Melioracje leśne i przeciwerozyjne

Celem przedmiotu jest przygotowanie studentów do projektowania, wykonawstwa i eksploatacji urządzeń melioracyjnych w lasach, których zadaniem jest zapewnienie pozytywnych efektów pod względem ekologicznym i ekonomicznym.

WYKŁADY 30 godz.

- Pojęcie melioracji leśnych. Podstawy leśnictwa – charakterystyka środowiska leśnego (zależności ekologiczne, gleby leśne, czynniki meteorologiczne w lesie, mikroklimat lasu).

- Typy siedliskowe lasów polskich oraz wymagania siedliskowe ważniejszych gatunków drzew polskich.

- Las a gospodarka wodna, opady atmosferyczne i wody gruntowe na obszarach leśnych, hydrologiczna rola lasów, bilans wodny lasu.

- Wpływ lasów na opady atmosferyczne, stosunki wodne (odpływ, spływ, retencja).

- Zagrożenia dla środowisk leśnych. Zwiększanie lesistości kraju (założone cele, przeznaczenie terenu do zalesień).

- Systemy melioracyjne na obszarach leśnych, stosowane budowle i urządzenia wodne.

- Gospodarowanie wodą na terenach leśnych - mała retencja w lasach.

- Granica rolno-leśna i jej wyznaczanie. Lasy i zadrzewienia w zabudowie biologiczno-technicznej.

- Pojęcie erozji, rodzaje erozji. Erozja wietrzna i wodna.

- Czynniki wpływające na erozję gleb i stopień zniszczenia gleb.

- Zabiegi przeciwerozyjne stosowane w terenach górskich, wyżynnych, na pojezierzach i zagrożonych erozją wietrzną. Melioracje przeciwerozyjne w obrębie antropogenicznie ukształtowanych form powierzchni.

- Ochrona gruntów przed erozją liniową, wąwozową i ruchami masowymi.

- Fitomelioracje jako skuteczne bariery biogeochemiczne i istotne elementy zagospodarowania przestrzeni. Szczególna rola lasów i zadrzewień w zapobieganiu erozji gleb.

ĆWICZENIA PROJEKTOWE (pracownia komputerowa) 30 godz.

- Zaprojektowanie urządzeń wodno-melioracyjnych w gruntach leśnych z wykorzystaniem systemu odpływu regulowanego. Wprowadzenie do ćwiczeń – omówienie części składowych projektu technicznego, rozpoznanie planu sytuacyjno-wysokościowego, warunków topograficznych i meteorologicznych obiektu. Wyszukiwanie niezbędnych danych do projektu na podstawie Planu Urządzania Lasu dla danego nadleśnictwa (Internet). Obliczenia hydrologiczne (MS Office Word i Excel). Dobór głębokości i rozstawy rowów melioracyjnych z uwzględnieniem typu siedliska leśnego. Obliczenia hydrauliczne rowu i umocnień. Projektowanie sieci rowów w lasach (AutoCAD). Obliczenia światła budowli komunikacyjnych i budowli piętrzących.

- Zaprojektowanie systemu deszczowania do nawadniania wegetacyjnego materiału jednoletniego w szkółce leśnej. Wprowadzenie do ćwiczeń – omówienie części składowych projektu technicznego, rozpoznanie planu sytuacyjno-wysokościowego, warunków topograficznych i meteorologicznych obiektu. Obliczenie średniego dziennego zapotrzebowania na wodę, wielkości dobowego zużycia wody na ewapotranspirację, niezbędnej wydajności agregatu pompowego. Obliczenie liczby zraszaczy pracujących jednocześnie. Rozplanowanie kwater w szkółce. Projekt schematów układu zestawów przenośnych (AutoCAD). Obliczenie dawki polewowej i częstotliwości deszczowania w I i II okresie nawodnień materiału jednoletniego. Obliczenia hydrauliczne rurociągów deszczowni.

- Zaprojektowanie urządzeń zapobiegających powierzchniowej erozji wodnej z wykorzystaniem tarasu schodkowego. Wprowadzenie do ćwiczeń – omówienie części składowych projektu technicznego, rozpoznanie planu sytuacyjno-wysokościowego, warunków topograficznych i meteorologicznych obiektu. Omówienie schematu układu tarasu służącego do określenia wymiarów poszczególnych elementów. Obliczenie szerokości ławy tarasu i projekt zagospodarowania terenu (AutoCAD).

1. Babiński S. 1987. Melioracje wodne w lasach. Wyd. SGGW-AR, Warszawa

2. Prochal P. 1983. Melioracje leśne. Wyd. AR Kraków, Kraków

3. Prochal P. 1984. Melioracje przeciwerozyjne. Wyd. AR Kraków, Kraków

4. Wytyczne nawadniania szkółek leśnych na powierzchniach otwartych, Warszawa 2002

5. Koczwański S. 1995. Inżynieria i budownictwo leśne. Wyd. AR w Krakowie (skrypt)

6. Józefaciuk A., Józefaciuk Cz. 1999. Ochrona gruntów przed erozją. Wyd. IUNG Puławy

WIEDZA − absolwent zna i rozumie:

MelLiP_W01 właściwości gospodarstwa leśnego, czynniki wpływające na powstanie zespołów leśnych oraz rodzaje urządzeń melioracyjnych stosowanych w inżynierii hydrotechnicznej dla uzyskania korzystnych warunków wodno-glebowych w siedliskach leśnych.

MelLiP_W02 sposoby zarządzania w zakresie przeciwerozyjnej ochrony gruntów oraz podstawowe metody zapobiegania erozji wodnej z zastosowaniem skutecznych zabiegów przeciwerozyjnych.

UMIEJĘTNOŚCI − absolwent potrafi:

MelLiP_U01 pozyskać dane wyjściowych do projektowani, wykorzystać szczegółowe informacje dotyczące przepisów i wytycznych projektowania urządzeń melioracyjnych.

MelLiP_U02 wykonać samodzielnie standardowe zadania projektowe dotyczące elementów urządzeń melioracji leśnych i przeciwerozyjnych.

MelLiP_U03 projektować systemy odwadniająco-nawadniających w siedliskach leśnych i zabiegi przeciwerozyjne, a także właściwie dobierać metody i procedury ich realizacji, wykorzystując techniki analityczne.

MelLiP_U04 przygotować dokumentację projektową elementów konstrukcji urządzeń melioracyjnych, wykonać opis techniczny z warunkami eksploatacji obiektu melioracyjnego.

KOMPETENCJE SPOŁECZNE − absolwent jest gotów do:

MelLiP_K01 kreatywnego rozwiązywania nietypowych problemów z zakresu melioracji leśnych i przeciwerozyjnych.

WYKŁADY

Egzamin pisemny ograniczony czasowo; na ocenę pozytywną należy udzielić co najmniej 51% prawidłowych odpowiedzi na zadane pytania; udział oceny z zaliczenia wykładów w ocenie końcowej wynosi 50%.

ĆWICZENIA PROJEKTOWE

Na ocenę pozytywną należy zaliczyć trzy ćwiczenia projektowe dotyczące: 1) urządzeń wodno-melioracyjnych w gruntach leśnych z wykorzystaniem systemu odpływu regulowanego, 2) systemu deszczowania do nawadniania wegetacyjnego materiału jednoletniego w szkółce leśnej, 3) zabezpieczenia stoku przed powierzchniową erozją wodną z wykorzystaniem tarasu schodkowego, każde na co najmniej 3,0 (dostateczny), średnia arytmetyczna z trzech ćwiczeń wchodzi do oceny końcowej z przedmiotu, a jej udział stanowi 50%.

brak