Ksenobiotyki w środowisku

Wykłady mają na celu scharakteryzowanie oddziaływania na człowieka i zwierzęta wybranych związków obecnych w środowisku zwanych ksenobiotykami. Omówione zostaną substancje wchodzące w skład produktów codziennego użytku takich jak kosmetyki, leki i środki czystości oraz konsekwencje ich przedostania się do organizmu i środowiska. Przedstawione zostanie szkodliwe działanie składników plastiku oraz konsekwencje użytkowania plastikowych opakowań. Omówione zostaną najważniejsze źródła ksenobiotyków, ich bioakumulacja oraz biomagnifikacja w ekosystemach. Przedstawiony zostanie wpływ ksenobiotyków na powstawanie nowotworów, na procesy rozrodu, powstawanie wad rozwojowych, rozwój układu nerwowego, sekrecję hormonów, jak również na procesy cytotoksyczności, proliferacji i apoptozy komórek. Omówiony zostanie mechanizm działania ksenobiotyków (aktywacja receptorów, zaburzenia podstawowych szlaków komórkowych oraz aktywność enzymów metabolizujących ksenobiotyki).

Po wysłuchaniu wykładów student powinien być w stanie scharakteryzować podstawowe pojęcie ksenobiotyków oraz źródła ich pochodzenia. Będzie umiał wyjaśnić czym zajmuje się toksykologia i jakimi metodami się posługuje. Na wykładach przedstawiony zostanie receptorowy mechanizm działania ksenobiotyków oraz ich metabolizm. Przedstawione zostaną główne grupy ksenobiotyków pochodzenia antropogennego takie jak: dioksyny i polichlorowane bifenyle, katastrofy ekologiczne przez nie spowodowane oraz długotrwałe konsekwencje ich stosowania w przemyśle. Omówiona zostanie historia rozwoju badan nad ksenobiotykami z uwzględnieniem historii stosowania DDT jako najbardziej kontrowersyjnego pestycydu. Omówione również zostaną niebezpieczne dla zdrowia składniki plastiku i niebezpieczeństwo ich powszechnego stosowania w odzieży, opakowaniach, żywności i przedmiotach codziennego użytku. Wykłady zapoznają studenta z ksenobiotykami i związkami stosowanymi jako składniki kosmetyków, leków i środków czystości. Omówione zostaną zaburzenia procesów endokrynnych i rozrodczych wywołane działaniem tych związków. Przedstawiony zostanie problem estrogenizacji środowiska i jej zagrożenia dla zwierząt i ludzi. Omówione zostaną badania dotyczące związku ksenobiotyów z chorobami cywilizacyjnymi takimi jak: niepłodność, otyłość, zaburzenia układu nerwowego i immunologicznego oraz nowotwory. Przedstawione zostaną zagrożenia związane z rozwojem nanotechnologii. Wykłady zapoznają również studentów z naturalnymi ksenobiotykami – fitoestrogenami, ich działaniem i wykorzystaniem

Theo Colborn, Dianne Dumanowski, John Myers. Nasza skradziona przyszłość. Amber 1996.

3.Tapiero H, Ba GN, Tew KD.: Estrogens and environmental estrogens. Biomed harmacother. 2002 Feb;56(1):36-44.

Wiedza

1. Student opisuje i definiuje podstawowe zjawiska, procesy biofizyczne i biologiczne zachodzące w organizmach ludzkich i zwierzęcych pod wpływem obecnych w środowisku ksenobiotyków

2. Student objaśnia procesy fizjologiczne i biochemiczne zachodzące w organizmach zwierzęcych pod wpływem ksenobiotyków i związków obecnych w środowisku

Umiejętności

1. Student analizuje zjawiska wpływające na zdrowie ludzi i zwierząt oraz stan środowiska naturalnego w aspekcie obecności ksenobiotyków pochodzenia naturalnego i antropogenicznego

2. Student korzysta ze zrozumieniem z literatury naukowej w języku polskim i angielskim, samodzielnie poszerza swoja wiedzę dotyczącą ksenobiotyków obecnych w środowisku

Kompetencje społeczne

1. Student zna zakres posiadanej przez siebie wiedzy i umiejętności, rozumie potrzebę uczenia się , ciągłego dokształcania przez całe życie i podnoszenia kompetencji zawodowych

2. Student samodzielnie wyszukuje w literaturze informacje dotyczące wpływu ksenobiotyków obecnych w środowisku na organizmy ludzi i zwierząt, także w językach obcych

3. Student formułuje opinie na temat podstawowych zagadnień biologii, wykorzystuje potrzebę aktualizowania wiedzy kierunkowej na temat związków obecnych w środowisku

Kryteria oceny: zaliczenie ma formę pisemną (pytania otwarte); ocenie podlega materiał będący treścią wykładów

Zakres ocen:

na ocenę 5,0 - >90% poprawnych odpowiedzi

na ocenę 4,5 - 81-90% poprawnych odpowiedzi

na ocenę 4,0 - 71-80% poprawnych odpowiedzi

na ocenę 3,5 - 61-70% poprawnych odpowiedzi