Programy ochrony przyrody w Polskich Parkach Narodowych
Informacje ogólne
Kod przedmiotu: | H.HBD.9PROG.SL.HZOBX |
Kod Erasmus / ISCED: | (brak danych) / (brak danych) |
Nazwa przedmiotu: | Programy ochrony przyrody w Polskich Parkach Narodowych |
Jednostka: | Zakład Hodowli Bydła |
Grupy: | |
Punkty ECTS i inne: |
(brak)
|
Język prowadzenia: | polski |
Skrócony opis: |
Zakres wykładów obejmie problematykę gospodarowania, sporządzania planów ochrony i ich realizacji w 23 parkach narodowych na terenie Polski. Słuchaczom zaprezentowana będzie historia i uzasadnienie powołania każdego parku, uwarunkowania przyrodnicze. Dla każdego parku: · przedstawiona będzie charakterystyka ochrony ścisłej, częściowej i krajobrazowej ze szczegółowym uwzględnieniem ochrony gatunków flory i fauny oraz zagrożeń przyrody ożywionej i nie ożywionej, · wyróżniona będzie charakterystyczna fauna i flora (gatunki reliktowe i endemity). W ramach omawianych zagadnień uwzględniona zostanie tematyka dotycząca Sieci Natura 2000 oraz obszarów chronionych o znaczeniu międzynarodowym (rezerwaty biosfery, obiekty dziedzictwa światowego) i ogólnoświatowej klasyfikacji obszarów chronionych. |
Pełny opis: |
1. Wprowadzenie: rys historyczny, pierwsze koncepcje ochrony przyrody na świecie i formy ochrony przyrody w Polsce, cele parku narodowego, strefy działań ochronnych, zagospodarowanie i zakres turystycznego udostępnienia. Ochrona głównych powiązań ekologicznych parku z innymi obszarami chronionymi (korytarze ekologiczne). Uwarunkowania rozwoju społeczno-gospodarczego dotyczące otuliny 2. Zagrożenia przyrody: zagrożenia wewnętrzne (gospodarka leśna, kłusownictwo, synantropizacja), zagrożenia zewnętrzne (przemysł, urbanizacja). Presja turystyki (charakter działań probabilistyczny, ukryty i kumulatywny), modele oddziaływań człowiek-przyroda. 3. Sieć Natura 2000: koncepcje i podstawy prawne (w Ustawie o Ochronie Przyrody). Dyrektywa ptasia OSO i siedliskowa SOO (kryteria wyboru obszarów). Ramowa strategia ochrony sieci Natura 2000 w Polsce: realizacja i perspektywy. Natura 2000 a krajowy system obszarów chronionych (korekty i stopień pokrycia). 4. Babiogórski Park Narodowy: Rezerwat Biosfery UNESCO. Charakterystyczna flora (roślinność poszczególnych pięter, w tym piętra alpejskiego), endemity (np. okrzyn jeleni, rogowica alpejska). Fauna- ochrona gatunkowa, plany ochrony. Rezerwat Biosfery Babia Góra. 5. Białowieski Park Narodowy: Światowy Rezerwat Biosfery UNESCO, transgraniczny obiekt Światowego Dziedzictwa Ludzkości. Ośrodek Hodowli Żubrów - Obręb Ochronny Orłówka i Hwoźna. Ścisły rezerwat - Puszcza Białowieska. Rzadkie zespoły roślinne (jak np. świerczyna na torfie), las o charakterze pierwotnym. 6. Biebrzański Park Narodowy: unikatowe obszary torfowisk, siedliska roślin hydrogenicznych i reliktów glacjalnych (jak brzoza niska, wierzba lapońska). Rezerwaty: „Czerwone Bagno” i Uroczysko „Grzędy” . 7. Bieszczadzki Park Narodowy: Międzynarodowy Rezerwat Biosfery „Karpaty Wschodnie”. Charakterystyczny kratowy układ rzeźby terenu (pasmo z masywem Tarnicy). Zbiorowiska roślinne połonin, liczne endemity (jak tojad wschodniokarpacki i tauryjski, goździk skalny, lepnica karpacka), wśród fauny m.in. wąż Eskulapa, puszczyk uralski, orzeł przedni, żbik. 8. Park Narodowy Bory Tucholskie. Struga Siedmiu Jezior, jeziora lobeliowe i dystorficzne. Największe w Polsce skupisko wydm śródlądowych, liczne gatunki reliktowe (jak np. trzcinnik prosty, wyblin jednolistny), gatunki roślin borealno-atlantyckie. 9. Drawieński Park Narodowy. Unikalne w skali kraju jezioro Czarne, sandrowa równina Drawska, Puszcza Drawska. Ciekawa ornitofauna (bielik, rybołów, gagoł). 10. Gorczański Park Narodowy. Utwory skalne o oryginalnych kształtach (Białe Skały, Kudłoński Baca, Czubaty Groń). Gatunki roślin charakterystyczne dla pietra alpejskiego, endemity karpackie i karpacko-sudeckie. Zróżnicowana fauna: gatunki z Polskiej Czerwonej Księgi (m.in. traszka karpacka, cietrzew, żbik). 11. Kampinoski Park Narodowy: rezerwat Biosfery UNESCO MaB „Puszcza Kampinoska”. Ośrodek Hodowli Żubrów. Roślinność, zwierzęta (w tym ptaki lęgowe) i zespoły roślinne puszczy. Pomniki przyrody. 12. Karkonoski Park Narodowy: Bilateralny Rezerwat Biosfery UNESCO. Charaktery-styczne „cyrki polodowcowe” (Kocioł Łomnicki, Kocioł Wielkiego Stawu), gatunki roślinności górskie i wysokogórskie, relikty polodowcowe i endemity, torfowiska subalpejskie ( Rówń pod Śnieżką). Charakterystyczna fauna (ryś, muflon). 13. Magurski Park Narodowy: krajobraz gór średnich i niskich, liczne gatunki rzadkich i zagrożonych owadów, osobliwości florystyczne (jak np. kozłek trójlistkowy). 14. Narwiański Park Narodowy: unikatowy system doliny rzeki Narwi z bogatymi zespołami roślinnymi i faunistycznymi (szuwary i roślinność wodna, awifauna). 15. Ojcowski Park Narodowy: wapienie górno jurajskie, jary krasowe, wąwozy i jaskinie. Doliny: Sąspowska i Prądnika, formy skałkowe (Igła Deotymy, Maczuga Herkulesa) Charakterystyczna fauna (nietoperze, rzadkie gatunki pluskwiaków równoskrzydłych), wyjątkowe na terenie Polski znaleziska archeologiczne. 16. Park Narodowy Gór Stołowych: bogactwo form skalnych (iglice, maczugi, grzyby skalne). Wśród fauny gatunki takie jak orzesznica, popielica, koszatka, muflon. Z roślin kwiatowych w jednym ze zbiorowisk występuje skalnica zwodnicza wyjątek we florze Parku (w Polskiej Czerwonej Księdze Roślin) gatunek rzadki również w Europie. 17. Park Narodowy Ujście Warty- najmłodszy z Polskich Parków, ostoja ptaków błotnych i wodnych (26 z nich to gatunki ginące w skali światowej, jak np. wodniczka, derkacz, rycyk). 18. Pieniński Park Narodowy. Charakterystyczne ekosystemy naskalne i piargowe, ekosystemy łąkowe - jako jedne z najbogatszych w Polsce (ekosystem suchej łąki pienińskiej), młaki eutroficzne i kozłkowo-turzycowe. Bogata awifauna - orzeł przedni, rzadkie okazy motyli (niepylak apollo). 19. Poleski Park Narodowy: równiny torfowe i jeziora, Torfowisko Orłowskie z jeziorami, Bagno Pociągi. Flora bagienna i wodna. Fauna - z siedliskami wodnymi i torfowiskowymi (np. rak wodny, dziwigłówka), relikty: mrówki torfowiskowe. 20. Roztoczański Park Narodowy: Hodowla rezerwatowa i stajenna konika polskiego. Z flory liczne gatunki górskie (jak np. czosnek siatkowaty), borealne( jak np. widłak wroniec), pontyjskie (jak np. szczodrzeniec ruski) oraz atlantyckie (jak np. rosoczka pośrednia). Interesujące gatunki owadów (zwłaszcza chrząszczy) i gadów (jak np. żółw błotny). 21. Słowiński Park Narodowy: Światowy Rezerwat Biosfery UNESCO objęty międzynarodową konwencją Ramstar. „Mierzeja”- pola ruchomych wydm. Wyspa Kamienna na jeziorze Gardno. Bory bagienne i brzezina bagienna („Kluki”, „Bory Torfowe”). Rezerwaty: „Mierzeja”, „Rowokół”. 22. Świętokrzyski Park Narodowy. Charakterystyczne gołoborza (Gołoborze Kobendzy, Biała Skałka, Księża Skała). Pięć rezerwatów: „Chełmowa Góra”, „Święty Krzyż”, „Łysica”, ‘Czarny Las”, „Mokry Bór”. 23. Tatrzański Park Narodowy. Unikatowa przyroda Tatr: roślinność poszczególnych pięter, w tym endemity zachodnio - karpackie, karpackie oraz tatrzańskie. Wśród fauny: świstak, kozica, niedźwiedź brunatny i inne. Bogata endemiczna fauna bezkręgowców. 24. Wielkopolski Park Narodowy. Obszary ochrony ścisłej (Bagno Dębienko, Suche Zbocza), pomniki przyrody (dęby szypułkowe, głaz narzutowy), relikty epoki lodowcowej, zbiorowiska roślin wodnych i bagiennych. 25. Wigierski Park Narodowy. Unikatowe ekosystemy wodne, wśród flory głównie gatunki borealne. Z roślin naczyniowych gatunek uznany za wymarły w naszym kraju (kanianka lnowa). Współpraca w zakresie ochrony troci jezionej z Polskim Związkiem Wędkarskim. 26. Woliński Park Narodowy. Stare lasy bukowe (buczyna pomorska) z rzadkimi roślinami. Charakterystyczna fauna: m.in. bielik, wodniczka, jenot, żubr, piżmak. Obszary ochrony ścisłej: im. dr S. Jarosza, im. prof. M. Racibirskiego, im. Z. Czubińskiego, im. B. Dyakowskiego, im. W. Szafera, im. A. Wodziczki. |
Literatura: |
• Dąbrowski Piotr, Polskie Parki Narodowe, Warszawa 1998. • Hereżniak Janusz, Polskie Parki Narodowe, Kraków 1995. • Kowalik Tomasz, Polskie Parki Narodowe i nie tylko, Wyd. II zm. – Warszawa , 1999. • Ochrona i kształtowanie środowiska przyrodniczego. T.1 / pod red. Włodzimierza Michałkowa. – Warszawa, s. 427 – 462. • Ochrona przyrody i jej zasobów T.2 / pod redakcją Władysława Szafera. – Kraków 1965, s. 782 – 855. • Parki Narodowe w Polsce (sprawozdanie roczne 1999). – Warszawa 2000. • Szczęsny Tadeusz, Ochrona przyrody i krajobrazu, Warszawa 1982, s. 123 – 149 • Pytka–Gutowska Elżbieta, Ekologia z ochroną środowiska: przewodnik, Warszawa 1997, s. 264 – 269. • Woś Augustyn, Ekonomika odnawialnych zasobów naturalnych, Warszawa 1999. • Poland. The Natural Choice. Polskie Parki Narodowe tekst w języku angielskim, Warszawa 1999. • Pullin Andrew S, Biologiczne podstawy ochrony przyrody, PWN Warszawa 2004. ARTYKUŁY Z CZASOPISM: • Chrońmy mądrze – edukacja i dydaktyka w polskich parkach narodowych / D. Matuszewska, Parki Narodowe. – 1998, nr 1, s. 6 – 7. • Co się ostatnio zmieniło w parkach narodowych? E. Kwiecień, Parki Narodowe. – 1997, nr 4, s. 2 – 3. • Czy parki narodowe mogą ochronić wilka?, A. Bereszyński i in., Parki Narodowe. – 1997, nr 4, s. 27 – 27. • Gatunki lasotwórcze i typy siedliskowe lasu występujące w polskich parkach narodowych, R. Sumiński, Parki Narodowe. – 1999, nr 3,s. 10 – 11. • Inwentaryzacja stopnia uszkodzeń drzewostanów w parkach narodowych, T. Wójcik i in., Parki Narodowe. – 1996, nr 1 s. 20 – 21. • Lasy chronimy dla siebie, T. Kowalik, Poznaj Swój Kraj. – 1996, nr 9, s. 26 – 27. • Międzynarodowa konferencja na temat „Problemy aktywnej ochrony ekosystemów wodnych i torfowisk w polskich parkach narodowych”, A. Pełechaty, Wiadomości Ekologiczne. Wiadomości hydrobiologiczne. Tom XLVI. – 2000, zeszyt 1, s. 87 – 90 • O parkach narodowych w Polsce i ich waloryzacji, R. Andrzejewski, Chrońmy Przyrodę Ojczystą. – 1993, nr 2, s. 7 – 11. • Parki dla życia, Przyroda Polska. – 1994, nr 11, s. 10 – 15. • Parki narodowe a dydaktyka , R. Andrzejewski, Parki Narodowe. – 1996, nr 4, s. 4 – 5. • Parki Narodowe – Naturalne banki genów, T. Zwijacz-Kozica, Parki Narodowe. – 1999, nr 3, s. 15. • Parki Narodowe – Stan faktyczny, Przyroda Polska. – 1995, nr 5, s. 8 – 9. • Parki Narodowe w monitoringu środowiska przyrodniczego, R. Wójcik, Aura. – 1997, nr 4, s. 10 – 11. • Turysta w parku narodowym, D. Matuszewska, Parki Narodowe, 2000, nr 2, s. 28 – 29 • Zagrożenia powodowane przez owady w ekosystemach leśnych parków narodowych, A. Kolk i in., Parki Narodowe. – 1999, nr 4, s. 7 – 9 • Zagrożenie przyrody polskich parków narodowych, Czasopismo Geograficzne 1993, nr 1, s. 67 – 77 . • Zwierzyna w parkach narodowych, Z. Głowaciński, Parki Narodowe. – 1998, nr 1, s. 8 – 9. |
Efekty uczenia się: |
Rozróżnia i charakteryzuje specyfikę problemów gospodarowania, sporządzania planów ochrony i ich realizację w parkach narodowych w Polsce; Charakteryzuje sposoby ochrony ścisłej, częściowej i krajobrazowej; Rozróżnia zagrożenia przyrody ożywionej i nieożywionej; Wyróżnia gatunki fauny i flory (gatunki reliktowe i endemity); Opisuje powiązania pomiędzy tematyką parków i zagadnieniami projektu Natura 2000; Jest zdeterminowany w działalności na rzecz obrony i ochrony przyrody ojczystej; |
Metody i kryteria oceniania: |
Wiedza, umiejętności i kompetencje społeczne: na ocenę 2<60%, na ocenę 3 - 60-65%, na ocenę 3,5 - 66-75%, na ocenę 4 - 76-85%,na ocenę 4,5 - 86-95%, na ocenę 5 >95% Przyjęto procentową skalę oceny efektów kształcenia, definiowaną w sposób następujący: 1.Ocena niedostateczna (2,0): wystawiana jest wtedy, jeśli w zakresie co najmniej jednej z trzech składowych (W, U lub K) efektów kształcenia student uzyska mniej niż 60% obowiązujących efektów dla danej składowej. 2.Ocena ostateczna wyższa niż 2.0 wystawiana jest na podstawie średniej arytmetycznej z trzech składowych ocen pozytywnych (W, U lub K) efektów kształcenia, przy czym w przypadku niejasności decyduje ocena z zakresu wiedzy lub/i umiejętności. |
Praktyki zawodowe: |
Brak informacji; |
Właścicielem praw autorskich jest Uniwersytet Rolniczy im. Hugona Kołłątaja w Krakowie.