Entomologia leśna - zagadnienia wybrane

Poznanie wpływu czynników abiotycznych, biotycznych i troficznych na owady leśne. Charakterystyka zgrupowań i zespołów owadów. Udział i rola owadów w funkcjonowaniu ekosystemów leśnych. Zamierające i martwe drzewa jako środowisko życia i baza rozwojowa owadów. Charakterystyka owadów saproksylicznych. Zagrożenia dla owadów saproksylicznych. Ochrona owadów saproksylicznych.

I. Tematyka poszczególnych wykładów (20 godz.)

a) Wybrane zagadnienia z ekologii owadów leśnych (12 godz.)

1) Wpływ czynników abiotycznych (temperatura, wilgotność i opady atmosferyczne, ruchy powietrza, ciśnienie powietrza) na owady leśne (2 godz.)

2) Wpływ czynników glebowych (struktura i skład mechaniczny, wilgotność, temperatura, światło, powietrze glebowe, zawartość próchnicy) na występowanie owadów glebowych (2 godz.)

3) Wpływ czynników troficznych na występowanie i rozwój owadów leśnych (2 godz.)

4) Struktura i dynamika liczebności populacji owadów (2 godz.)

5) Charakterystyka entomocenoz, zgrupowań i zespołów owadów leśnych oraz metody ich porównywania (2 godz.)

6) Udział i rola owadów w funkcjonowaniu ekosystemów leśnych (2 godz.)

b) Wybrane zagadnienia z ochrony owadów leśnych (8 godz.)

1) Zamierające i martwe drzewa jako środowisko życia i baza rozwojowa owadów. Charakterystyka owadów saproksylicznych.

2) Zagrożenia dla owadów saproksylicznych (cz.1)

3) Zagrożenia dla owadów saproksylicznych (cz.2)

4) Ochrona owadów saproksylicznych.

II. Tematyka poszczególnych ćwiczeń kameralnych (10 godz.)

1) Poznanie uszkodzeń sadzonek sosny oraz uszkodzeń pączków, pędów i igieł świerka, sosny oraz modrzewia spowodowanych przez owady (2 godz.)

2) Poznanie uszkodzeń pączków, pędów, liści brzozy, buka, dębu, jesiona, olchy, topoli, wiązu i wierzby spowodowanych przez owady (2 godz.) (cz.1)

3) Poznanie uszkodzeń pączków, pędów, liści brzozy, buka, dębu, jesiona, olchy, topoli, wiązu i wierzby spowodowanych przez owady (2 godz.) (cz.2)

4) Wykorzystanie wskaźników ekologicznych do charakterystyki zespołów owadów kambio- i ksylofagicznych (2 godz.)

5) Wykorzystanie wskaźników ekologicznych do charakterystyki zespołów owadów kambio- i ksylofagicznych (2 godz.)

Adamski P., Bartel R., Bereszyński A., Kepel A., Witkowski Z. (red.). 2004. Gatunki zwierząt (z wyjątkiem ptaków). Poradniki ochrony siedlisk i gatunków Natura 2000 – podręcznik metodyczny. Tom 6. Ministerstwo Środowiska, Warszawa.

Głowaciński Z., Nowacki J. (Red.) 2004. Polska Czerwona Księga Zwierząt - Bezkręgowce. IOP PAN w Krakowie – AR w Poznaniu.

Górny L., Grűm L. 1981. Metody stosowane w zoologii gleby. PWN, Warszawa.

Gutowski J.M. 2006. Saproksyliczne chrząszcze. Kosmos 55(1): 53-73.

Gutowski J.M., Bobiec A., Pawlaczyk P., Zub K. 2004. Drugie życie drzewa. WWF Polska, Warszawa - Hajnówka.

Gwiazdowicz D.J. red. 2007. Ochrona przyrody w lasach. 1, Ochrona zwierząt. PTL, Poznań.

Kiełczewski B., Wiśniewski J. 1977. Wprowadzenie do metod ekologicznych stosowanych w ochronie lasu. Wyd. AR w Poznaniu.

Nieto A., Alexander K.N.A. 2010. European Red List of Saproxylic Beetles. Luxembourg: Publications Office of the European Union.

Nunberg M. 1964. Uszkodzenia drzew i krzewów leśnych wywołane przez owady. PWN, Warszawa.

Pullin A.S. 2013. Biologiczne podstawy ochrony przyrody. PWN, Warszawa.

Schnaider Z. 1991. Atlas uszkodzeń drzew i krzewów powodowanych przez owady i roztocze. PWN, Warszawa.

Starzyk J.R., Skrzypczyńska M., Rossa R., Michalcewicz J. 2006. Ćwiczenia z entomologii leśnej. PWRiL, Warszawa.

Stokland J.N., Sitonen J., Jonsson B.G. 2012. Biodiversity in Deadwood. Cambridge University Press, New York.

Szujecki A. 1983. Ekologia owadów leśnych. PWN, Warszawa.

Szujecki A. 1994. Entomologia leśna. T. I, II. Wydawnictwo SGGW w Warszawie.

WIEDZA:

- posiada rozszerzoną wiedzę dotyczącą systematyki, taksonomii, morfologii, anatomii i cyklu rozwojowego wybranych grup i gatunków owadów mających znaczenie w leśnictwie i ochronie przyrody

- ma pogłębioną wiedzę na temat struktury populacji owadów i grup troficznych owadów oraz ich roli w funkcjonowaniu ekosystemów leśnych

- posiada zaawansowaną wiedzę dotyczącą wybranych gatunków rzadkich i chronionych owadów leśnych oraz metod i ich ochrony

wykazuje znajomość metod zapobiegania szkodom i ograniczania nadmiernej liczebności owadów fitofagicznych

- ma szczegółową wiedzę na temat metod odławiania, hodowli i preparowania owadów oraz sposobów dokumentowania danych i sporządzania zbiorów entomologicznych

UMIEJĘTNOŚCI:

- posiada umiejętność wyszukiwania, analizy i wykorzystania w sposób twórczy potrzebnych informacji z dziedziny entomologii leśnej i ochrony owadów, pochodzących z różnych źródeł oraz wykazuje umiejętność precyzyjnej komunikacji w tym zakresie w formie werbalnej, pisemnej i graficznej przy wykorzystaniu odpowiednich technologii informatycznych

- samodzielnie i wszechstronnie identyfikuje i analizuje zjawiska związane z zagrożeniami płynącymi ze strony populacji szkodliwych owadów dla gospodarki leśnej i zagrożeniami dla rzadkich i ginących gatunków owadów oraz wykazuje zdolność podejmowania standardowych działań rozwiązujących problemy w tym zakresie

- wykonuje samodzielnie zadania projektowe i badawcze z zakresu entomologii leśnej i ochrony zagrożonej entomofauny

- posiada szerszą umiejętność tworzenia typowych prac pisemnych w języku polskim oraz w języku obcym, uznawanym za podstawowy dla entomologii leśnej oraz dyscyplin pokrewnych, na poziomie B2+ Europejskiego Systemu Opisu Kształcenia Językowego, dotyczących zagadnień szczegółowych

KOMPETENCJE SPOŁECZNE:

- potrafi pracować w grupie, pokierować małym zespołem i odpowiadać za efekty jego prac a także potrafi określić priorytety służące realizacji określonego zadania

- ma świadomość znaczenia społecznej, zawodowej i etycznej odpowiedzialności za ochronę drzewostanów przed szkodliwymi owadami oraz ochronę rzadkich i ginących owadów leśnych i potrafi ocenić skutki wykonywanej działalności w odniesieniu do szeroko rozumianego leśnictwa

- ma świadomość potrzeby ukierunkowanego dokształcania i samodoskonalenia w zakresie entomologii leśnej, a zwłaszcza ochrony zagrożonych gatunków entomofauny

Wykład:

egzamin ustny

Cwiczenia laboratoryjne: indywidualne sprawozdania z prac laboratoryjnych