Botanika

KIERUNEK STUDIÓW: ROLNICTWO / ECTS: 6 /semestr: 1

Profil: ogólnoakademicki / Forma i poziom: SI

status: podstawowy

Wymagania wstępne: brak

Głównym celem przedmiotu jest poznanie budowy, sposobów rozmnażania i znaczenia użytkowego roślin okrytonasiennych oraz podstaw systematyki i zasad nomenklatury botanicznej.

Treści merytoryczne:

Budowa komórki eukariotycznej ze szczególnym uwzględnieniem swoistych cech komórki roślinnej. Strukturalne i funkcjonalne zróżnicowanie tkanek roślinnych. Formy życiowe roślin okrytonasiennych. Morfologia i anatomia organów wegetatywnych i generatywnych. Rozmnażanie bezpłciowe i płciowe.Typy owoców i nasion. Podstawy systematyki. Charakterystyka wybranych rodzin Angiospermae z wyróżnieniem przedstawicieli mających znaczenie użytkowe i gospodarcze.

Wykłady:

1. Główne działy botaniki. Wiedza botaniczna jako podstawa dla praktyki rolniczej. Znaczenie użytkowe roślin okrytonasiennych (wybrane przykłady). Kryteria podziału organizmów żywych. Różnice w budowie komórki prokariotycznej i eukariotycznej.

2. Budowa i funkcje organelli komórkowych. Swoiste cechy i pochodzenie komórki roślinnej. Podział komórki - mitoza, mejoza.

3. Klasyfikacja oraz zróżnicowanie funkcjonalne i strukturalne tkanek roślinnych.

4. Typy życiowe roślin okrytonasiennych. Morfologia i anatomia pędu (modyfikacje, budowa pierwotna, typy przyrostu wtórnego na grubość).

5. Morfologia i anatomia korzenia (modyfikacje, budowa pierwotna i wtórna).

6. Budowa oraz metamorfozy liści. Morfologiczno-anatomiczne cechy przystosowawcze liści do określonych warunków środowiska.

7. Przemiana pokoleń i najważniejsze cechy związane z rozmnażaniem płciowym u roślin lądowych (aspekt ewolucyjny). Typy rozmnażania u roślin okrytonasiennych (rozmnażanie bezpłciowe i płciowe). Kwiat - budowa oraz funkcja elementów wegetatywnych i generatywnych.

8. Mikro- i megasporogeneza, rozwój oraz budowa gametofitu męskiego i żeńskiego. Zapylenie i podwójne zapłodnienie.Powstawanie owoców i nasion. Typy nasion.

9. Apomiksja - podstawowe informacje i przykłady apomiktów wśród roślin okrytonasiennych. Rodzaje kwiatostanów. Klasyfikacja i budowa owoców.

10. Podsumowanie najważniejszych różnic w budowie roślin jedno- i dwuliściennych. Podstawy klasyfikacji organizmów, jednostki systematyczne, zasady nomenklatury botanicznej. Charakterystyka wybranych rodzin Angiospermae z wyróżnieniem gatunków użytkowych.

Ćwiczenia laboratoryjne:

1. Zasady mikroskopowania i przygotowania preparatów. Obserwacja struktur komórek roślinnych .

2. Przegląd wybranych tkanek roślinnych (część I).

3. Przegląd wybranych tkanek roślinnych (część II).

4. Budowa pierwotna pędu roślin jedno- i dwuliściennych. Typy wiązek przewodzących.

5.Budowa pierwotna korzenia. Porównanie budowy anatomicznej korzenia roślin jedno- i dwuliściennych - analiza różnic.

6. Budowa wtórna pędu i korzenia.

7. Liście pojedyncze i złożone – cechy morfologiczne, nazewnictwo. Różnice w budowie anatomicznej liści roślin jedno- i dwuliściennych.

8. Budowa kwiatu. Anatomia zalążni i główki pręcika. Budowa gametofitu męskiego i żeńskiego.

9. Rodzaje kwiatostanów. Klasyfikacja i budowa owoców. Typy nasion.

10. Komórka roślinna jako źródło cennych związków odżywczych (węglowodany, białka, lipidy).

Na ćwiczeniach studenci korzystają z preparatów gotowych i wykonanych samodzielnie, a także z materiałów zielnikowych.

Struktura aktywności studenta:

zajęcia realizowane z bezpośrednim udziałem prowadzącego godz. 72, ECTS 3

w tym:

wykłady 30 godz.

ćwiczenia i seminaria 30 godz.

konsultacje 10 godz.

udział w badaniach 0 godz.

obowiązkowe praktyki i staże 0 godz.

udział w egzaminie i zaliczeniu 2 godz.

praca własna (3 ECTS) 75 godz.

Podstawowa:

Szweykowska A, Szweykowski J. 2021. Botanika. Morfologia (tom 1). PWN, Warszawa

Szweykowska A, Szweykowski J. 2021. Botanika. Systematyka (tom 2). PWN, Warszawa

Lack A.J, Evans D.E. 2005. Biologia roślin. Seria: Krótkie wykłady. PWN, Warszawa

Uzupełniająca:

Jasnowska J, Jasnowski M, Radomski J. 1995. Botanika. Wyd. „BRASIKA”, Szczecin

Hejnowicz Z. 2021. Anatomia i histogeneza roślin naczyniowych. PWN, Warszawa

WIEDZA - zna i rozumie:

- swoiste cechy komórek i tkanek roślinnych oraz ich rolę w funkcjonowaniu roślin

- budowę i funkcję organów roślinnych oraz sposoby rozmnażania roślin okrytonasiennych

- związek botaniki z naukami rolniczymi

UMIEJĘTNOŚCI - potrafi:

- sporządzić roślinne preparaty mikroskopowe

- rozpoznać tkanki roślinne i struktury anatomiczne na podstawie analizy mikroskopowej oraz wyciągnąć właściwe wnioski na temat ich funkcji

KOMPETENCJE SPOŁECZNE - jest gotów do:

- pogłębiania wiedzy botanicznej i jej wykorzystania w praktyce rolniczej

- podjęcia działań na rzecz zachowania bioróżnorodności

Wykłady:

egzamin pisemny - test wyboru i uzupełnienia tekstu, opisy rysunków

Przyjęto procentową skalę oceny efektów kształcenia, definiowaną w sposób następujący:

1. Ocena niedostateczna (2,0): wystawiana jest wtedy, jeśli w zakresie co najmniej jednej z trzech składowych (W, U lub K) przedmiotowych efektów kształcenia student uzyska mniej niż 50% obowiązujących efektów dla danej składowej.

2. Ocena dostateczna (3,0): wystawiana jest wtedy, jeśli w zakresie każdej z trzech składowych (W, U lub K) efektów kształcenia student uzyska przynajmniej 50% obowiązujących efektów dla danej składowej.

3. Ocena ponad dostateczna (3,5): wystawiana jest na podstawie średniej arytmetycznej z trzech składowych (W, U lub K) efektów kształcenia (średnio 61-70%).

4. Podobny sposób obliczania ocen jak przedstawiony w pkt. 3 przyjęto dla ocen dobrej (4,0 - średnio 71-80%), ponad dobrej (4,5 - średnio 81-90%) i bardzo dobrej (5,0 - średnio >90%).

Ćwiczenia:

Studenci samodzielnie lub w zespołach dwuosobowych przygotowują preparaty mikroskopowe. Każdy student wykonuje rysunki obserwowanych pod mikroskopem obiektów lub okazów zielnikowych. Komplet właściwie opisanych rysunków jest konieczny do uzyskania zaliczenia.

Ocena podsumowująca z ćwiczeń jest średnią z ocen z trzech kolokwiów.

Ocena końcowa=0,5 x ocena z egzaminu (wykłady) + 0,5 x ocena podsumowująca (ćwiczenia)

UWAGA: Prowadzący zajęcia, na podstawie stopnia opanowania przez studenta obowiązujących treści programowych danego przedmiotu, formułuje ocenę, posługując się podanymi wyżej kryteriami formalnymi.