Ekopedologia

Celem przedmiotu jest poznanie roli gleby w kształtowaniu bioróżnorodności i wzajemnych relacji pomiędzy organizmami i ich zbiorowiskami a właściwościami gleb.

Treści przedmiotu: gleba jako wielofunkcyjny komponent środowiska przyrodniczego, charakterystyka najważniejszych grup mezofauny glebowej, ze szczególnym uwzględnieniem aktywności i intensywności z jaką oddziałują na glebę, wzajemne relacje pomiędzy glebą a organizmami roślinnymi i zwierzęcymi, gleby i roślinność różnych typów siedliskowych lasów i łąk na niżu i w górach, kateny siedliskowe i ich opis w terenie.

Tematy wykładów:

1. Gleba jako wielofunkcyjny komponent środowiska przyrodniczego (1 godz.).

2. Właściwości gleb decydujące o ich roli w ekosystemach (2 godz.).

3. Zooedafon – klasyfikacja fauny glebowej według wielkości organizmów i sposobów odżywiania (1 godz.).

4. Charakterystyka najważniejszych grup fauny glebowej, ze szczególnym uwzględnieniem aktywności i intensywności z jaką oddziałują na glebę (2 godz.).

5. Rola fauny glebowej w kształtowaniu gleb (1 godz.).

6. Relacje pomiędzy właściwościami gleb a występowaniem i liczebnością w nich różnych organizmów zwierzęcych(1 godz.).

7. Wpływ użytkowania oraz zanieczyszczenia gleb (metalami ciężkimi i pestycydami) na liczebność fauny glebowej (1 godz.).

8. Gleby ekosystemów łąkowych (1 godz.).

9. Szeregi ekologiczne gatunków roślin łąkowych (1 godz.).

10. Charakterystyka gleb i roślinności łąkowej siedlisk grądowych (1 godz.).

11. Charakterystyka gleb i roślinności łąkowej siedlisk łęgowych (1 godz.).

12. Charakterystyka gleb i roślinności łąkowej siedlisk bagiennych (1 godz.).

13. Kateny siedliskowe (1 godz.).

14. Gleby ekosystemów leśnych (1 godz.).

15. Typy siedliskowe lasu i kryteria ich wyróżniania (1 godz.).

16. Charakterystyka gleb i roślinności borów na obszarach niżowych (1 godz.).

17. Charakterystyka gleb i roślinności lasów na obszarach niżowych (1 godz.).

18. Typy siedlisk leśnych w Karpatach – krótka charakterystyka gleb i roślinności (1 godz.).

Tematy ćwiczeń

1. Metody oznaczania liczebności grup mezofauny w glebach [2 godz.].

2. Metody oceny aktywności mezofauny w glebach [2 godz.].

3. Wprowadzenie do ćwiczeń terenowych (przypomnienie: poziomy genetyczne i ich symbole, opis profilu glebowego, klucz do oznaczania roślin, zdjęcie fitosocjologiczne, metody bioindykacyjne oceny siedlisk) [3 godz.].

3. Uporządkowanie opisów terenowych polegające na ujednoliceniu nazewnictwa gleb (według „Systematyki gleb Polski” z 2011roku i klasyfikacji według FAO-ISRIC i ISSS z 2006 roku) i roślin (według „Vascular plants of Poland: a checklist” z 2002 roku). Ocena siedlisk metodą bioindykacyjną przy zastosowaniu liczb wskaźnikowych Zarzyckiego i porównanie obliczonych wskaźników edaficznych z właściwościami gleb oznaczonymi metodami polowymi. Zaliczenie. [3 godz.]

Ćwiczenia terenowe:

1. Charakterystyka wybranych typów siedlisk leśnych w Puszczy Niepołomickiej - opis profilów glebowych w wybranej katenie, wykonanie zdjęć fitosocjologicznych [5 godz.].

2. Gleby i roślinność łąk łęgowych i lasów wyżynnych (okolice Kostrzy)- opis profilów glebowych w wybranej katenie, wykonanie zdjęć fitosocjologicznych [5 godz.].

3. Gleby i roślinność łąk wilgotnych i lasów świeżych i wilgotnych (okolice Rajska)- opis profilów glebowych w wybranej katenie, wykonanie zdjęć fitosocjologicznych [5 godz.].

Statystyka przedmiotu:

1. Liczba godzin oraz punktów ECTS - przedmiot obowiązkowy Godziny: -; ECTS: -

2. Liczba godzin oraz punktów ECTS - przedmiot do wyboru Godziny: 75; ECTS: 3

3. Łączna liczba godzin oraz punktów ECTS, którą student uzyskuje poprzez bezpośredni kontakt z nauczycielem

akademickim (wykłady, ćwiczenia, seminaria....) Godziny: 45; ECTS: 1,8

4. Łączna liczba godzin oraz punktów ECTS, którą student uzyskuje na zajęciach praktycznych np. laboratoryjne,

projektowe, terenowe, warsztaty Godziny: 25; ECTS: 1

5. Przewidywany nakład pracy własnej (bez udziału prowadzącego lub z udziałem w ramach konsultacji) konieczny do

realizacji zadań programowych przedmiotu. Godziny: 30; ECTS: 1,2

Literatura podstawowa:

Bednarek R., Dziadowiec H., Pokojska U., Prusinkiewicz Z. 2004. Badania ekologiczno-gleboznawcze. PWN,Warszawa.

Zarzycki K., Trzcińska-Tacik H., Różański W., Szeląg Z., Wołek J., Korzeniak U. 2002. Ekologiczne liczby wskaźnikowe roślin naczyniowych Polski. W. Szafer Institute of Botany, PAN, Kraków.

Literatura uzupełniająca:

Sikorska E. 1999. Siedliska leśne. Skrypt, Akademia Rolnicza im. Hugona Kołłataja, Kraków.

Zimny H. 2006. Ekologiczna ocena stanu środowiska. Bioindykacja i biomonitoring.Agencja Reklamowo-Wydawnicza A. Grzegorczyk, Warszawa.

Burges, Raw 1971. Biologia gleby. PWRiL, Warszawa.

Wiedza

1) ma pogłębioną i uporządkowaną wiedzę na temat roli gleby w kształtowaniu bioróżnorodności.

2) zna relacje pomiędzy organizmami i ich zbiorowiskami a właściwościami gleb.

3) zna terminologię używaną w siedliskoznawstwie.

4) zna metody oznaczania liczebności i aktywności mezofauny glebowej.

Umiejętności

5) potrafi opisać katenę siedliskową.

Kompetencje społeczne

6) ma świadomość znaczenia pokrywy glebowej i odpowiedzialności za jej utrzymanie w stanie zapewniającym stabilność ekosystemów.

7) potrafi pracować w niewielkim zespole w terenie i przy pracach kameralnych.

Oceny formujące (ćwiczenia) za:

1) raporty z ćwiczeń terenowych,

2) sprawdzian wiedzy (4) i umiejętności (5),

Wykłady: egzamin pisemny, który będzie zawierał około 30 pytań testowych wielokrotnego wyboru i kilka pytań otwartych sprawdzających wiedzę (1, 2, 3).

1. Ocena niedostateczna (2,0): wystawiana jest wtedy, jeśli w zakresie co najmniej jednej z trzech składowych (W, U

lub K) przedmiotowych efektów kształcenia student uzyska mniej niż 50% obowiązujących efektów dla danej składowej.

2. Ocena dostateczna (3,0): wystawiana jest wtedy, jeśli w zakresie każdej z trzech składowych (W, U lub K) efektów

kształcenia student uzyska przynajmniej 50% obowiązujących efektów dla danej składowej.

3. Ocena ponad dostateczna (3,5): wystawiana jest na podstawie średniej arytmetycznej z trzech składowych (W, U lub

K) efektów kształcenia (średnio 61-70%).

4. Podobny sposób obliczania ocen jak przedstawiony w pkt. 3 przyjęto dla ocen dobrej (4,0 - średnio 71-80%), ponad

dobrej (4,5 - średnio 81-90%) i bardzo dobrej (5,0 - średnio >90%).

UWAGA: Prowadzący zajęcia, na podstawie stopnia opanowania przez studenta obowiązujących treści programowych danego

przedmiotu, w oparciu o własne doświadczenie dydaktyczne, formułuje ocenę, posługując się podanymi wyżej kryteriami

formalnymi.