Uniwersytet Rolniczy im. Hugona Kołłątaja w Krakowie - Centralny System Uwierzytelniania
Strona główna

Dendrochronologia i dendroklimatologia

Informacje ogólne

Kod przedmiotu: L.EX.026.NM.LLSXX
Kod Erasmus / ISCED: (brak danych) / (brak danych)
Nazwa przedmiotu: Dendrochronologia i dendroklimatologia
Jednostka: Zakład Ochrony Lasu, Entomologii i Klimatologii Leśnej
Grupy:
Punkty ECTS i inne: (brak) Podstawowe informacje o zasadach przyporządkowania punktów ECTS:
  • roczny wymiar godzinowy nakładu pracy studenta konieczny do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się dla danego etapu studiów wynosi 1500-1800 h, co odpowiada 60 ECTS;
  • tygodniowy wymiar godzinowy nakładu pracy studenta wynosi 45 h;
  • 1 punkt ECTS odpowiada 25-30 godzinom pracy studenta potrzebnej do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się;
  • tygodniowy nakład pracy studenta konieczny do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się pozwala uzyskać 1,5 ECTS;
  • nakład pracy potrzebny do zaliczenia przedmiotu, któremu przypisano 3 ECTS, stanowi 10% semestralnego obciążenia studenta.

zobacz reguły punktacji
Język prowadzenia: polski
Skrócony opis:

W ramach przedmiotu omawiane są metody datowania prób drewna oraz rozpoznania wpływu różnych czynników środowiska na rytm przyrostowy drzew róznych gatunków, w tym: warunków klimatycznych, zanieczyszczeń środowiska, hodowlanych zabiegów pielęgnacyjnych, gradacji owadzich. Możliwości dokonywania klasyfikacji typologicznej - gatunkowej oraz siedliskowej, a także opracowywanie regionalizacji przestrzennej o charakterze dendrochronologicznym i dendroklimatycznym w oparciu o cechy przyrostowe drzew. Sposoby identyfiakcji gatunków drzew oraz miejsca (regionu) ich pochodzenia.

Pełny opis:

Wykłady

1. Przedmiot i zakres badań dendrochronologii oraz dendroklimatologii. Historia badań. Rytm aktywności i spoczynku drzewa, periodyzacja aktywności kambium jako strategia przystosowawcza. Czynniki kształtujące formowanie słoja drewna. Biologiczne podstawy dendrochronologii i dendroklimatologii: wtórny ksylem, drewno wczesne, późne, reakcyjne, cechy słojów: gęstość, szerokość słoja, udział drewna wczesnego i późnego.

2. Terminologia dendrochronologiczna: seria, sekwencja, dendroskala, chronologia (wzorcowa, osobnicza, stanowiskowa, lokalna, regionalna, ponadregionalna, gatunkowa, ponadgatunkowa). Jednorodność zachowań przyrostowych drzew i ich przyczyny. Lata wskaźnikowe - rodzaje i ich rola w dendroklimatologii (negatywne, pozytywne, silne, słabe, stanowiskowe, lokalne, regionalne, ponadregionalne, gatunkowe, ponadgatunkowe), lata wyjątkowe. Metoda datowania - wzorca szkieletowego.

3. Metodyka badań dendroklimatologicznych w tym: wybór stanowisk badawczych, drzew próbnych, miejsca wywiertu, rodzaje próbek (systematyczny, losowy, subiektywny). Liczba stanowisk oraz wywiertów. Dokumentacja stanowiska badawczego. Strategia EKO. Specyfika i problemy dendroklimatologii umiarkowanej strefy klimatycznej oraz regionów górskich, stref granicznych oraz siedlisk ekstremalnych.

4. Monitoring dendrochronologiczny środowiska w strefach skażonych. Zróżnicowanie zachowań przyrostowych różnych gatunków drzew. Dystrybucja sygnału dendrochronologicznego w przestrzeni oraz w czasie. Telekoneksja, heterokoneksja, podobieństwo rytmu przyrostowego drzew w skali przestrzennej i międzygatunkowej. Regionalizacja dendrochronologiczna pionowa i powierzchniowa. Rola regionalnej stacji meteorologicznej w badaniach dendroklimatycznych. Zależność przyrostu radialnego drzew gatunków rodzimych i introdukowanych od różnych elementów klimatycznych.

Ćwiczenia laboratoryjne

1. Przygotowanie i zabezpieczenie wywiertów, sprzętu i urządzenia do obróbki materiału i pomiarów. Przygotowanie drewna do pomiaru.

Pomiary szerokości słojów różnymi przyrządami: Biotronik BP 1991, metoda skanowania – program CD Dendro, Przyrost WP i Przyrost P.

Popełniane błędy i ich weryfikacja. Zapis danych pomiarowych w formacie Tucson. Transformacje danych przyrostowych i klimatycznych dla programów DPL.

2. Testowanie prawidłowości datowania programem COFECHA.

Konstrukcja chronologii osobniczej, stanowiskowej, lokalnej, reionalnej ponadregionalnej. Ekspozycja zmienności krótkookresowej cech słojów.

3. Standaryzacja serii szerokości słojów. Konstrukcja chronologii standaryzowanej – indeksowanej zapomocą programu ARSTAN, wskaźnika czułości rocznej oraz proporcji. Badanie telekoneksji przyrostowej w ramach osobnika, pomiędzy stanowiskami w ramach gatunku oraz pomiędzy różnymi gatunkami. Konstrukcja chronologii osobniczej, lokalnej, regionalnej oraz ponadregionalnej różnego rodzaju.

4. Wyznaczanie lat wskaźnikowych różnymi metodami. Analiza chronologii frekwencji. Typowanie lat wskaźnikowych programem XTCS. Przygotowanie i ocena danych klimatycznych: weryfikacja danych, badanie homogeniczności programem HOM.

Obliczanie i wykorzystanie wskaźników klimatyczny w analizach dendroklimatycznych programem ARI. Uzupełnianie braków danych klimatycznych programem MET. Konstrukcja regionalnej stacji meteorologicznej.

5. Praca z programami: RESPO, RINGS, Dendroclima2002. Analiza zmienności reakcji przyrostowych wewnątrzpopulacyjnej, pomiędzy populacjami cząstkowymi, w ramach gatunku, pomiędzy gatunkami. Koonstrukcja modelu „przyrost – klimat” radialny. Metody regionalizacji dendrochronologicznej oraz dendroklimatycznej.

Ćwiczenia terenowe

1. Wybór stanowisk badawczych zgodnie ze strategią EKO w celu opisu zróżnicowania wymagań klimatycznych różnych gatunków drzew. Wybór i oznaczenie drzew próbnych. Wypełnienie karty stanowiska. Pobranie wywiertów z drzew próbnych.

2. Wybór stanowisk badawczych zgodnie ze strategią EKO2 w celu opisu zróżnicowania wymagań klimatycznych określonego gatunku drzewa na różnych siedliskach oraz oceny jakości dendroklimatycznej populcaji cząstkowych oraz prób pobranych z róznych sektorów pnia. Pobór wywierów z drzew próbnych.

Literatura:

Zielski A., Krąpiec M. 1999. Dendrochronologia. PWN, Warszawa. 328.

Wilczyński S. 2010. Uwarunkowania przyrostu radialnego wybranych gatunków drzew z Wyżyny Kieleckiej w świetle analiz dendroklimatologicznych. Zeszyty Naukowe UR w Krakowie 464(341): pp. 221.

Cook E., Kairiukstis L. Methods of dendrochronology. Applications in the Environmental Sciences. Kluwer Acad. Publ., Dordrecht, Boston.

Fritts HC. 1976. Tree Rigs and Climate. Acad. Press London: pp 567. Kaennel M., Schweingruber F.H. 1995. Multilingual glossary of dendrochronology. Terms and definitions in English, German, French, Spanish, Italian, Portuguese, and Russian. Birmensdorf; Berne, Stuttgart, Vienna, Swiss Federal Institute for Forest, Snow and Landscape Research; Haupt.: 467.

Schweingruber F.H. 1983. Der Jahrring. Standort, Methodik, Zeit und Klima in der Dendrochronologie. Bern und Stuttgart, Verlag Paul Haupt: 235.

Efekty uczenia się:

Efekty

Absolwent definiuje pojęcia z zakresu dendrochronologii oraz rozpoznaje i opisuje zakres badawczy. Definiuje procesy i czynnki środowiskowe decydujące o wzroście i rozwoju drzew oraz charakteryzuje ich wpływ na ich rytmikę przyrostową, wskazuje na wynikające z tego korzyści oraz zagrożenia. Rozróżnia i charakteryzuje metody klasyfikacji typologicznych oraz przestrzennych oparte na cechach rytmu przyrostowego drzew. Obsługuje przyrządy pomiarowe dendrochronologiczne oraz stosuje zasady prawidłowego zbioru danych. Dobiera metody i wykonuje pomiary dendrochronologiczne i dendroklimatyczne. Opracowuje wyniki pomiarów dendrochronologicznych i dendroklimatycznych. Potrafi pracować w grupie, współdziałać w realizacji określonego zadania. Ma świadomość ważności i rozumie różne aspekty i skutki swojej oraz rozumie ich wpływ na środowisko.

Metody i kryteria oceniania:

Egzamin ustny. Rozwiązanie zdania problemowego na podstawie bazy danych dendrochronologicznych. Zaliczenie - demonstracja umiejętności praktycznych dotyczących pomiarów dendrochronologicznych.

Praktyki zawodowe:

brak

Przedmiot nie jest oferowany w żadnym z aktualnych cykli dydaktycznych.
Opisy przedmiotów w USOS i USOSweb są chronione prawem autorskim.
Właścicielem praw autorskich jest Uniwersytet Rolniczy im. Hugona Kołłątaja w Krakowie.
kontakt deklaracja dostępności USOSweb 7.0.3.0 (2024-03-22)