Ochrona leśnych zasobów genowych

Wiadomości wstępne. Cel i zakres przedmiotu. Związek z innymi dyscyplinami. Rodzaje bioróżnorodności. Istota i przyczyny występowania zmienności genetycznej drzew leśnych. Zmienność wewnątrzgatunkowa drzew leśnych. Rola doświadczeń proweniencyjnych w ocenie genetycznej zmienności wewnątrzgatunkowej. Zmienność rasowa podstawowych gatunków lasotwórczych. Formy morfologiczne, krzyżówki, mutanty.

Trwałe i zrównoważone zagospodarowanie lasów. Modele zrównoważonego leśnictwa. Krajowe i międzynarodowe wskaźniki gospodarki leśnej. Ocena stanu lasu w Polsce.

Zachowanie zasobów genowych. Inicjatywy legislacyjne. Organizacje międzynarodowe. Międzynarodowa Unia Leśnych Organizacji Badawczych IUFRO. Program Ochrony Leśnych Zasobów Genowych EUFORGEN, Europejski Instytut Lasu EFI. Banki Genów.

Zasady tworzenia zasobów genowych. Strategie i programy. Program zachowania zasobów genowych w Polsce. Ocena pilności potrzeb ochronnych. Metody ochrony in situ i ex situ. Kryteria wyboru zasobów genowych. Sposoby zbioru nasion.

Populacje selekcyjne. Cenne gatunki domieszkowe. Gatunki aklimatyzowane. Naturalne zasoby genowe: parki narodowe, rezerwaty, drzewostany zachowawcze, drzewa pomnikowe, plantacje zachowawcze, populacje regionów nasiennych o charakterze matecznym, populacje gatunków objętych Polską Czerwoną Księgą Roślin.

Metody genetyki molekularnej i ich zastosowanie w zachowaniu zasobów genowych. Ocena zmienności struktury genetycznej. Transformacje genetyczne - ocena korzyści i zagrożeń w świetle ochrony zasobów genowych.

Metody biotechnologiczne w zachowaniu leśnych zasobów genowych. Kultury in vitro - organogeneza, somatyczna embriogeneza. Technika kapsułowania mikropropagul.

Leśne banki genów. Przygotowywanie próbek nasion dla Leśnego Banku Kostrzyca. Depozyty i zasoby genowe - gromadzenie oraz przechowywanie materiału genetycznego (nasiona, owoce, szyszki, części roślin, pyłek) drzew i krzewów leśnych. Przechowywanie niskotemperaturowe oraz kriogeniczne. Obiekty zachowawcze wybierane na poziomie nadleśnictwa.

Regionalny plan ochrony zasobów genowych – projekt (określenie stopnia zagrożenia; kryteria oceny wartości genetycznej; metody ochrony materiału biologicznego).

Wiedza:

Ma wiedzę w zakresie interpretacji zjawisk zagrażających selekcyjnej bazie nasiennej (LMP) i zachowaczej drzew leśnych oraz doboru właściwych metod ochrony leśnych zasobów genowych, z wykorzystaniem oceny monitoringu leśnego.

Dysponuje rozszerzoną wiedzą w zakresie aktualnych programów ochrony zasobów genowych w Polsce i Europie, zna zarządzenia i dyrektywy unijne.

Zna zasady tworzenia zasobów genowych, w tym kryteria pilności potrzeb ochronnych oraz zabezpieczania długoterminowego nasion w bankach genów.

Umiejętności:

Zdobywa umiejętność czynnego zachowania leśnych zasobów genowych.

Potrafi oszacować stopień zagrożenia środowiska naturalnego i dobrać metody ochrony zasobów genowych.

Analizuje, ocenia i interpretuje zmienność struktury genetycznej populacji zagrożonych.

Kompetencje społeczne:

Ma świadomość zawodowej odpowiedzialności za kształtowanie i stan środowiska naturalnego

Posiada znajomość działań zmierzających do ograniczenia ryzyka i przewidywania skutków działalności w zakresie ochrony leśnych zasobów genowych