Gleboznawstwo

KIERUNEK STUDIÓW:ROLNICTWO/

Celem przedmiotu jest poznanie właściwości i funkcji gleb w ekosystemach.

Program nauczania obejmuje podstawy gleboznawstwa, na które składają się wiadomości z zakresu roli czynników glebotwórczych, waloryzacja rolniczej przestrzeni produkcyjnej, mapy glebowo-rolnicze, bonitacja, kompleksy glebowo-rolnicze oraz najważniejsze zagrożenia procesami degradacji.

Wykłady:

1-2. Definicja gleby i jej wielofunkcyjność. Czynniki glebotwórcze charakterystyka skał macierzystych gleb Polski ich występowanie.

3-4. Wpływ skał macierzystych na wybrane właściwości gleb.

5-6. Rola pozostałych czynników glebotwórczych klimatu, rzeźby terenu, hydrosfery, biosfery, działalności człowieka i czasu na procesy pedogeniczne

7-8. Skład fazy stałej gleby, uziarnienie, porowatość, struktura gleby, minerały ilaste i ich znaczenie w glebie.

9-10. Materia organiczna gleby, mineralizacja i humifikacja, ilość i skład humusu. Typy próchnicy, regulacja zawartości. Funkcje próchnicy w glebie,

11-12. Faza ciekła - właściwości hydrofizyczne, rodzaje wody, dostępność dla roślin w różnych glebach. Faza gazowa, powietrze, ODR, właściwości termiczne, regulacja stosunków wodno-powietrznych

13-14. Właściwości sorpcyjne, różne rodzaje sorpcji, odczyn gleb Polski, przyczyny zakwaszenia gleb

15-16. Zasobność gleb w składniki biogenne, żyzność i urodzajność, Zmienność pokrywy glebowej Polski typologiczna i jakościowa - bonitacyjna, użytkowanie gleb w Polsce, granica rolno-leśna

17-18. Nazewnictwo gleb według systematyki WRB

19-20. Podstawy ochrony gleb - najważniejsze akty prawne unijne i polskie. Procesy degradacji gleby

21-22. Erozja gleb. Przyczyny i zapobieganie

23-24.Wybrane procesy degradacji właściwości fizycznych i chemicznych gleb w Polsce

Ćwiczenia:

1-2. Rozpoznawanie minerałów, charakterystyka minerałów skał magmowych i wybranych skał magmowych

3-4. Rozpoznawanie minerałów skał osadowych, skały osadowe chemiczne

5-6. Charakterystyka skał osadowych klastycznych

7-8. Nomenklatura składu uziarnienia gleby.

9-10. Oznaczenie składu uziarnienia gleby metodą areometryczną

11-12. Oznaczenie struktury gleby

13-14. Oznaczanie pH gleby metodą potencjometryczną i zawartości węglanu wapnia metodą Scheiblera.

15-16. Oznaczanie sumy zasad wymiennych metodą Kappena

17-18. Oznaczanie kwasowości hydrolitycznej metodą Kappena i podsumowanie właściwości sorpcyjnych

19-20. Jednostki hierarchiczne i poziomy glebowe systematyki gleb Polski (V wydanie z 2011 roku).

21-22. Opis i charakterystyka wybranych jednostek taksonomicznych gleb użytkowanych rolniczo: rzędów I - IV systematyki gleb Polski (V wydanie z 2011 roku) wraz z rozpoznawaniem skał macierzystych tych gleb.

23-24. Opis i charakterystyka wybranych jednostek taksonomicznych: rzędów V-VII systematyki gleb Polski (V wydanie z 2011 roku) wraz z rozpoznawaniem skał macierzystych tych gleb. .

25-26. Opis i charakterystyka wybranych jednostek taksonomicznych: rzędów VIII-XI systematyki gleb Polski (V wydanie z 2011 roku) wraz z rozpoznawaniem skał macierzystych tych gleb.

27-28. Podstawy klasyfikacji bonitacyjnej i zasady ustalania kompleksów glebowo-rolniczych

29-30. Interpretacja i wykorzystanie map glebowo-rolniczych w skali 1:5 000 do oceny przydatności gleb do upraw rolniczych, zalesienia, zabudowy terenu (budownictwa i infrastruktury)

Ćwiczenia terenowe: prezentacja i opis profilów wybranych podstawowych typów gleb występujących na obrzeżach miasta Krakowa w Mydlnikach (gleba płowa wytworzona z pyłu, gleba brunatna eutroficzna wytworzona z piasku, rędzina właściwa)

Struktura aktywności studenta:

Zajęcia realizowane z bezpośrednim udziałem prowadzącego godz. 65, ECTS 2,2

W tym:

Wykłady 24 godz

Ćwiczenia laboratoryjne i terenowe 30 godz

Konsultacje 2 godz

Udział w badaniach 0 godz

Obowiązkowe praktyki i staże 0 godz

Udział w egzaminie i zaliczeniu 3 godz

Praca własna (2,8 ECTS) 85 godz

Podstawowa:

Bednarek R., Dziadowiec H., Pokojska U, Prusinkiewicz Z. Badania ekologiczno-gleboznawcze, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2004

Turski R. i in. Zarys Gleboznawstwa. PWN, Warszawa. 1999

Komornicki T. i in. Przewodnik do ćwiczeń z gleboznawstwa i geologii. Cz. I i II. Wyd. AR w Krakowie 1998.

Miechówka A. Systematyka i waloryzacja rolnicza gleb. Wyd UR w Krakowie 2018.

Uzupełniająca:

Gleboznawstwo pod red. Zawadzkiego S., PWRiL, Warszawa 1999.

Po zakończeniu kursu student:

Wiedza:

1. zna podstawy gleboznawstwa

2. zna klasyfikacje gleb Polski i Europy

Umiejętności:

3. potrafi zaplanować właściwe użytkowanie gleb

4. umie odpowiednio gospodarować zasobami glebowymi

Kompetencje społeczne:

5. potrafi pracować w zespole w ramach ćwiczeń laboratoryjnych i terenowych

6. ma świadomość wpływu podejmowania decyzji, w ramach gospodarowania zasobami glebowymi w celu utrzymania lub nawet podniesienia ich produkcyjności

7. rozumie potrzebę ciągłego pogłębiania wiedzy

Wykłady:

egzamin pisemny - test

Przyjęto procentową skalę oceny efektów kształcenia, definiowaną w sposób następujący:

1. Ocena niedostateczna (2,0): wystawiana jest wtedy, jeśli w zakresie co najmniej jednej z trzech składowych (W, U lub K) przedmiotowych efektów kształcenia student uzyska mniej niż 55% obowiązujących efektów dla danej składowej.

2. Ocena dostateczna (3,0): wystawiana jest wtedy, jeśli w zakresie każdej z trzech składowych (W, U lub K) efektów kształcenia student uzyska przynajmniej 55% obowiązujących efektów dla danej składowej.

3. Ocena ponad dostateczna (3,5): wystawiana jest na podstawie średniej arytmetycznej z trzech składowych (W, U lub K) efektów kształcenia (średnio 61-70%).

4. Podobny sposób obliczania ocen jak przedstawiony w pkt. 3 przyjęto dla ocen dobrej (4,0 - średnio 71-80%), ponad dobrej (4,5 - średnio 81-90%) i bardzo dobrej (5,0 - średnio >90%).

Ćwiczenia:

3 kolokwia pisemne, z każdego działu. Ocena podsumowująca jest średnią ocen uzyskanych z każdego kolokwium.

Ocena końcowa=(ocena z egzaminu(wykłady)+ocena podsumowujaca (ćwiczenia))/2

UWAGA: Prowadzący zajęcia, na podstawie stopnia opanowania przez studenta obowiązujących treści programowych danego przedmiotu, w oparciu o własne doświadczenie dydaktyczne, formułuje ocenę, posługując się podanymi wyżej kryteriami formalnymi.