Entomologia leśna

Zapoznanie się z podstawową wiedzą dotyczącą morfologii, anatomii, biologii i cyklu rozwojowego owadów. Praktyczne opanowanie umiejętności rozpoznawania wybranych fitofagicznych owadów leśnych na podstawie różnych postaci rozwojowych i powodowanych przez nie uszkodzeń drzew leśnych. Poznanie wybranych gatunków owadów entomofagicznych. Charakterystyka wybranych gatunków owadów prawnie chronionych w Polsce. Metody ograniczania nadmiernej liczebności owadów fitofagicznych.

Wykłady 34

Tematyka zajęć 1. Informacje wstępne; zadania entomologii leśnej; ogólna charakterystyka owadów oraz ich udział i rola w funkcjonowaniu ekosystemów leśnych

2. Budowa morfologiczna owada doskonałego

3. Narządy wewnętrzne, ich budowa i funkcjonowanie

4. Rozwój i rozmnażanie się owadów. Wpływ czynników środowiska na rozwój owadów

5. Rozwój embrionalny i postembrionalny owadów. Problem ochrony owadów. Charakterystyka wybranych grup troficznych i funkcjonalnych owadów

6. Populacje owadów, gradacje. Owady drapieżne i pasożytnicze

7. Zasady systematyki owadów. Charakterystyka podgromady owadów bezskrzydłych i uskrzydlonych oraz wybranych rzędów owadów. Cz. 1

8. Charakterystyka wybranych rzędów owadów. Cz. 2

9. Charakterystyka rzędu chrząszczy i wybranych rodzin.Cz. 1

10. Charakterystyka rzędu chrząszczy i wybranych rodzin. Cz. 2

11. Charakterystyka rzędu motyli i wybranych rodzin

12. Charakterystyka rzędu błonkoskrzydłych i wybranych rodzin

13. Bionomia i znaczenie gospodarcze owadów fitofagicznych szkółek, upraw i młodników

14. Bionomia i znaczenie gospodarcze owadów fitofagicznych w drzewostanach sosnowych średnich i starszych klas wieku

15. Bionomia i znaczenie gospodarcze owadów fitofagicznych w drzewostanach świerkowych i jodłowych

16. Bionomia i znaczenie gospodarcze owadów fitofagicznych w drzewostanach liściastych bukowych i dębowych

17. Bionomia i znaczenie gospodarcze owadów uszkadzających drewno. Metody zapobiegania szkodom i ograniczania nadmiernej liczebności owadów fitofagicznych

Ćwiczenia laboratoryjne 30

Tematyka zajęć 1. Metody odławiania, hodowli i preparowania owadów oraz sposoby dokumentowania danych i sporządzania zbiorów entomologicznych

2. Morfologia postaci doskonałej, poczwarki, larwy i jaja owadów

3. Poznanie postaci doskonałych owadów należących do wybranych rzędów

4. Poznanie postaci doskonałych owadów należących do wybranych rodzin z rzędu chrząszczy

5. Poznanie postaci doskonałych wybranych gatunków chrząszczy z rodziny biegaczowatych i omarlicowatych

6. Poznanie postaci doskonałych wybranych gatunków chrząszczy z rodzin: żukowatych, chrabąszczowatych, zmianowcowatych, kruszczycowatych i jelonkowatych

7. Poznanie postaci doskonałych wybranych gatunków chrząszczy z rodzin: bogatkowatych, sprężykowatych i skórnikowatych

8. Poznanie postaci doskonałych wybranych gatunków chrząszczy z rodziny kózkowatych, część I

9. Poznanie postaci doskonałych wybranych gatunków chrząszczy z rodziny kózkowatych, część II i stonkowatych

10. Poznanie postaci doskonałych wybranych gatunków chrząszczy z rodzin: podryjkowatych, tutkarzowatych i ryjkowcowatych

11. Poznanie postaci doskonałych wybranych gatunków chrząszczy z rodziny ogłodkowatych, część I

12. Poznanie postaci doskonałych wybranych gatunków chrząszczy z rodziny ogłodkowatych, część II

13. Poznanie postaci doskonałych wybranych gatunków z rzędu motyli

14. Poznanie postaci doskonałych wybranych gatunków z rzędu błonkoskrzydłych

15. Poznanie jaj wybranych foliofagów sosny oraz larw z wybranych rzędów i rodzin owadów leśnych. Poznanie ekskrementów larwalnych, poczwarek i oprzędów wybranych foliofagów sosny oraz ich parazytoidów.

16. Poznanie żerowisk wybranych gatunków owadów uszkadzających korę, łyko, miazgę i wierzchnie warstwy drewna sosny

17. Poznanie żerowisk wybranych gatunków owadów uszkadzających korę, łyko, miazgę i wierzchnie warstwy drewna świerka i modrzewia

18. Poznanie żerowisk wybranych gatunków owadów uszkadzających korę, łyko, miazgę i wierzchnie warstwy drewna jodły oraz brzozy, buka, dębu, grabu, jesiona i wiązu

19. Poznanie żerowisk wybranych gatunków owadów uszkadzających drewno drzew iglastych

20. Poznanie żerowisk wybranych gatunków owadów uszkadzających drewno drzew liściastych. Zagadnienia ochrony owadów leśnych w Polsce ze szczególnym uwzględnieniem gatunków saproksylicznych.

Podstawowa

1. Dominik J., Starzyk J.R. 2010. Atlas owadów uszkadzających drewno. Tom I i II. Oficyna Wydawnicza MULTICO, Warszawa.

2. Gwiazdowicz D.J. (red.). 2007. Ochrona przyrody w lasach. I. Ochrona zwierząt. Wyd. III. Wydawnictwo Ornatus, Poznań.

3. Kolk A., Starzyk J.R. 2009. Atlas owadów uszkadzających drzewa leśne. Tom I i II. Oficyna Wydawnicza MULTICO, Warszawa.

4. Starzyk J.R., Skrzypczyńska M., Rossa R., Michalcewicz J. 2006. Ćwiczenia z entomologii leśnej. PWRiL, Warszawa.

5. Szujecki A. 1995. Entomologia leśna. T. I i II. Wydawnictwo SGGW, Warszawa.

Uzupełniająca

1. Adamski P., Bartel R., Bereszyński A., Kepel A., Witkowski Z. (red.). 2004. Gatunki zwierząt (z wyjątkiem ptaków). Poradniki ochrony siedlisk i gatunków Natura 2000 – podręcznik metodyczny. T.6. Ministerstwo Środowiska, Warszawa.

2. Dominik J., Starzyk J.R. 2004. Owady uszkadzające drewno. PWRiL, Warszawa.

3. Głowaciński Z., Nowacki J. (red.) 2004. Polska Czerwona Księga Zwierząt - Bezkręgowce. IOP PAN w Krakowie – AR w Poznaniu.

WIEDZA − absolwent zna i rozumie:

ENTOMY_W01 systematykę, taksonomię, morfologię, anatomię i cykl rozwojowy wybranych grup i gatunków owadów mających znaczenie w leśnictwie i ochronie przyrody LES_W03

ENTOMY_W02 strukturę populacji owadów i grup troficznych owadów oraz ich rolę w funkcjonowaniu ekosystemów leśnych LES_W03

LES_W08

LES_W09

ENTOMY_W03 wybrane gatunki chronionych owadów oraz metody i sposoby ochrony owadów LES_W09

LES_W18

ENTOMY_W04 wybrane metody zapobiegania szkodom i ograniczania nadmiernej liczebności owadów fitofagicznych LES_W09

UMIEJĘTNOŚCI − absolwent potrafi:

ENTOMY_U01 wyszukać, zanalizować i wykorzystać potrzebne informacje z dziedziny entomologii leśnej i ochrony owadów, pochodzące z różnych źródeł oraz wykazuje umiejętność komunikacji w tym zakresie w formie werbalnej, pisemnej i graficznej przy wykorzystaniu podstawowych technologii informatycznych LES_U01

ENTOMY_U02 dokonać identyfikacji i analizy zjawisk związanych z zagrożeniami płynącymi ze strony populacji szkodliwych owadów dla gospodarki leśnej i zagrożeniami dla rzadkich i ginących gatunków owadów oraz podjąć standardowe działania rozwiązujące problemy w tym zakresie LES_U04

ENTOMY_U03 wykonać pod kierunkiem opiekuna proste zadanie inżynierskie lub projektowe z zakresu entomologii leśnej i ochrony zagrożonej entomofauny LES_U01

ENTOMY_U04 tworzyć typowe prace pisemne w języku polskim oraz w języku obcym, uznawanym za podstawowy dla entomologii leśnej, na poziomie B2 Europejskiego Systemu Opisu Kształcenia Językowego, dotyczących zagadnień szczegółowych LES_U18

LES_U19

KOMPETENCJE SPOŁECZNE − absolwent jest gotów do:

ENTOMY_K01 pracy w grupie, pokierowania małym zespołem i odpowiadania za efekty jego prac oraz do określenia priorytetów służących realizacji określonego zadania LES_K02

ENTOMY_K02

ponoszenia społecznej, zawodowej i etycznej odpowiedzialności za ochronę drzewostanów przed szkodliwymi owadami oraz ochronę rzadkich i ginących owadów leśnych oraz oceny skutków wykonywanej działalności w odniesieniu do szeroko rozumianego leśnictwa LES_K03

ENTOMY_K03

dokształcania się i samodoskonalenia w zakresie entomologii leśnej, a zwłaszcza ochrony zagrożonych gatunków entomofauny LES_K01

Sprawdzian z rozpoznawania owadów w sem. 5 i 6; Egzamin ustny w sem 6; Ocena końcowa w sem. 6: 80% oceny z egzaminu i 20% oceny z zaliczenia

Sprawdzian pisemne na koniec semestru polegający na rozpoznawaniu okazów imagines, larw i poczwarek poznanych taksonów owadów (sem. zimowy) oraz żerowisk owadów (sem. letni). Wymagania na ocenę dst: 60% poprawnych oznaczeń.