwierząt. Zadania indywidualne (2 godz.)

6. Obliczenia produkcji pierwotnej pola i ocena jego wartości energetycznej. Zadania indywidualne. (2 godz.)

Ćwiczenia terenowe 10 godz.:

5 godz. Gatunki inwazyjne i zjawisko sukcesji wtórnej na gruntach porolnych; środowiskowe skutki wkraczania inwazyjnych gatunków roślin oraz zaniechania uprawy w różnych warunkach siedliskowych (rozpoznanie wybranych gatunków inwazyjnych oraz ocena zaawansowania procesu sukcesji na podstawie składu gatunkowego i dominujących form życiowych flory)

5. godz. Różnice pomiędzy biocenozami o różnym poziomie natężenia oddziaływań antropogenicznych (pole uprawne i las mieszany) w tych samych warunkach siedliskowych (charakterystyka zbiorowiska leśnego oraz biocenoz polnych z uwzględnieniem bogactwa gatunkowego fitocenoz, powiązań pomiędzy komponentami biocenoz, identyfikacji gatunków wskaźnikowych, określenie potencjalnego wpływu biocenoz na warunki abiotyczne).

Statystyka przedmiotu:

1. Liczba godzin oraz punktów ECTS - przedmiot obowiązkowy Godziny: 125; ECTS: 5

2. Liczba godzin oraz punktów ECTS - przedmiot do wyboru Godziny: -; ECTS: -

3. Łączna liczba godzin oraz punktów ECTS, którą student uzyskuje poprzez bezpośredni kontakt z nauczycielem akademickim (wykłady, ćwiczenia, seminaria....) Godziny: 40; ECTS: 1,6

4. Łączna liczba godzin oraz punktów ECTS, którą student uzyskuje na zajęciach praktycznych np. laboratoryjne, projektowe, terenowe, warsztaty Godziny: 1; ECTS: 25

5. Przewidywany nakład pracy własnej (bez udziału prowadzącego lub z udziałem w ramach konsultacji) konieczny do realizacji zadań programowych przedmiotu. Godziny: 85; ECTS: 3,4

1. Banaszak J., Wiśniewski H. Podstawy ekologii. Wyd. A. Marszałek. Toruń 2003.

2. Krebs Ch.J. Ekologia. Eksperymentalna analiza rozmieszczenia i liczebności. PWN. Warszawa 2011.

3. Mackenzie A., Ball A.S., Virdee S.R. Ekologia. PWN. Warszawa 2005.

4. Markow M. Agrofitocenologia - nauka o zbiorowiskach roślinnych pól uprawnych. PWRiL Warszawa 1978.3. Wiąckowski St. Ekologia ogólna. Wyd. Branta. 1998.

5. Stupnicka-Rodzynkiewicz E., Dąbkowska T. Ekologia. Podręcznik do wykładów i ćwiczeń. Wyd. UR w Krakowie, 2011.

Wiedza

Student:

- posiada podstawową wiedzę z zakresu ekologii i dziedzin pokrewnych,

- zna metody oceny warunków środowiska przy pomocy bioindykatorów oraz metody oceny liczebności populacji.

Umiejętności

- potrafi wykorzystać wyniki analiz botanicznych do zadań z zakresu ekologii,

- posiada umiejętność oceny w terenie warunków siedliskowych (np. odczynu i wilgotności gleby) na podstawie składu florystycznego biocenoz,

- potrafi wykorzystać metody pośrednie i bezpośrednie do oceny liczebności populacji roślin i zwierząt,

- umie określić stadium sukcesji na terenach wyłączonych z użytkowania rolniczego.

Kompetencje społeczne:

- potrafi pracować zespołowo,

- potrafi korzystać z materiałów dostarczanych przez prowadzącego zajęcia oraz z literatury przedmiotu,

- odczuwa potrzebę uczenia się i doskonalenia swoich umiejętności.

Zaliczenie ćwiczeń:

Ćwiczenia projektowe - oceny formujące na podstawie:

- indywidualnych zadań obliczeniowych i prezentacji wyników (ćw. 1-2);

- sprawdzianu wiedzy i wykonania obliczeń (zadania indywidualne) - (ćw. 3-6); ocena końcowa jest średnią z ocen formujących

Ćwiczenia terenowe - zaliczenie na podstawie obecności na zajęciach i sprawozdań merytorycznych sporządzonych w małych zespołach

Zaliczenie wykładów:

Egzamin: test wyboru ograniczony czasowo/pisemny sprawdzian wiedzy (pytania problemowe).

--

1. Ocena niedostateczna (2,0): wystawiana jest wtedy, jeśli w zakresie co najmniej jednej z trzech składowych (W, U lub K) przedmiotowych efektów kształcenia student uzyska mniej niż 50% obowiązujących efektów dla danej składowej.

2. Ocena dostateczna (3,0): wystawiana jest wtedy, jeśli w zakresie każdej z trzech składowych (W, U lub K) efektów kształcenia student uzyska przynajmniej 50% obowiązujących efektów dla danej składowej.

3. Ocena ponad dostateczna (3,5): wystawiana jest na podstawie średniej arytmetycznej z trzech składowych (W, U lub K) efektów kształcenia (średnio 61-70%).

4. Podobny sposób obliczania ocen jak przedstawiony w pkt. 3 przyjęto dla ocen dobrej (4,0 - średnio 71-80%), ponad dobrej (4,5 - średnio 81-90%) i bardzo dobrej (5,0 - średnio >90%).

UWAGA: Prowadzący zajęcia, na podstawie stopnia opanowania przez studenta obowiązujących treści programowych danego przedmiotu, w oparciu o własne doświadczenie dydaktyczne, formułuje ocenę, posługując się podanymi wyżej kryteriami formalnymi.