Ochrona i renaturyzacja torfowisk

Celem przedmiotu jest przygotowanie studentów do podejmowania działań z zakresu ochrony, renaturyzacji oraz rekultywacji różnych typów mokradeł w krajobrazie rolniczym i leśnym, ze szczególnym uwzględnieniem torfowisk.

Wykłady:

1. Podstawowe definicje. Rozmieszczenie torfowisk w Polsce i na świecie. Geneza i klasyfikacja torfowisk. Warstwowa budowa torfowiska. Funkcje mokradeł.

2 – 3. Podstawowe zagrożenia mokradeł. Przeobrażenia odwodnionych torfowisk: skutki dla gleb i szaty roślinnej. Wpływ różnych technologii eksploatacji torfu na proces renaturyzacji lub rekultywacji torfowisk. Rozpoznanie i ocena stopnia degradacji obiektu.

4 – 5. Definicje: renaturyzacja, rekultywacja, regeneracja. Fazy renaturyzacji torfowisk. Podstawowe techniki naprawy stosunków wodnych na zdegradowanych kopułach i terenach poeksploatacyjnych torfowiskach. Efektywność i warunki stosowania różnych technik.

6. Wprowadzanie roślinności torfotwórczej. Techniki renaturyzacji rozwinięte w Kanadzie. Monitoring na terenach renaturyzowanych. Określenie tempa akumulacji materii organicznej w wierzchniej warstwie torfowiska metodą dendrologiczną.

7. Podstawowe akty prawne, narzędzia i działania podejmowane dla utrzymania, ochrony lub odtworzenia mokradeł.

Ćwiczenia:

1. Badania terenowe torfowisk – m.in. wykonywanie zdjęć fitosocjologicznych.

2. Obliczanie zasobów torfu i gytii przy opracowywaniu dokumentacji geologicznej złoża w kat. C2.

3-4. Roślinność mokradeł (praktyczna praca z zielnikami, nauka rozpoznawania roślin):

- rośliny torfowisk wysokich;

- rośliny torfowisk niskich;

- inwazyjne gatunki roślin ekosystemów mokradłowych.

5. Ćwiczenie nr 1: Ocena przyrostu wierzchniej warstwy torfowiska na przykładzie metody dendrologicznej – praktyczna praca z „wywiertkami”.

6. Właściwości geobotaniczne torfu (stopień rozkładu, skład botaniczny –określanie typu, gatunku i rodzaju torfu)

7. Ćwiczenie nr 2: Waloryzacja obszarów mokradłowych metodą Dembka i Oświta.

Maciak F., Liwski S. 1996. Ćwiczenia z torfoznawstwa. Wydawnictwo SGGW, Warszawa.

Ilnicki P. 2002. Torfowiska i torf. Wyd. Akademii Rolniczej im. Augusta Cieszkowskiego w Poznaniu, ss.606.

Lipka K. 2000. Torfowiska w dorzeczu Wisły jako element środowiska przyrodniczego. Zeszyty Naukowe AR Kraków. Rozpr. Z. 255.

Tobolski K. 2000. Przewodnik do oznaczania torfów i osadów jeziornych. Wyd. Nauk. PWN Warszawa.

Wołejko L., Stańko R., Pawalczyk P., Jermaczek A. 2004. Poradnik ochrony mokradeł w krajobrazie rolniczym. Wydawnictwo Klubu Przyrodników.

Wiedza:

1. Student identyfikuje podstawowe zagrożenia mokradeł. Zna skutki przeobrażenia gleb i szaty roślinnej odwodnionych torfowisk.

2. Potrafi określić wpływ technologii eksploatacji torfu i innych czynników na warunki wyjściowe procesu renaturyzacji lub rekultywacji torfowisk oraz dokonać oceny stopnia degradacji obiektu.

3. Zna podstawowe techniki naprawy stosunków wodnych na zdegradowanych kopułach i terenach poeksploatacyjnych torfowiskach. Potrafi określić ich efektywność i warunki stosowania różnych technik. Zna techniki wprowadzania roślinności torfotwórczej na renaturyzowane tereny oraz zasady monitoringu.

4. Zna podstawowe akty prawne, narzędzia i działania podejmowane dla utrzymania, ochrony lub odtworzenia mokradeł.

5. Student posiada wiedzę dotyczącą rodzajów badań terenowych wykonywanych na torfowiskach. Zna podstawowe typy badań szaty roślinnej mokradeł.

Umiejętności:

1. Student potrafi w sposób praktyczny rozpoznać charakterystyczne gatunki roślin występujących na różnych typach torfowisk. Wykazuje znajomość gatunków roślin inwazyjnych występujących na mokradłach.

2. Student potrafi dokonać podstawowych obliczeń i analiz związanych z właściwościami geobotanicznymi torfu oraz obliczaniem zasobów torfu i gytii.

3. Student potrafi samodzielnie określić roczny przyrost wierzchniej warstwy torfowiska za pomocą metody dendrologicznej.

Student potrafi wykonać waloryzację przyrodniczo – krajobrazową wybranego obszaru mokradłowego za pomocą metody Dembka i Oświta.

Kompetencje społeczne:

1. Student rozumie potrzebę i zna możliwości ciągłego dokształcania się.

2. Potrafi pracować indywidualnie i w zespole; umie oszacować czas potrzebny na realizację zleconego zadania.

Wykłady:

Ocena podsumowująca: egzamin pisemny ograniczony czasowo z całości materiału omawianego w ramach wykładów i ćwiczeń.

Ćwiczenia:

Ocena formująca:

Porawnie wykonane ćwiczenia nr 1 i 2.

Ocena podsumowująca: średnia z ocen formujących