Metrologia i próbobiorstwo

KIERUNEK STUDIÓW: JAKOŚĆ I BEZPIECZEŃSTWO ŚRODOWISKA / ECTS:4/ semestr: 0

Profil: ogólnoakademicki / Forma i poziom: SI

status: uzupełniający - I stopień/obowiązkowy

Wymagania wstępne: brak

Cel kształcenia: zapoznanie z funkcjonowaniem infrastruktury metrologicznej, poznanie czynników wpływającymi na wynik pomiaru oraz sposobów sprawdzania ich wiarygodności, szacowania niepewności i zapewnienia jakości wyników pomiarów. Przedmiot obejmuje także zagadnienia dotyczące strategii, sposobów i narzędzi stosowanych przy pobieraniu różnych materiałów w zależności od przedmiotu badań, zgodnych z obowiązującym prawem i normami.

Wykłady:

1. Wprowadzenie do metrologii - podstawowe pojęcia, działy metrologii

2. Infrastruktura metrologiczna, układ jednostek miar

3. Metrologiczna spójność pomiarowa

4. Podstawy walidacji procedury pomiarowej

5. Niepewność pomiarów, sterowanie jakością pomiarów

6. Podstawy pobierania próbek

7. Podstawy pobierania próbek cd

8. Prawodawstwo i dokumenty normatywne związane z pobieraniem próbek

9. Obowiązki i kwalifikacje próbobiorcy zgodne z wymogami prawodawstwa polskiego i UE

Ćwiczenia:

1. Wyznaczanie gęstości ciał stałych na podstawie pomiaru wielkości geometrycznych

2. Określenie niepewności wyniku pomiarów chemicznych

3. Określenie niepewność związanej z pobraniem próbek

4. Obliczanie podstawowych parametrów walidacyjnych metod analitycznych

5. Sporządzanie analizy ryzyka dla celów próbkobrania i opracowanie procedury pobierania próbek

6. Pobieranie próbek artykułów rolno-spożywczych do analiz chemicznych

7. Pobieranie próbek odpadów i próbek wyrobów

8. Pobieranie próbek z pierwotnej produkcji rolniczej

Struktura aktywności studenta:

zajęcia realizowane z bezpośrednim udziałem prowadzącego godz. 27, ECTS: 1,08

w tym:

wykłady 9 godz.

ćwiczenia i seminaria 18 godz

konsultacje 0 godz.

obowiązkowe praktyki staże 0 godz.

udział w egzaminie i zaliczeniu 0 godz.

praca własna studenta (2,92 ECTS) 100 godz.

Podstawowa:

1. E. Bulska. Metrologia chemiczna, Wydawnictwo Malamut, Warszawa, 2012

2. J. Namieśnik, J. Łukasiak, Z. Jamrózgiewicz. Pobieranie próbek środowiskowych do analizy PWN, Warszawa, 1995

3. P. Konieczka, J. Namieśnik (red). Ocena i kontrola jakości wyników pomiarów analitycznych, WNT, Warszawa 2007

4. Wyrażenie Niepewności Pomiaru: Przewodnik. Główny Urząd Miar, Warszawa 1999

5. PKN - ISO/IEC Guide 99:2010 Międzynarodowy słownik metrologii pojęcia podstawowe i ogólne oraz terminy z nimi związane (VIM), Warszawa, 2010

Uzupełniająca:

1. K. Rębilas. Wprowadzenie do metod opracowania wyników pomiarowych. ZF UR w Krakowie, 2016

2. W. Hyk, Z. Stojek. Analiza statystyczna w laboratorium analitycznym. Komitet Chemii Analitycznej PAN, 2000

3. P.H. Sydenham. Podręcznik metrologii - podstawy praktyczne, , Warszawa 1990

4. J. Siepak. Metody pobierania i przygotowania próbek wód, ścieków i osadów do analiz fizykochemicznych. Zakład Graficzny UAM, Poznań, 1997

5. PN-ISO 10381-1 - Jakość gleby. Pobieranie próbek. Część 1: Zasady dotyczące opracowania programów pobierania próbek

6. PN-ISO 10381-2 - Jakość gleby. Pobieranie próbek. Część 2: Zasady dotyczące techniki pobierania

7. PN-ISO 10381-3 - Jakość gleby. Pobieranie próbek. Część 3: Zasady dotyczące bezpieczeństwa

8. PN-EN 5667-1:2008 część 1 - Jakość wody. Pobieranie próbek. Część 1 – Wytyczne dotyczące opracowania programów pobierania próbek

9. PN-EN 5667-3:2005 - Jakość wody. Pobieranie próbek. Wytyczne dotyczące utrwalania i postępowania z próbkami"

Po zakończeniu kursu student:

Wiedza:

- zna infrastrukturę metrologiczną, rozumie znaczenie metrologii w aspekcie zapewnienia spójności pomiarowej oraz współpracy międzynarodowej

- zna podstawowe pojęcia, definicje oraz przepisy i dokumenty normatywne związane z metrologią i pobieraniem prób

- posiada wiedzę na temat metod i zasad postępowania zapewniających pobranie i dostarczenie do laboratorium reprezentatywnej próbki a także uzyskanie prawidłowego i wiarygodnego wyniku pomiaru

Umiejętności:

- umie wykonać wybrane pomiary wielkości fizycznych, chemicznych oraz opracować dane pomiarowe i obliczyć ich niepewność

- wyznacza podstawowe parametry walidacji procedur pomiarowych

- opracowuje procedurę poboru próbek dostosowaną do rodzaju próbki i celu badań, zgodnie z wymogami prawnymi i normami

- potrafi przygotować materiały i narzędzia do poboru próbek oraz dokonać poboru reprezentatywnej próbki laboratoryjnej

Kompetencje społeczne:

- ma świadomość konieczności ciągłego aktualizowania i poszerzania wiedzy

- potrafi samodzielnie i w zespole realizować powierzone zadania oraz wykazuje odpowiedzialność za jego rezultaty

-dba o powierzony sprzęt badawczy

Wykład:

egzamin pisemny (test z wyboru i uzupełnienia + zadania obliczeniowe)

Przyjęto procentową skale oceny efektów kształcenia definiowana w sposób następujący:

1. Ocena niedostateczna (2,0): wystawiana jest wtedy, jeśli w zakresie co najmniej jednej z trzech składowych (W, U lub K) przedmiotowych efektów kształcenia student uzyska mniej niż 50% obowiązujących efektów dla danej składowej.

2. Ocena dostateczna (3,0): wystawiana jest wtedy, jeśli w zakresie każdej z trzech składowych (W, U lub K) efektów kształcenia student uzyska przynajmniej 50% obowiązujących efektów dla danej składowej.

3. Ocena ponad dostateczna (3,5): wystawiana jest na podstawie średniej arytmetycznej z trzech składowych (W, U lub K) efektów kształcenia (średnio 61-70%).

4. Podobny sposób obliczania ocen jak przedstawiony w pkt. 3 przyjęto dla ocen dobrej (4,0 - średnio 71-80%), ponad dobrej (4,5 - średnio 81-90%) i bardzo dobrej (5,0 - średnio >90%).

Ćwiczenia:

rozwiązywanie zadań na poszczególnych ćwiczeniach na bieżąco oceniane przez prowadzących pod względem poprawności ich rozwiązania oraz organizacji pracy w zespole.

Ocena podsumowująca: średnia uzyskana z poszczególnych ćwiczeń.

Ocena końcowa=0,5 x ocena z egzaminu (wykłady) + 0,5 x ocena podsumowująca (ćwiczenia)

UWAGA: Prowadzący zajęcia, na podstawie stopnia opanowania przez studenta obowiązujących treści programowych danego przedmiotu, w oparciu o własne doświadczenie dydaktyczne, formułuje ocenę, posługując się podanymi wyżej kryteriami formalnymi.