Polityka społeczna

Kierunek studiów: Ekonomia ECTS 3/ semestr 3

Profil: ogólnoakademicki /Forma i poziom: SL

status: przedmiot kierunkowy

Wymagania wstępne: brak

Celem przedmiotu jest przedstawienie zasad tworzenia i funkcjonowania polityki społecznej w Polsce, ze szczególnym uwzględnieniem kosztów prowadzenia tej polityki oraz ich udziału w wydatkach budżetowych. Ukazywany jest z jednej strony problem ubóstwa w Polsce oraz z drugiej strony przyczyny i sposoby definiowania oraz pomiaru tego zjawiska. Celem ćwiczeń jest przekazanie podstawowych informacji o zasadach wspierania rodzin z pomocy socjalnej w Polsce i w Europie. Studenci wyrabiają sobie opinie na temat skrajnych poglądów odnośnie polityki społecznej. W czasie zajęć omawiany jest temat migracji zarobkowej i konsekwencje społeczno-ekonomiczne tego zjawiska.

1. Cele i wartości polityki społecznej – wykład wprowadzający w zagadnienia polityki społecznej oraz omówienie Konwencji nr 102 oraz 67 i 69 Międzynarodowej Organizacji Pracy tj. organizacji o znaczeniu globalnym, która zajmuje się regulacjami w zakresie polityki społecznej (1h)

2. Doktryny polityki społecznej w Polsce – polityka społeczna w okresach: okupacji, realnego socjalizmu, transformacji ustrojowej (1h)

3. Instytucje realizujące polityką społeczną w Polsce (ZUS, Fundusz Ubezpieczeń Społecznych, Fundusz Rezerwy Demograficznej, Fundusz Emerytalno-Rentowy, Fundusz Składkowy, Fundusz Prewencji i Rehabilitacji, Fundusz Administracyjny KRUS, Otwarte fundusze emerytalne, Fundusz Pracy, Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych, Państwowy Fundusz Kombatantów, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Społecznych, Fundusz Alimentacyjny, w zakresie rynku pracy: Wojewódzkie i Powiatowe Urzędy Pracy, przykładowe organizacje pozarządowe, np. Fundacja Uniwersytetu Rolniczego) (1h)

4. Wydatki socjalne jako ważny element wydatków budżetowych w Polsce i na świecie (1h)

5. Problemy polityki społecznej: bezrobocie, ubóstwo, zmiany demograficzne, alkoholizm, przestępczość, przemoc w rodzinie (1h)

6. Formy przeciwdziałania bezrobociu, pośrednictwo pracy, szkolenia, pożyczki dla pracodawców i bezrobotnych, uprawnienia do zasiłku dla bezrobotnych, prace interwencyjne, roboty publiczne – akty prawne regulujące kwestie bezrobocia (1h)

7. Zadania i koszty polityki społecznej związane z ochroną najsłabszych w tym dzieci i osób poddanych przemocy domowej (1h)

8. Zadania i koszty polityki społecznej związane z walką z bezrobociem (ochrona pracowników przed utratą zatrudnienia, zapewnienie bezpieczeństwa socjalnego bezrobotnym, wspieranie aktywizacji bezrobotnych, polityka społeczne w zakresie zmniejszenia skali bezrobocia i skrócenia okresu pozostawania bez pracy, ograniczenie negatywnych skutków pozostawania bez pracy) (1h)

9. Omówienie rządowych programów zatrudnienia i przeciwdziałania bezrobociu z lat 1991-2006 (1991 – Założenia programu przeciwdziałania bezrobociu, cele polityki rynku pracy w latach 1992-1993, 1993 – Program przeciwdziałania bezrobociu i łagodzeniu jego negatywnych skutków (M. Boni), 1991 – 1996 Projekt Promocji i Rozwoju Służb Zatrudnienia (finansował Bank Światowy), 1993 – Strategia dla Polski (G. Kołodko), 1995 – Rządowy Program Produktywnego Zatrudnienia i Zmniejszenia Bezrobocia, 1995 – Program Promocji Aktywności Zawodowej Młodzieży, 1998 – Krajowy Program Aktywizacji Zawodowej Absolwentów „Absolwent”, (1h)

10. Nowy wiek – nowe szanse; 2000 – Narodowa Strategia Zatrudnienia i Rozwoju Zasobów Ludzkich w latach 2000-2006, 2002 – Przedsiębiorczość – Rozwój – Praca (pakiet dokumentów), 2002 – Strategia Polityki Społecznej, Praca i Zabezpieczenie Społeczne, 2004 – Krajowy Plan Działań na rzecz Integracji Społecznej na lata 2004-2006 (1h)

11. Polityka społeczna Unii Europejskiej w obszarze zatrudnienia i przeciwdziałania bezrobociu (1957 – Traktat Rzymski, 1974 – Program Działań Społecznych, 1986 – Jednolity Akt Europejski, 1989 – Karta Podstawowych Praw Społecznych Pracowników (tkz. Wspólnotowa Karta Społeczna, 1992 – Traktat z Maastricht zawiera Porozumienie w Sprawie Polityki Społecznej tkz. Brukselska Karta Społeczna, 1997 Traktat Amsterdamski, 1997 ustalono wspólną europejską strategie zatrudnienia, (1h)

12. Nowy wiek nowe szanse w Unii Europejskiej; Rok 2000 – nowe założenia polityki społecznej Unii Europejskiej i Europejska Agenda Społeczna na lata 2000-2005, Traktat Konstytucyjny Unii Europejskiej (1h)

13. Swoboda przepływu pracowników w UE i nowe problemy polityki społecznej z tym związane np., koordynacja informacji polskich instytucji pomocy społecznej z instytucjami innych członków UE (1h)

14. Dylematy współczesnej polityki społecznej w Polsce i na świecie (1h)

15. Podsumowanie wykładów i najbardziej prawdopodobne wyzwania polityki społecznej w przyszłość – np. w roku 2050 (1h)

Ćwiczenia

1. Porównanie Polski i innych krajów europejskich (praca w grupach) poprzez wskaźniki: współczynnik obciążenia demograficznego, współczynnik aktywności zawodowej, stopa bezrobocia, udział osób ekonomicznie zależnych. (1h)

2. Ocena zmian w strukturze wydatków socjalnych na przestrzeni lat wg podanych danych (składowe struktury: emerytury i renty, wydatki na bezrobocie, opieka zdrowotna, pomoc społeczna, zasiłki rodzinne (pielęgnacyjne, mieszkaniowe i alimentacyjne), zasiłki krótkookresowe z ubezpieczenia społecznego, koszty administracyjne, inne wydatki socjalne) (1h)

3. Ocena miejsca Polski na „skali opiekuńczości” względem innych krajów europejskich i USA (1h)

4. Czy opłaca się uciekać na „rentę” i na „bezrobocie”? – ocena przez studenta relacji przeciętnej wysokości wybranych świadczeń do przeciętnego wynagrodzenia brutto (1h)

5. Obciążenia fiskalne związane z obecnie prowadzoną w Polsce polityką społeczną. Propozycje reform ze strony studentów. (1h)

6. Opinie skrajne np. Korwin Mikke dyskusja nad alternatywnymi modelami polityki społecznej (1h)

7. Koszty społeczne i ekonomiczne przemocy w rodzinie, procedury i obowiązujące przepisy (1h)

8. Przyczyny bezrobocia, jego skutki i najbardziej pożądane z punktu widzenia studentów działania w zakresie polityki społecznej nakierowane na pomoc bezrobotnym (1h)

9. Procedury obowiązujące przy staraniu się o wybrane świadczenia z pomocy społecznej (2h)

10. Chęć korzystania z zasiłku dla osób bez pracy jako źródło bezrobocia. Jaki procent studentów w grupie ćwiczeniowej zna kogoś kto wykorzystuje bezprawnie system opieki społecznej w ten lub inny sposób? Dyskusja na temat możliwości unikania sytuacji tego typu poprzez zmiany w prawie. (1h)

11. Procedury obowiązujące przy staraniu się o zasiłki w niektórych krajach Unii Europejskiej (zasiłek na dzieci, dla bezrobotnych itp.) (1h)

12. C. d. procedur obowiązujących przy staraniu się o zasiłki w Unii Europejskiej (1h)

14. Europa z punktu widzenia studenta – szansa na pracę czy na wyższy zasiłek (1h)

15. Podsumowanie ćwiczeń i zaliczenie (1h)

Bilans nakładu pracy studenta z przedmiotu: Polityka społeczna

wykład 15

ćwiczenia 15

egzamin końcowy 1

konsultacje 2

Razem godzin: 33

Liczba punktów ECTS: 1,32

Przygotowanie argumentów za i przeciw obecnej polityki społecznej 15

Opracowanie jednostronicowej wypowiedzi pisemnej na temat wsparcia rodziny w innych krajach UE 15

Penetracja literatury i innych źródeł 12

Razem godzin:42

Liczba punktów ECTS: 1,68

RAZEM GODZINY PRAKTYCZNE: 75

Ogółem liczba punktów ECTS: 3

Podstawowa

Puchała J. 2011. Charakterystyka społeczno-ekonomiczna badanych gmin (w:) Kapitał ludzki, kulturowy i społeczny a jakość życia mieszkańców obszarów wiejskich województwa małopolskiego. red: Knapik W., Kowalska M. Wydawnictwo Eikon Plus. Kraków. s. 101-126

Puchała J. 2011. Ocena realizacji idei LEADER i przesłanki do ulepszeń w zarządzaniu tą inicjatywą w Polsce [w:] Zeszyt KPZK, Red. A. Harańczyk,

Balcerzak-Paradowska B. 2004. Rodzina I polityka rodzinna na przełomie wieków – przemiany, zagrożenia, potrzeba działań. Instytut Parcy i Spraw Socjalnych. Warszawa.

Lisowski A. 2008. Wzory decyzji i pism w sprawach dotyczących pomocy społecznej – z komentarzem. Ośrodek Doradztwa i Doskonalenia Kadr Sp. z o.o. Gdańsk.

Uzupełniająca

Radziukiewicz M. 2006. Zasięg ubóstwa w Polsce. Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne. Warszawa.

Ratyński W. 2003. Problemy i dylematy polityki społecznej w Polsce. Centrum Doradztwa i Informacji Difin. Warszawa. Bardzo dobre

Sierpowska I. 2008. Prawo pomocy społecznej. Oficyna a Wolters Kluwer business. Warszawa

Szylko-Skoczny M. 2004. Polityka społeczna wobec bezrobocia w Trzeciej Rzeczypospolitej. Instytut Polityki Społecznej Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.

Wóycicka I., Chłoń-Domińczak A. 2003. Wydatki socjalne w latach 2000-2020. Raport na podstawie modelu „Budżet polityki społecznej”. Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową, Ministerstwo Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej. Warszawa.

Puchała J. 2007. Proces wyrównywania poziomu rozwoju społeczno-gospodarczego w wybranych gminach Polski południowo-wschodniej. Materiały konferencyjne XIV Kongresu Stowarzyszenia Ekonomistów Rolnictwa i Agrobiznesu (SERiA) "Perspektywy rolniczej Polski w Unii Europejskiej" 18-21 IX 2007

Puchała J. 2005. Komunikacja społeczna jako element zintensyfikowania dynamiki rozwoju lokalnego w Małopolsce. Rozdz. w monografii pt. „Rozwój lokalny – wykorzystanie instrumentów unijnych i regionalnych.” Tom I. Red. naukowa dr hab. Paweł Mickiewicz. Akademia Rolnicza w Szczecinie, Białoruska Akademia Rolnicza w Gorkach, Międzynarodowa Akademia Rolniczego Kształcenia (MAAO) w Moskwie. Szczecin, s. 79-87.

Wiedza:

- student posiada ogólną wiedzę o instytucjach, które realizują politykę społeczną,

- student orientuje się w roli poszczególnych instytucji w życiu społecznym obywateli,

- student identyfikuje i charakteryzuje główne determinanty polityki społecznej.

Umiejętności:

- student potrafi wyrazić własną ocenę obecnej sytuacji społeczno-gospodarczej Polski,

- student dokonuje własnej analizy sytuacji społeczno-ekonomicznej Polski i na tej podstawie proponuje korzystne dla kraju decyzje co do kierunków zmian w polityce społecznej,

- student ocenia lokalną sytuację społeczną na podstawie struktury wydatków budżetu gminy,

- student wyszukuje informacje, dane dla swojej gminy w Bazie Danych Lokalnych.

Kompetencje społeczne:

- student docenia potrzebę właściwego podziału PKB oraz prowadzenia takiej polityki, która motywuje do pracy (praca musi być lepiej płatna niż bierność) ale jednocześnie pomaga potrzebującym (chorym, słabszym, mniej konkurencyjnym na rynku pracy).

- student organizuje prace w małym zespole w celu opracowania wybranego tematu z zakresu polityki społecznej,

- student jest w stanie wskazać główne, lokalne problemy analizując budżet gminy i jest przygotowany do pełnienia ważnych ról społecznych w zakresie biernego i czynnego prawa wyborczego.

1. Ocena niedostateczna (2,0): wystawiana jest wtedy, jeśli w zakresie co najmniej jednej z trzech składowych (W, U lub K) przedmiotowych efektów kształcenia student uzyska mniej ni¿ 55% obowiązujących efektów dla danej składowej.

2. Ocena dostateczna (3,0): wystawiana jest wtedy, jeśli w zakresie każdej z trzech składowych (W, U lub K)

efektów kształcenia student uzyska przynajmniej 55% obowiązujących efektów dla danej składowej.

3. Ocena ponad dostateczna (3,5): wystawiana jest na podstawie średniej arytmetycznej z trzech składowych (W, U lub K) efektów kształcenia (średnio 61-70%).

4. Podobny sposób obliczania ocen jak przedstawiony w pkt. 3 przyjęto dla ocen dobrej (4,0 - średnio 71-80%), ponad dobrej (4,5 - średnio 81-90%) i bardzo dobrej (5,0 - średnio >90%).

UWAGA: Prowadzący zajęcia, na podstawie stopnia opanowania przez studenta obowiązujących treści programowych danego przedmiotu, w oparciu o własne doświadczenie dydaktyczne, formułuje ocenę, posługując sie podanymi wyżej kryteriami formalnymi.

Ćwiczenia:

1) Oceny za wykonanie i zreferowanie wybranego tematu związanego z polityką społeczną,

2) Oceny aktywności podczas zajęć,

3) Oceny za pracę w grupie,

Ocena z ćwiczeń jest średnim wynikiem z powyższych punktów.

Wykłady:

Egzamin pisemny z zakresu materiału prezentowanego na wykładach.

UWAGA: Prowadzący zajęcia, na podstawie stopnia opanowania przez studenta obowiązujących treści programowych danego przedmiotu, w oparciu o własne doświadczenie dydaktyczne, formułuje ocenę, posługując się podanymi wyżej kryteriami formalnymi.

Ocena końcowa = 0,6 ocena z E+0,4 ocena podsumowująca z ćwiczeń