Pozyskiwanie drewna

Kurs obejmuje zagadnienia pozyskiwania drewna w Polsce i na świecie. Zawiera zagadnienia tradycyjnych metod pozyskaniowych oraz nowoczesnych technik i technologii maszynowego pozyskiwania drewna. Słuchacze nabywają umiejętności planowania, organizacji, nadzoru i oceny jakości prac pozyskaniowych prowadzonych na dowolnym poziomie organizacyjnyjm i technicznym.

Wykłady 34 godz.

Tematyka zajęć Wprowadzenie do nauki użytkowania lasu, rys historyczny, pojęcia, definicje, podział. Cel gospodarki leśnej w zakresie użytkowania. Definicje technologii pozyskania drewna. Powiązania użytkowania lasu z innymi naukami leśnymi.

Ogólna charakterystyka warunków pracy pozyskiwania i wstępnej obróbki drewna w Polsce, ze szczególnym uwzględnieniem terenów górskich. Rozmiar pozyskania drewna w Polsce i w świecie, analiza leśnej bazy surowca drzewnego.

Systemy produkcyjne. Metody badania analizy procesów pracy. Zasady organizacji prac zrębowych na podstawie wniosków cięć, szacunków brakarskich oraz bazy mechanizacyjnej.

Ogólne założenia technologii prac zrębowych. Metody organizacji prac zrębowych. Przygotowanie stanowiska roboczego przy ścince. Zasady wykonywania rzazów. Zasady prowadzenia odbioru drewna. Obieg dokumentacji związanej z pozyskaniem drewna.

Kryteria ustalania ogólnego kierunku obalania dla zrębu i poszczególnych drzew. Kierunek cięć. Technika cięcia drewna. Teoria i zasady techniki ścinki, obalania, okrzesywania i przerzynki drewna, wyróbki sortymentów.

Klasyfikacja drzew zawieszonych. Technika i bezpieczeństwo usuwania drzew zawieszonych. Technika i BHP ścinki drzew w górach. Wypadkowość przy pozyskiwaniu drewna. Zagadnienia wydajności prac pozyskaniowych.

Użytkowanie narzędzi mechanicznych do pozyskiwania drewna. Zagrożenia operatorów pilarek spalinowych i metody ich zmniejszania.

Systemy technologiczne pozyskiwania drewna. Modelowe technologie pozyskiwania w drzewostanach różnych kategorii.

Charakterystyka technologii pozyskania drewna z zastosowaniem maszyn wielooperacyjnych. Technologie trzebieży zmechanizowanych. Technologie maszynowego pozyskania drewna z zastosowaniem procesorów, harwesterów, harwarderów, forwarderów.

Ćwiczenia projektowe (ćwiczenie projektowe) 18 godz.

Tematyka zajęć Obsługa i użytkowanie narzędzi mechanicznych do pozyskiwania drewna: praktyczne zapoznanie się z zasadami regulacji, konserwacji i obsługi okresowej; diagnozowanie typowych usterek wynikających z błędów eksploatacyjnych użytkownika narzędzi mechanicznych; dobór wymiennych akcesoriów w zależności od średnicy drzew.

Rozpoznawanie narzędzi pomocniczych wykorzystywanych w procesie pozyskiwania drewna: praktyczne zapoznanie się z budową narzędzi oraz zasadami ich prawidłowego stosowania; zaprojektowanie doboru narzędzi pomocniczych wykorzystywanych w procesie ścinki i obalania drzew w zależności od kategorii użytkowania.

Ocena poprawności techniki ścinki drzew na podstawie analizy parametrów geometrycznych pniaków: sporządzenie ekspertyzy dotyczącej poprawności wykonania ścinki drzew na podstawie pomiarów liniowych i kątowych przeprowadzanych na przykładowych pniakach; analiza i ocena ex post operacji ścinki na podstawie śladów pozostałych na powierzchni rzazu ścinającego.

Teoretyczne podstawy ścinki drzew: obliczenie sił i momentów niezbędnych do obalenia drzewa w oparciu o parametry liniowe pniaków; obliczenie wartości sił uzyskiwanych wskutek zastosowania różnych narzędzi pomocniczych; przeprowadzenie analizy obliczeniowej wpływu położenia środka ciężkości drzewa na proces jego obalania.

Technologia i technika prac pozyskaniowych w czyszczeniach i trzebieżach wczesnych z zastosowaniem pilarek z wysięgnikiem: wykonanie projektu realizacji prac pozyskaniowych w czyszczeniach późnych za pomocą pilarek z wysięgnikiem; zapoznanie się z technikami pracy w zależności od średnicy drzewek.

Symulacja manipulacji surowca drzewnego z wykorzystaniem komputerowego programu optymalizacyjnego: przeprowadzenie manipulacji drewna iglastego i liściastego w oparciu o obowiązujące normy KJW; określenie wpływu sposobu manipulacji na wartość wyrobionego surowca..

Analiza bezpieczeństwa i higieny pracy podczas wykonywania zabiegów pozyskaniowych: opracowanie wytycznych dotyczących bezpiecznych sposobów pracy z zakresu ścinki, obalania, zrywki oraz układania i mygłowania drewna średnio i wielkowymiarowego. Szkolenie stanowiskowe uprawniające do uczestnictwa w ćwiczeniach terenowych.

Zasady pomiaru i odbioru drewna. Sporządzenie rejestru odbioru drewna za pomocą programu Leśnik w rejestratorze PSION; zasady użytkowania i eksploatacji rejestratora; zapoznanie się z zasadami pomiaru drewna okrągłego.

Projektowanie ekotechnologii pozyskiwania drewna: obliczenie strat w przyroście drzewostanu wynikłych z wykonania szlaków zrywkowych o zróżnicowanej szerokości i zagęszczeniu; obliczenie zmienności strat w przyroście drzewostanu w zależności od zastosowanych technologii w ramach systemów pozyskiwania drewna.

Projekt technologii pozyskania drewna z zastosowaniem maszyn wielooperacyjnych: wykonanie projektu pozyskania drewna w drzewostanach poklęskowych z uwzględnieniem ich dostępności siecią szlaków zrywkowych oraz typoszeregów maszyn wielooperacyjnych i zrywkowych.

Systemy technologiczne pozyskiwania drewna: rozpoznawanie systemów technologicznych oraz poziomów techniki na podstawie graficznych schematów pozyskiwania drewna z wykorzystaniem maszyn wielooperacyjnych i zrywkowych.

Projekt technologii pozyskania drewna z zastosowaniem maszyn wielooperacyjnych: wykonanie projektu pozyskania drewna w drzewostanach przedrębnych i rębnych z uwzględnieniem ich dostępności siecią szlaków zrywkowych oraz typoszeregów maszyn wielooperacyjnych i zrywkowych.

Podział przestrzenny zrębu, główny kierunek obalania, kierunek cięć, podział powierzchniowy zrębu na działki robocze, wyznaczanie sieci szlaków zrywkowych. Wyznaczenie w terenie składnicy drewna. Inwentaryzacja drzew i odnowienia na powierzchni zrębowej w celu określenia rodzaju i rozmiaru uszkodzeń powstałych przy ścince.

Technika cięcia drewna, praktyczna nauka ścinki i obalania drzew łatwych oraz technika okrzesywania i manipulacji. Nabycie umiejętności analizy techniki ścinki, oceny błędów i ich przyczyn.

Praktyczna nauka prowadzenia ścinki drzew (łatwych i trudnych). Technika cięcia sztyletowego, obalanie za pomocą narzędzi pomocniczych. Nabycie umiejętności analizy techniki ścinki, oceny błędów i ich przyczyn. Praktyczna nauka prowadzenia ścinki drzew (łatwych i trudnych). Technika zrzucania drzew zawieszonych. Przygotowanie surowca do zrywki, utylizacja drobnicy gałęziowej. Nabycie umiejętności analizy techniki ścinki, oceny błędów i ich przyczyn.

Ocena stanowisk pracy pozyskania drewna z zastosowaniem międzynarodowych arkuszy ELK. Wykonanie podczas pracy na wybranych stanowiskach roboczych pomiaru i oceny hałasu, poziomu drgań, wydatku energetycznego, stężeń gazów spalinowych. Zrębowe prace uprzątające.

Ocena poprawności techniki ścinki i obalania drzew. Określanie strat powstałych w trakcie ścinki i obalania drzew. Realizacja proekologicznej technologii pozyskiwania z zastosowaniem wciągarki linowej. Odbiór i ewidencja drewna.

Laurów Z 1994. Pozyskiwanie drewna Wyd SGGW Warszawa. Giefing D.F. 1997. Ergonomiczne i ekologiczne aspekty pozyskania drewna w drzewostanach poklęskowych. Mat. IV Miedzynar. Konf. Nauk nt. Problemy techniki rolniczej i leśnej. SGGW Warszawą s. 365-368. Paschalis P. 1992. Użytkowanie lasu szansą ekorozwoju. Stan i perspektywy trwałego użytkowania lasu w Polsce. KNL-PAN, IBL Warszawa, s. 77-83. Instrukcja Bezpieczeństwa i Higieny Pracy przy wykonywaniu podstawowych prac z zakresu Gospodarki Leśnej. 1997.Sowa J.M. 2000. Pozyskiwanie drewna w górach. Poradnik użytkowania lasu.„Wydawnictwo Świat", Warszawa. Sowa J.M. 2005. Utylizacja pozostałości zrębowych w górach. Postępy techniki w leśnictwie.SITLiD. Zeszyt 92, Warszawa.Więsik J. [red. ] 2007. Technika i technologia w leśnictwie polskim. Monografia. Wydawnictwo SGGW.WWW.encyklopedialesna.pl 2008. Sowa J.M. 2008. Pozyskiwania Drewna. Wykłady.Prezentacje komputerowe. KULiD,UR Kraków.

WIEDZA − absolwent zna i rozumie:

POZYSK_W01 Potrafi scharakteryzować podział, pojęcia związane z nauką oraz opisać rys historyczny użytkowania lasu. Potrafi wskazać powiązania użytkowania lasu z innymi naukami leśnymi. Potrafi scharakteryzować warunki pracy przy pozyskaniu i wstępnej obróbce drewna w Polsce, ze szczególnym uwzględnieniem terenów górskich. Zna rozmiar pozyskania drewna w Polsce i w świecie. Potrafi dokonać analizy leśnej bazy surowca drzewnego. LES2_W19

LES2_W16

R

POZYSK_W02 Potrafi objaśniać teorię i zasady techniki ścinki, obalania, okrzesywania i przerzynki drewna, wyróbki sortymentów ręcznych narzędzi mechanicznych. Potrafi zaproponować bezpieczne techniki usuwania drzew zawieszonych. Potrafi scharakteryzować czynniki wpływające na wypadkowość przy pozyskaniu drewna oraz rozpoznawać związane z nią zagrożenia operatorów pilarek spalinowych i metody ich ograniczania. Potrafi opisać zagadnienia związane z wydajnością prac pozyskaniowych. LES2_W15

LES2_W16

R

POZYSK_W03 Potrafi definiować zasady organizacji prac zrębowych na podstawie wniosków cięć, szacunków brakarskich oraz bazy mechanizacyjnej, ogólne założenia technologii oraz metody organizacji prac zrębowych. Potrafi opisać zasady prowadzenia odbioru drewna oraz obiegu dokumentacji związanej z pozyskaniem drewna. Charakteryzuje systemy technologiczne pozyskiwania drewna. Potrafi wskazać modelowe technologie pozyskiwania w drzewostanach różnych kategorii, w warunkach górskich oraz trudnych i uciążliwych. Potrafi scharakteryzować technologie pozyskania drewna z zastosowaniem maszyn wielooperacyjnych w drzewostanach przedrębnych i rębnych. LES2_W15

LES2_W14 R

UMIEJĘTNOŚCI − absolwent potrafi:

POZYSK_U01 Potrafi obsługiwać i użytkować narzędzia mechaniczne do pozyskiwania drewna, eksploatować i konserwować takie urządzenia, zdiagnozować typowe usterki wynikające z błędów eksploatacyjnych użytkownika narzędzi mechanicznych, decydować o odpowiednim doborze osprzętu do tego typu narzędzi. W zakresie stosowania narzędzi ręcznych do pozyskiwania drewna student potrafi rozpoznawać narzędzia pomocnicze, posługiwać się tymi narzędziami, dobierać narzędzia pomocnicze wykorzystywane w procesie ścinki i obalania drzew w zależności od kategorii użytkowania. LES2_U11 R

POZYSK_U02 Potrafi przeprowadzić ocenę poprawności techniki ścinki drzew na podstawie analizy parametrów geometrycznych pniaków, interpretować sposób prowadzenia pracy pilarza. W zakresie oceny prawidłowości stosowania technik pracy student potrafi obliczać siły i momenty siły niezbędne do obalenia drzewa w oparciu o parametry liniowe pniaków, obliczać wartości sił uzyskiwanych wskutek zastosowania różnych narzędzi pomocniczych. W zakresie oceny stosowania właściwych technik i technologii pielęgnowania drzewostanów student potrafi wykonać projekt realizacji prac pielęgnacyjnych. W zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy podczas wykonywania zabiegów pozyskaniowych student potrafi opracować wytyczne dotyczące bezpiecznych sposobów pracy z zakresu ścinki, obalania, zrywki oraz układania i mygłowania drewna średnio i wielkowymiarowego. W wyniku przeprowadzonych zajęć student nabywa umiejętność: cięcia drewna, ścinki i obalania drzew oraz okrzesywania i manipulacji, zrzucania drzew zawieszonych. LES2_U11 R

POZYSK_U03 Potrafi planować manipulację surowca drzewnego, oceniać prawidłowość przeprowadzenia manipulacji drewna iglastego i liściastego w oparciu o obowiązujące normy KJW, określać wpływ sposobu manipulacji na wartość wyrobionego surowca, planować pomiar i odbiór drewna, sporządzać rejestr odbioru drewna za pomocą programu Leśnik w rejestratorze PSION. LES2_U11 R

KOMPETENCJE SPOŁECZNE − absolwent jest gotów do:

Pozysk_K01 Posaiada świadomość występowania zagrożeń życia i zdrowia na stanowiskach pracy związanych z pozyskiwaniem drewna LES2_K03 R

Pozysk_K02 Potrafi pracować w grupie i kierować małym zespołem LES2_K02 R

Sposoby weryfikacji oraz zasady i kryteria oceny

wykład.test jednokrotnego wyboru

cwiczenia.sprawdzian umiejętności: wykonania zadania obliczeniowego, analitycznego, czynności, wypracowania decyzji; zaliczenie projektu (grupowe); zaliczenie raportu/sprawozdania z prac laboratoryjnych/ćwiczeń praktycznych (indywidualne, grupowe); ocena umiejętności podsumowania, wartościowania; ocena umiejętności pełnienia nałożonej funkcji w zespole, test jednokrotnego wyboru