Bioindykacja
Informacje ogólne
Kod przedmiotu: | R.2s.BIN.NM.ROSXZ |
Kod Erasmus / ISCED: | (brak danych) / (brak danych) |
Nazwa przedmiotu: | Bioindykacja |
Jednostka: | Katedra Agroekologii i Produkcji Roślinnej |
Grupy: |
Ochrona środ. 2 stopień, niestacj. 2 sem. Monitoring ekologiczny środowiska |
Punkty ECTS i inne: |
3.00
|
Język prowadzenia: | polski |
Skrócony opis: |
KIERUNEK STUDIÓW: OCHRONA ŚRODOWISKA / ECTS: 3 / semestr: 2 Profil: ogólnoakademicki / Forma i poziom: NM status: kierunkowy/obowiązkowy Wymagania wstępne: brak Celem przedmiotu jest zapoznanie studentów z możliwością wykorzystania organizmów żywych do oceny stanu środowiska w warunkach oddziaływań antropogenicznych. Znaczenie metod bioindykacyjnych w ocenie zanieczyszczenia środowiska. Charakterystyka organizmów bioindykacyjnych i ich zastosowanie w badaniach rolniczych i ochronie środowiska. Zastosowanie zwierząt do oceny zanieczyszczenia środowiska. Przegląd grup grzybów i porostów stosowanych w bioindykacji - możliwości i ograniczenia. Ocena stanu środowiska z wykorzystaniem flory, zbiorowisk roślinnych oraz przeobrażeń w ekosystemach będących pod wpływem antropopresji. |
Pełny opis: |
Wykłady: 1. Teoretyczne podstawy bioindykacji. Podstawowe definicje, cele bioindykacji. Cechy dobrego bioindykatora. Zastosowanie bioindykacji w badaniach naukowych. 2-4. Zastosowanie bioindykatorów zwierzęcych w ocenie stopnia zanieczyszczenia wód. 5-7. Zastosowanie bioindykatorów zwierzęcych w ocenie stopnia zanieczyszczenia środowisk lądowych. 8. Fitoindykacja w ocenie stanu środowiska - metody badawcze (autekologiczne, synekologiczne). 9. Procesy zachodzące w roślinach wykorzystywane w ocenie stanu środowiska. 10. Przydatność roślin naczyniowych do oceny stanu zanieczyszczeń gazowych powietrza i zawartości metali ciężkich oraz zasolenia gleb i wód. 11. Bioróżnorodność jako wskaźnik stanu środowiska przyrodniczego - przydatność flory i zbiorowisk roślinnych do bioindykacji warunków siedliskowych. 12-13. Antropogeniczne przeobrażenia ekosystemów i metody ich oceny; bezpośrednie i pośrednie formy antropopresji jako źródła zaburzeń w ekosystemach, 14-15. Koncepcja hemerobii w ocenie stanu przeobrażeń w ekosystemach poddanych antropopresji). Ćwiczenia laboratoryjne / projektowe: 1-2. Możliwości i sposoby wykorzystania grzybów do bioindykacji, wrażliwość grzybów na zanieczyszczenia powietrza i gleby 3-4. Grzyby patogeniczne dla roślin w ocenie stopnia zanieczyszczenia powietrza 5-6. Porosty jako bioindykatory zanieczyszczeń powietrza 7-8. Grzyby drożdżopodobne w analizie stanu sanitarnego i poziomu eutrofizacji wody 9-10. Wykorzystanie różnych skal ekologicznych oraz grup ekologiczno-socjologicznych gatunków chwastów do oceny warunków siedliskowych pola uprawnego - (opracowanie indywidualne w oparciu o autekologiczne metody Ellenberga i Zarzyckiego oraz synekologiczną metodę Hilbiga) 11-12. Rośliny naczyniowe w ocenie zanieczyszczeń powietrza i gleby (wskaźniki zawartości metali ciężkich i wskaźniki zasolenia gleb i wód) - ocena różnych siedlisko o charakterze antropogenicznym z wykorzystaniem wskaźników Zarzyckiego - opracowanie zespołowe 13-15. Makrofitowa Metoda Oceny Rzek - założenia metodyczne i praktyczne wykorzystanie w określeniu Makrofitowego Indeksu Rzecznego (opracowanie zespołowe: obliczenia i ocena na podstawie przedstawionych spisów makrofitów - zadania) Struktura aktywności studenta: zajęcia realizowane z bezpośrednim udziałem prowadzącego godz. 35, ECTS 1,5 w tym: wykłady 15 godz. ćwiczenia i seminaria 15 godz. konsultacje 3 godz. udział w badaniach 0 godz. obowiązkowe praktyki staże 0 godz. udział w egzaminie i zaliczeniu 2 godz. e-learning 0 godzin praca własna 35 godz,. ECTS 1,5 |
Literatura: |
Podstawowa: 1. Roo-Zielińska E. 2004. Fitoindykacja jako narzędzie oceny środowiska fizycznogeograficznego. Podstawy teoretyczne i analiza porównawcza stosowanych metod. Prace Geograficzne 199. IGiPZ PAN, Warszawa. 2. Zarzycki K., Trzcińska-Tacik H., Różański W., Szeląg Z., Wołek J., Korzeniak U. 2002. Ekologiczne liczby wskaźnikowe roślin naczyniowych Polski. Instytut Botaniki PAN, Kraków. 3. Zimny H. 2006. Ekologiczna ocena stanu środowiska: bioindykacja i biomonitoring. Wyd: Agencja Reklamowo-Wydawnicza A. Grzegorczyk, Warszawa. Pomocnicza: 1. Chmiel J. 1993. Flora roślin naczyniowych wschodniej części Pojezierza Gnieźnieńskiego i jej antropogeniczne przeobrażenia w wieku XIX i XX. cz. 1. Wydawnictwo Sorus, Poznań. 2. Krawczyk J., Letachowicz B., Klink A., Krawczyk A. 2004. Wykorzystanie wybranych gatunków roślin i porostów do oceny zanieczyszczenia środowiska metalami ciężkimi. Zesz. Probl. Post. Nauk Roln. 501, 227-234. 3. Stupnicka-Rodzynkiewicz E., Dąbkowska T. 2011. Ekologia. Podręcznik do wykładów i ćwiczeń. Wyd. UR w Krakowie. |
Efekty uczenia się: |
Po zakończeniu kursu student: Wiedza: - posiada wiedzę teoretyczną i praktyczną o wykorzystaniu organizmów żywych oraz ich grup do oceny stanu środowisk lądowych i wodnych poddanych antropopresji; - zna podstawowe metody bioindykacji stosowane w badaniach rolniczych, ochronie przyrody i ochronie środowiska, - zna gatunki zwierząt i roślin oraz ich grup stosowane w autekologicznych i synekologicznych metodach bioindykacyjnych wykorzystywanych do oceny stanu zanieczyszczenia powietrza, gleb i wód, - zna różne skale ekologiczne stosowane w metodach autekologicznych - zna założenia bioindykacji na potrzeby monitoringu stanu ekologicznego wód płynących Umiejętności: - umie dobrać i zastosować oraz ocenić przydatność w praktyce dostępnych metod bioindykacyjnych wykorzystywanych do oceny stanu środowiska rolniczego oraz poziomu zanieczyszczenia i przeobrażeń antropogenicznych w ekosystemach naturalnych. - potrafi interpretować uzyskane wyniki oraz posiada umiejętność ich prezentacji w formie pisemnych raportów Kompetencje społeczne: - posiada świadomość oddziaływań antropogenicznych na ożywione i abiotyczne elementy ekosystemów oraz umiejętność rozpoznania negatywnych skutków antropopresji na podstawie zmian w zbiorowiskach organizmów - dostrzega potrzebę ciągłego poszerzania wiedzy i korzystania z różnych źródeł informacji na temat przejawów wpływu człowieka na ekosystemy oraz nowych podejść metodycznych w ocenie stanu środowiska - posiada umiejętność pracy w zespole |
Metody i kryteria oceniania: |
Wykłady: Pisemny sprawdzian wiedzy - zadania testowe (test jednokrotnego wyboru) i problemowe. Przyjęto procentową skalę oceny efektów kształcenia, definiowaną w sposób następujący: 1. Ocena niedostateczna (2,0): wystawiana jest wtedy, jeśli w zakresie co najmniej jednej z trzech składowych (W, U lub K) przedmiotowych efektów kształcenia student uzyska mniej niż 50% obowiązujących efektów dla danej składowej. 2. Ocena dostateczna (3,0): wystawiana jest wtedy, jeśli w zakresie każdej z trzech składowych (W, U lub K) efektów kształcenia student uzyska przynajmniej 50% obowiązujących efektów dla danej składowej. 3. Ocena ponad dostateczna (3,5): wystawiana jest na podstawie średniej arytmetycznej z trzech składowych (W, U lub K) efektów kształcenia (średnio 61-70%). 4. Podobny sposób obliczania ocen jak przedstawiony w pkt. 3 przyjęto dla ocen dobrej (4,0 - średnio 71-80%), ponad dobrej (4,5 - średnio 81-90%) i bardzo dobrej (5,0 - średnio >90%). Ćwiczenia: Oceny formujące (w trakcie) za: -indywidualne opracowania i analizy wykorzystania grzybów oraz porostów w bioindykacji stanu środowiska (ćw. 1-4) - opracowanie zespołowe oceny siedliska polnego pod względem odczynu, wilgotności i zasobności w składniki pokarmowe przy wykorzystaniu metod autekologicznych (różne skale ekologiczne) oraz metody synekologicznej wraz z prezentacją graficzną i porównaniem wyników uzyskanych różnymi metodami (ćw. 5) - opracowanie zespołowe oceny stanu zasolenia i zawartości metali ciężkich w podłożu (gleby/woda) na obszarach eksploatacji surowców i składowania odpadów w oparciu o gatunki roślin naczyniowych (skala Zarzyckiego) (ćw. 6) - opracowanie zespołowe oceny stanu ekologicznego cieków nizinnych na podstawie obliczeń Makrofitowego Indeksu Rzecznego (ćw. 7) - indywidualne opracowanie oceny stanu przeobrażenia przykładowego ekosystemu w oparciu o koncepcję hemerobii ekosystemów (ćw. 8). Ocena podsumowująca: średnia ocen formujących uzyskanych na zajęciach. Ocena końcowa = 0,6 x ocena z egzaminu (wykłady) + 0,4 x ocena podsumowująca (ćwiczenia) UWAGA: Prowadzący zajęcia, na podstawie stopnia opanowania przez studenta obowiązujących treści programowych danego przedmiotu, w oparciu o własne doświadczenie dydaktyczne, formułuje ocenę, posługując się podanymi wyżej kryteriami formalnymi. |
Zajęcia w cyklu "Semestr zimowy 2020/2021" (zakończony)
Okres: | 2020-10-01 - 2021-02-24 |
Przejdź do planu
PN WT ŚR CZ PT |
Typ zajęć: |
Ćwiczenia laboratoryjne, 15 godzin
Wykład, 15 godzin
|
|
Koordynatorzy: | Teresa Dąbkowska, Dariusz Ropek | |
Prowadzący grup: | Teresa Dąbkowska, Joanna Dłużniewska, Dorota Gala-Czekaj, Dariusz Ropek | |
Lista studentów: | (nie masz dostępu) | |
Zaliczenie: |
Przedmiot -
Zaliczenie na ocenę
Ćwiczenia laboratoryjne - Zaliczenie na ocenę Wykład - Zaliczenie na ocenę |
Zajęcia w cyklu "Semestr zimowy 2021/2022" (zakończony)
Okres: | 2021-10-01 - 2022-02-27 |
Przejdź do planu
PN WT ŚR CZ PT |
Typ zajęć: |
Ćwiczenia laboratoryjne, 15 godzin
Wykład, 15 godzin
|
|
Koordynatorzy: | Dorota Gala-Czekaj, Dariusz Ropek | |
Prowadzący grup: | Joanna Dłużniewska, Dorota Gala-Czekaj, Dariusz Ropek | |
Lista studentów: | (nie masz dostępu) | |
Zaliczenie: |
Przedmiot -
Zaliczenie na ocenę
Ćwiczenia laboratoryjne - Zaliczenie na ocenę Wykład - Zaliczenie na ocenę |
Zajęcia w cyklu "Semestr zimowy 2022/2023" (zakończony)
Okres: | 2022-10-01 - 2023-02-26 |
Przejdź do planu
PN WT ŚR CZ PT |
Typ zajęć: |
Ćwiczenia laboratoryjne, 15 godzin
Wykład, 15 godzin
|
|
Koordynatorzy: | Dorota Gala-Czekaj, Dariusz Ropek | |
Prowadzący grup: | Joanna Dłużniewska, Dorota Gala-Czekaj, Dariusz Ropek | |
Lista studentów: | (nie masz dostępu) | |
Zaliczenie: |
Przedmiot -
Zaliczenie na ocenę
Ćwiczenia laboratoryjne - Zaliczenie na ocenę Wykład - Zaliczenie na ocenę |
Zajęcia w cyklu "Semestr zimowy 2023/2024" (zakończony)
Okres: | 2023-10-01 - 2024-02-25 |
Przejdź do planu
PN WT ŚR CZ PT |
Typ zajęć: |
Ćwiczenia laboratoryjne, 15 godzin
Wykład, 15 godzin
|
|
Koordynatorzy: | Dorota Gala-Czekaj, Dariusz Ropek | |
Prowadzący grup: | Joanna Dłużniewska, Dorota Gala-Czekaj, Dariusz Ropek | |
Lista studentów: | (nie masz dostępu) | |
Zaliczenie: |
Przedmiot -
Zaliczenie na ocenę
Ćwiczenia laboratoryjne - Zaliczenie na ocenę Wykład - Zaliczenie na ocenę |
Właścicielem praw autorskich jest Uniwersytet Rolniczy im. Hugona Kołłątaja w Krakowie.