Podstawy produkcji roślinnej

Celem przedmiotu jest omówienie znaczenia produkcji roślinnej, czynników przyrodniczych, zabiegów uprawowych oraz technologii uprawy ważniejszych gatunków roślin. Program wykładów obejmuje opis procesu glebotwórczego oraz zagadnienia chemiczno-rolnicze, żyzność gleby, nawożenie, rolę fizjologiczną składników pokarmowych (makro i mikroelementów) dla roślin i zwierząt, a także wpływ nawożenia na jakość plonów (w tym wartość paszową), wymagania klimatyczne i glebowe oraz stanowisko w zmianowaniu roślin w uprawach polowych na podstawie właściwości gleby oraz przeprowadzonych analiz chemicznych nawozów. Student określa dawkę nawozów mineralnych na podstawie zasobności gleby w składniki pokarmowe i przewidywanego plonu. Poznaje charakterystykę rolniczo-botaniczną ważniejszych gatunków roślin rolniczych z projektowaniem technologii uprawy włącznie.

Wykłady:

Historia gleboznawstwa i chemii rolnej, proces glebotwórczy i jego czynniki.

Właściwości fizyczne (morfologia, odczyn), chemiczne (koloidy glebowe - próchnica, minerały ilaste) i biologiczne gleby (nitryfikacja, denitryfikacja, wiązanie azotu atmosferycznego.

Systematyka gleb.

Składniki pokarmowe niezbędne dla roślin i zwierząt (makro i mikroelementy) - zawartość w glebach i roślinach.

Charakterystyka nawozów mineralnych, naturalnych i organicznych.

Ekologiczne skutki nawożenia. Wpływ nawożenia na wartość paszową roślin.

Aktualny stan produkcji roślinnej w Polsce i na świecie, plon roślin uprawnych i możliwości jego zwiększania, wykorzystanie rolniczej przestrzeni produkcyjnej w Polsce. Struktura zasiewów, stanowisko w zmianowaniu, czynniki ograniczające produkcję w Polsce. Podstawy uprawy roli.

Uprawa zbóż ozimych: pszenicy, żyta i pszenżyta ozimego na ziarno i na zielonkę, jęczmienia.

Znaczenie gospodarcze i uprawa zbóż jarych. Mieszanki zbożowe i zbożowo-strączkowe.

Kukurydza: znaczenie i możliwość uprawy w Polsce, przydatność gleb i stanowiska w zmianowaniu, mechaniczna uprawa gleby w jesieni i na wiosnę Prowadzenie łanu kukurydzy uprawianej na ziarno, CCM i kiszonkę.

Ziemniak: pochodzenie i znaczenie w zmianowaniu, wymagania klimatyczno glebowe, uprawa roli i nawożenie. Uprawa ziemniaków wczesnych i na sadzeniaki.

Burak cukrowy i pastewny: pochodzenie i znaczenie gosp., wymagania klimatyczno glebowe, właściwości użytkowe odmian .Agrotechnika buraka cukrowego i pastewnego. Inne rośliny okopowe.

Rośliny oleiste: znaczenie gosp., stanowisko w zmianowaniu, czynniki decydujące o jakości surowca dla przemysłu olejarskiego. Agrotechnika rzepaku ozimego. Pozostałe oleiste.

Rośliny motylkowate grubonasienne. Uprawa grochu i bobiku.

Rośliny motylkowate drobnonasienne. Uprawa i użytkowanie plantacji lucerny i koniczyny czerwonej. Poplony ozime, ścierniskowe, wsiewki, plony wtóre.

Ćwiczenia:

Charakterystyka właściwości fizyczno-chemicznych podstawowych typów gleb w Polsce.

Charakterystyka nawozów naturalnych i mineralnych oraz technologia stosowania.

Obliczanie dawek azotu, fosforu i potasu pod określone gatunki roślin paszowych oraz określanie potrzeb wapnowania gleb.

Zmianowanie i uprawa roli.

Charakterystyka botaniczna roślin okopowych (fazy rozwojowe, grupy odmian, budowa morfologiczna), rozpoznawanie materiału siewnego.

Charakterystyka botaniczna roślin zbożowych: fazy rozwojowe, rozpoznawanie materiału siewnego.

Zboża wiechlinowate: rozpoznawanie kłosów, grupy użytkowe odmian; obliczanie ilości wysiewu i potrzeb pokarmowych.

Charakterystyka botaniczna kukurydzy i roślin oleistych: fazy rozwojowe, rozpoznawanie materiału siewnego i części wegetatywnych, obliczanie ilości wysiewu i potrzeb pokarmowych.

Charakterystyka botaniczna roślin strączkowych: fazy rozwojowe, grupy odmian, rozpoznawanie nasion i części wegetatywnych, substancje antyżywieniowe.

Charakterystyka botaniczna roślin motylkowatych drobnonasiennych: sposób użytkowania, plonowanie, grupy odmian, rozpoznawanie nasion i części wegetatywnych.

Charakterystyka UZ. Systematyka i morfologia traw o największej produkcyjności i wysokiej wartości pastewnej.

Charakterystyka najważniejszych gatunków traw występujących na trwałych.

Zioła i rośliny motylkowate w runi łąkowej (omówienie gatunków).

Zasady układania mieszanek na zakładanie lub renowację trwałych UZ.

Uprawa roślin. 2020. Praca zbiorowa pod red. A. Koteckiego, Wyd. UP we Wrocławiu.

Korzeniowski S. 2021. Polowa produkcja roślinna. T. 1. Podstawy produkcji roślin rolniczych. Wyd. PWSZ w Suwałkach.

Łąkarstwo. 2004. Praca zbiorowa pod red. M. Rogalskiego, Wyd. Kurpisz, Poznań.

Gorlach E., Mazur T. 2001. Chemia rolna. Wyd. Nauk. PWN.

Mercik S. 2002. Chemia rolna. Podstawy teoretyczne i praktyczne. Wyd. SGGW. Warszawa. Turski R. i in. 1999. Zarys gleboznawstwa.

Student definiuje proces glebotwórczy, wymienia i omawia czynniki tego procesu oraz zna systematykę gleb, wymienia i opisuje najważniejsze właściwości fizyczne, chemiczne i biologiczne gleby, zna pierwiastki niezbędne dla roślin i zwierząt oraz posiada wiedzę o uwarunkowaniach produkcji roślinnej oraz zabiegach uprawy roli, zna przebieg wzrostu i rozwoju roślin rolniczych (fazy rozwojowe), ich budowę anatomiczną i morfologiczną oraz skład chemiczny organów zapasowych i ich wartość użytkową, potrafi scharakteryzować technologię produkcji najważniejszych roślin rolniczych.

Wykład: egzamin pisemny ograniczony czasowo - pytania testowe: test z wyboru lub uzupełnienia oraz zadania obliczeniowe. Egzamin składa się z 2 części: 1) gleboznawstwo i podstawy nawożenia, 2) uprawa roli i roślin, a ocenę końcową stanowi średnia ważona z poszczególnych części, przy czym każda część musi być zaliczona przynajmniej na ocenę dostateczny (3,0). Każda część może być zaliczana sukcesywnie po zakończeniu wykładów obejmujących przewidziany zakres treści nauczania. Egzamin może odbyć się także z całości przedmiotu - w sesji egzaminacyjnej. Zasady oceniania będą takie same jak dla egzaminu cząstkowego.

Ćwiczenia: pisemne sprawdziany wiedzy oraz praktyczne rozpoznawanie roślin i nasion. Ocena końcowa - średnia ocen uzyskanych w trakcie semestru.

Kryteria oceniania:

1. Ocena niedostateczna (2,0): wystawiana jest wówczas, gdy w zakresie co najmniej jednej z trzech składowych (W, U lub K) przedmiotowych efektów kształcenia student uzyska mniej niż 55% obowiązujących efektów dla danej składowej.

2. Ocena dostateczna (3,0): wystawiana jest wtedy, jeśli w zakresie każdej z trzech składowych (W, U lub K) efektów kształcenia student uzyska przynajmniej 55% obowiązujących efektów dla danej składowej.

3. Ocena ponad dostateczna (3,5): wystawiana jest na podstawie średniej arytmetycznej z trzech składowych (W, U lub K) efektów kształcenia (średnio 65-75%).

4. Podobny sposób obliczania ocen jak przedstawiony w pkt. 3 przyjęto dla ocen dobrej (4,0 - średnio 75-85%), ponad dobrej (4,5 - średnio 85-95%) i bardzo dobrej (5,0 - średnio >95%).

UWAGA: Prowadzący zajęcia, na podstawie stopnia opanowania przez studenta obowiązujących treści programowych danego zakresu nauczania, w oparciu o własne doświadczenie dydaktyczne, formułuje ocenę, posługując się podanymi wyżej kryteriami formalnymi.

Udział ocen z zaliczenia wykładów oraz ćwiczeń w ocenie końcowej wynosi odpowiednio 60 i 40%.