Gospodarowanie na obszarach chronionych

KIERUNEK STUDIÓW: OCHRONA ŚRODOWISKA / ECTS: 3 / semestr: 3

Profil: ogólnoakademicki / Forma i poziom: SM

status: kierunkowy

Wymagania wstępne: brak

Celem przedmiotu jest zapoznanie z możliwościami gospodarczego wykorzystywania obszarów o różnym reżimie ochronnym, sposobami prowadzenia ochrony czynnej dla utrzymania właściwego stanu ochrony siedlisk i gatunków oraz nabycie umiejętności korzystania z aktów prawnych dla pozyskania informacji o zakazach, odstępstwach od zakazów i obowiązku prowadzeniu działań ochronnych na określonych obszarach.

Program nauczania obejmuje zagadnienia związane z prowadzeniem gospodarki leśnej, rolniczej, rybackiej i turystycznej na terenie parków narodowych, rezerwatów przyrody, obszarów chronionego krajobrazu i obszarów wchodzących w skład sieci Natura 2000 oraz z zarządzaniem tymi obszarami.

Wykłady:

1. System obszarów przyrodniczo cennych w Polsce i regulacje prawne dotyczące ich ochrony.

2. Plany ochrony i zadania ochronne dla krajowych form ochrony przyrody.

3. Rezerwaty biosfery – łączenie funkcji ochronnej z funkcją rozwojową i logistyczną (przykłady).

4. Kategorie ochrony w parkach narodowych i rezerwatach przyrody. Możliwości gospodarowania na obszarach objętych różnymi kategoriami ochrony.

5. Gospodarka leśna i łowiecka w parkach narodowych i rezerwatach przyrody.

6. Użytkowanie rolnicze gleb oraz turystyka i edukacja w parkach narodowych i rezerwatach przyrody.

7. Gospodarowanie w parkach krajobrazowych. Przepisy obowiązujące na tych obszarach.

8. Obszary chronionego krajobrazu - rolnictwo i turystyka jako główne formy gospodarowania na tych obszarach, obowiązujące przepisy.

9. Strefy ochrony krajobrazu – wyznaczanie, przepisy, gospodarowanie.

10. Cele ochrony obszaru Natura 2000.

11. Obszary Natura 2000 - przedmioty ochrony na tych obszarach, sposoby ich ochrony i wynikające z niej ograniczenia w gospodarowaniu.

12. Plany ochrony i plany zadań ochronnych dla obszarów Natura 2000.

13. Konsekwencje ustanowienia obszarów Natura 2000 dla gospodarki. Sposób przeprowadzania oceny oddziaływania na środowisko na obszarach Natura 2000.

14. Warunki realizacji planów i przedsięwzięć znacząco negatywnie oddziałujących na cele ochrony obszaru Natura 2000.

15. Ograniczenia i korzyści dla działalności gospodarczej na terenach Natura 2000.

Ćwiczenia:

1. Zapoznanie z Centralnym Rejestrem Form Ochrony. Sposób przygotowania pracy "Przepisy określające możliwości i sposoby gospodarowania na obszarach chronionych znajdujących się w pobliżu miejsca zamieszkania studenta".

2. Rolnictwo na obszarach chronionych w Polsce - skala problemu, wpływ rolnictwa na różnorodność biologiczną.

3. Aspekty ekonomiczne działalności rolniczej na obszarach chronionych, programy rolnośrodowiskowo-klimatyczne. Wymogi wzajemnej zgodności wynikające z przepisów obowiązujących na obszarach chronionych.

4. Zasady zrównoważonej gospodarki w lesie. Gospodarka leśna i łowiectwo na obszarach chronionych.

5. Rybactwo i amatorski połów ryb oraz rekreacyjne zagospodarowanie wód na obszarach chronionych.

6. Warunki pogodzenia użytkowania turystycznego i ochrony terenów cennych przyrodniczo. Europejska Karta Turystyki Zrównoważonej. Możliwości i perspektywy rozwoju turystyki na obszarach chronionych w Polsce. Przyrodolecznictwo i lecznictwo uzdrowiskowe na tych obszarach. Działalność przemysłowa i usługowa na obszarach chronionych.

7. Omówienie sposobu przygotowania projektu „Koncepcja zrównoważonego rozwoju w gminie ….”. Projekt opracowany zostanie dla gminy znajdującej się na terenie objętym siecią ekologiczną Natura 2000 (praca w 5 osobowych grupach).

8. Walory przyrodnicze gminy oraz ich ochrona – warsztaty.

9. Charakterystyka obszaru Natura 2000: przedmioty ochrony, PO/PZO – warsztaty.

10. Ograniczenia działalności gospodarczej w gminie wynikające z funkcjonowania obszaru Natura 2000 – warsztaty i dyskusja

11. Korzyści dla gminy wynikające z funkcjonowania obszaru Natura 2000 – warsztaty i dyskusja.

12. Struktura społeczna i potencjał gminy, możliwości działań proekologicznych – warsztaty i dyskusja.

13. Możliwości rozwoju przedsiębiorczości w gminie … - dyskusja i przygotowanie finalnej wersji projektu.

14. Konsultacje społeczne wybranych koncepcji zrównoważonego rozwoju gminy – gra.

15. Prezentacja projektów.

Struktura aktywności studenta:

zajęcia zrealizowane z bezpośrednim udziałem prowadzącego godz. 51,

ECTS 1,7,

w tym:

wykłady 15 godz.

ćwiczenia i seminaria 30 godz.

konsultacje 4 godz.

udział w badaniach 0 godz.

obowiązkowe praktyki i staże 0 godz.

udział w egzaminie i zaliczeniu 2 godz.

praca własna (1,3 ECTS) 39 godz.

Podstawowa:

1. Kaługa I. 2009. Korzyści dla rolnictwa wynikające z gospodarowania na obszarach Natura 2000, wyd. Wyd. Ministerstwo Środowiska, Warszawa.

2. Makomaska-Juchiewicz M., Tworek S. 2003. Ekologiczna sieć NATURA 2000. Problem czy szansa. IOP PAN, Kraków.

3. Symonides E. 20014. Ochrona przyrody. Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego.

Uzupełniająca:

1. Gospodarowanie na obszarach chronionych, 2001, A. Bołtromiuk (red.), Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, Białystok.

2. Zielińska A. 2013. Gospodarowanie na obszarach przyrodniczo cennych w Polsce w kontekście rozwoju zrównoważonego. Wyd. Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu.

Po zakończeniu kursu student:

Wiedza:

- zna formy ochrony obszarowej i ich funkcje oraz wynikające z nich ograniczenia w gospodarowaniu,

- zna techniki, metody i sposoby gospodarowania na obszarach chronionych,

- ma wiedzę na temat sposobów prowadzenia ochrony czynnej na obszarach chronionych,

- wie jakie informacje można znaleźć w planach i zadaniach ochronnych,

Umiejętności:

- posiada umiejętność wypowiadania się na temat gospodarowania na obszarach chronionych, uwzględniając w wypowiedziach przepisy prawne obowiązujące na tych terenach,

- wykorzystuje zdobytą wiedzę w diagnozowaniu i rozwiązywaniu konfliktów społecznych wynikających z gospodarowania na obszarach chronionych

- potrafi stworzyć koncepcję zrównoważonego rozwoju gminy na terenie której znajdują się obszary chronione.

Kompetencje społeczne:

- potrafi rozwiązywać stawiane problemy i organizować pracę w zespole.

- ma świadomość strat wynikających z nadmiernego wykorzystywania zasobów przyrody na obszarach chronionych i w ich otoczeniu,

- ma przekonanie o potrzebie przekonywania społeczeństwa do działań i informowania go o przedsięwzięciach czynionych na rzecz ochrony przyrody.

Wykłady

Egzamin pisemny (test wielokrotnego wyboru i pytania otwarte)

Przyjęto procentową skalę oceny efektów kształcenia definiowaną w sposób następujący:

1. Ocena niedostateczna (2,0): wystawiana jest wtedy, jeśli w zakresie co najmniej jednej z trzech składowych (W, U lub K) przedmiotowych efektów kształcenia student uzyska mniej niż 50% obowiązujących efektów dla danej składowej.

2. Ocena dostateczna (3,0): wystawiana jest wtedy, jeśli w zakresie każdej z trzech składowych (W, U lub K) efektów kształcenia student uzyska przynajmniej 50% obowiązujących efektów dla danej składowej.

3. Ocena ponad dostateczna (3,5): wystawiana jest na podstawie średniej arytmetycznej z trzech składowych (W, U lub K) efektów kształcenia (średnio 61-70%).

4. Podobny sposób obliczania ocen jak przedstawiony w pkt. 3 przyjęto dla ocen dobrej (4,0 - średnio 71-80%), ponad dobrej (4,5 - średnio 81-90%) i bardzo dobrej (5,0 - średnio >90%).

Ćwiczenia

ocena za: pracę pisemną, projekt i aktywność na ćwiczeniach.

Ocena końcowa=0,5 x ocena z egzaminu (wykłady) + 0,5 x ocena z ćwiczeń

UWAGA: Prowadzący zajęcia, na podstawie stopnia opanowania przez studenta obowiązujących treści programowych danego przedmiotu, w oparciu o własne doświadczenie dydaktyczne, formułuje ocenę, posługując się podanymi wyżej kryteriami formalnymi.