Rozród zwierząt

Zaznajomienie studentów z mechanizmami fizjologicznymi regulującymi procesy rozrodcze ssaków, głównie zwierząt gospodarskich i towarzyszących oraz z podstawowymi metodami biotechnologii rozrodu. Zakres tematyczny zajęć obejmuje endokrynną regulację funkcji rozrodczych samców i samic, mechanizmy gametogenezy i dojrzewania plemników i komórek jajowych, właściwości i konserwację nasienia, typy i mechanizmy owulacji, możliwości sterowania cyklem rujowym i owulacją, inseminację, fizjologię ciąży, metody diagnostyki ciąży i mechanizmy porodu, Demonstracje i ćwiczenia praktyczne przeprowadzane są głównie na zwierzętach gospodarskich oraz na izolowanym materiale pozyskiwanym na terenie lokalnych ubojni.

Wykłady (30 godz.)

Badania nad rozrodem zwierząt w aspekcie historycznym. Zwierzęce organizmy modelowe w badaniach biologiczno-medycznych. Sposoby rozmnażania się i determinacji płci w świecie zwierząt, partenogeneza naturalna i jej znaczenie. Etapy i podstawowe procesy ontogenezy. Embriogeneza układu rozrodczego ssaków, najważniejsze zaburzenia w różnicowaniu płci; Zstępowanie jąder; Dojrzałość płciowa i hodowlana samców i samic; Dojrzewanie płciowe i hormonalna regulacja funkcji rozrodczych samca; Spermatogenez, cykl i fale nabłonka plemnikotwórczego, Dojrzewanie plemników w najądrzach. Ultrastruktura plemnika ssaka. Właściwości nasienia. Możliwości uzyskiwania i przechowywania męskich komórek rozrodczych; Dojrzewanie płciowe i neurohormonalna regulacja funkcji rozrodczych samic, sezonowość, hormony jajnika w regulacji cyklu rujowego; Oogeneza i etapy folikulogenezy, typy i mechanizmy owulacji; Kontrola aktywności rozrodczej, sterowanie cyklem rujowym i owulacją u samic zwierząt gospodarskich; Wybrane aspekty biologii i biotechnologii rozrodu psów i kotów; Etapy i mechanizmy zapłodnienia; Typy bruzdkowania i przedimplantacyjny rozwój zarodka, mechanizmy rozpoznawania ciąży przez matkę, wczesna zamieralność zarodków, najważniejsze przyczyny; Gastrulacja i organogeneza, listki zarodkowe i ich różnicowanie. Rozwój błon płodowych, typy implantacji, diapauza embrionalna, Przebieg ciąży u zwierząt gospodarskich; Łożysko i jego funkcje; Ciąża pojedyncza i mnoga; Mechanizmy inicjacji porodu; Udział technik wspomaganego rozrodu w ochronie zasobów genetycznych i bioróżnorodności zwierząt

Ćwiczenia (30 godz.):

Budowa anatomiczna i histologiczna układu rozrodczego samców zwierząt gospodarskich i towarzyszących, Badanie kliniczne samca w kierunku oceny przydatności do rozrodu na przykładzie ogiera i psa; Metody pobierania nasienia i ocena makroskopowa nasienia, pobranie nasienia ogiera i/lub buhaja; Ocena mikroskopowa szacunkowa nasienia samców zwierząt gospodarskich i towarzyszących; Ocena mikroskopowa szczegółowa nasienia samców zwierząt gospodarskich i towarzyszących; Komputerowo wspomagana ocena nasienia. Obliczanie dawek inseminacyjnych; Konserwacja, transport i przygotowanie nasienia do inseminacji; Anatomia i histologia układu rozrodczego samic zwierząt gospodarskich i towarzyszących; Ocena przydatności samic zwierząt gospodarskich do rozrodu, cykl rujowy, zachowanie płciowe, metody oceny faz cyklu rujowego (klacz, krowa); Cykl rujowy i metody oceny faz cyklu rujowego u samic zwierząt towarzyszących; Wyznaczanie optymalnego terminu krycia/ inseminacji. Inseminacja samic na przykładzie krowy i klaczy; Rozwój wczesnej ciąży i metody diagnostyki ciąży; Rozwój późnej ciąży, budowa łożyska samic zwierząt gospodarskich i towarzyszących; Przebieg porodu fizjologicznego i pomoc okołoporodowa na przykładzie krowy i klaczy; Podstawy neonatologii

Bielański A, Tischner M.: Biotechnologia rozrodu zwierząt udomowionych, Wyd. Drukrol, 1997

Krzymowski T. (praca zbiorowa): Biologia rozrodu zwierząt, Tom 1: Fizjologiczna regulacja

procesów rozrodczych samicy; Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego, Olsztyn, 2007

Strzeżek J. (praca zbiorowa), Biologia rozrodu zwierząt, Tom 2: Biologiczne uwarunkowania wartości rozwodowej samca. Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie, 2007

Bielańska-Osuchowska Z., Embriologia. PWRiL, Warszawa, 2001

Wierzbowski S. (praca zbiorowa). Andrologia, Wydawnictwo Platan, Kraków, 1996; 1999

Wiedza:

Absolwent zna i/lub rozumie

- najważniejsze odkrycia i ich znaczenie, w zakresie rozwoju badań nad rozrodem i biotechnologią rozrodu zwierząt; udział zwierzęcych organizmów modelowych w badaniach biomedycznych; czynniki warunkujące determinację płci i embriogenezę układu rozrodczego ssaków, najważniejsze zaburzania w rozwoju płci; pojęcia dojrzałości płciowej i hodowlanej zwierząt gospodarskich i towarzyszących, zasady oceny ich przydatności do rozrodu, mechanizmy endokrynne biorące udział w regulacji funkcji rozrodczych, procesy gametogenezy i dojrzewania gamet, właściwości nasienia, możliwości pozyskiwania i konserwacji męskich komórek rozrodczych ssaków; typy owulacji, etapy zapłodnienia i rozwoju zarodkowego, najważniejsze przyczyny wczesnej zamieralności zarodków; metody sterowania cyklem rujowym i owulacją u samic zwierząt gospodarskich; pojęcia gastrulacji, organogenezy, proces implantacji, rozwoju błon płodowych, budowę i funkcje łożysk, przebieg ciąży i porodu samic zwierząt gospodarskich; podstawowe biotechniki wspomaganego rozrodu stosowane w hodowli zwierząt, ich znaczenie i możliwości zastosowania w ochronie zasobów genetycznych i zachowaniu bioróżnorodności zwierząt.

Umiejętności:

- potrafi zidentyfikować narządy rozrodcze samców i samic oraz ocenić budowę histomorfologiczną gonad i morfologię gamet; ocenić zachowanie płciowe samców zwierząt gospodarskich i towarzyszących, ocenić parametry makro- i mikroskopowe nasienia, obliczyć koncentrację plemników w ejakulacie i dawki inseminacyjne, rozrzedzić nasienie i przygotować do inseminacji, transportu i/lub konserwacji, rozmrozić nasienie; rozpoznać i ocenić objawy rujowe oraz fazy cyklu rujowego u samic zwierząt gospodarskich i towarzyszących; wyznaczyć optymalny termin inseminacji/krycia samic; zidentyfikować łożyska ssaków zwierząt gospodarskich i towarzyszących, wymienić metody stosowane w diagnostyce ciąży, rozpoznać objawy zbliżającego się porodu u zwierząt gospodarskich i towarzyszących, zachować się w trakcie jego przebiegu.

Wykłady: zaliczenie w formie testu jednokrotnego wyboru/półotwartego; na ocenę pozytywną należy udzielić co najmniej 55% prawidłowych odpowiedzi na zadane pytania; udział oceny z zaliczenia wykładów w ocenie końcowej wynosi 60%.

Ćwiczenia: na ocenę pozytywną należy zaliczyć poszczególne kolokwia/testy zaliczeniowe, udzielając co najmniej 55% prawidłowych odpowiedzi.