Botanika ogólna

Celem przedmiotu jest zapoznanie studentów z charakterystyczną dla roślin organizacją i różnorodnością form morfologiczno-anatomicznych, trwałością oraz sposobami rozmnażana się roślin. Student powinien nabyć podstawową wiedzę dotyczącą terminologii botanicznej, ogólnych zasad klasyfikacji świata roślinnego i taksonomii. Celem zajęć jest również wykształcenie umiejętności postrzegania rośliny jako żywego, złożonego morfologiczno-funkcjonalnego układu, zależnie od warunków środowiska elastycznego (odwracalnego) lub plastycznego (nieodwracalnego). Student nauczy się wyróżniać grupy roślin na podstawie ich cech budowy, oceniać ich przydatność do różnych warunków środowiska również antropogenicznego.

1. Krótki rys historyczny rozwoju nauk botanicznych, główne działy botaniki. Stopnie organizacji ciała roślin - odmienność budowy roślin niższych i wyższych

2. Zarys morfogenezy roślin wyższych; organografia: korzeń, pęd wegetatywny i generatywny, trwałość pędów

3. Histogeneza: klasyfikacja, terminologia i budowa tkanek roślinnych. Układy tkankowe

4. Rozmnażanie wegetatywne i generatywne

5. Biologia rozsiewania nasion i owoców

6. Formy ekologiczne roślin - organy zmodyfikowane

7. Podstawy systematyki roślin: systemy, taksony i ich ranga

8. Podział systematyczny świata roślin. Charakterystyka ważniejszych gromad roślin niższych. Grupy ekologiczne glonów

9. Natura symbiozy porostowej. Linie rozwojowe roślin telomowych: mszaki, paprotniki, nagozalążkowe - charakterystyka i przegląd gromad i klas

10. Okrytozalążkowe - tendencje ewolucyjne w doskonaleniu organów wegetatywnych i generatywnych

11. Przegląd systematyczny ważniejszych rodzin botanicznych flory polskiej za szczególnym uwzględnieniem roślin zagrożonych wyginięciem

12. Organografia: korzeń, pęd (liście, pąki, typy rozgałęzień, trwałość)

13. Morfologia pędów generatywnych: kwiaty, kwiatostany

14. Modyfikacje pędów i korzeni

15. Budowa anatomiczna korzeni i łodyg (pierwotna i wtórna), liści, słupka i pręcika

16. Budowa i klasyfikacja owoców

17. Przegląd głównych przedstawicieli organizmów eukariotycznych - od glonów niższych po rośliny telomowe okrytozalążkowe

18. Zasady korzystania z kluczy, oznaczanie roślin i przyporządkowywanie ich do właściwych taksonów

Szweykowska A., Szweykowski J. 2003 (i wznowienia). Botanika t. I. Morfologia oraz t. II. Systematyka. PWN Warszawa

Pałczyński A., Podbielkowski Z., Polakowski B., 1995 (i wznowienia). Botanika. PWN Warszawa

Hejnowicz Z., 2002. Anatomia i histogeneza roślin naczyniowych. PWN Warszawa

Praca zbiorowa pod red Pojnara E., 1980-1999. Skrypt Botanika teoria i ćwiczenia cz. I i II, Wydawnictwo AR Kraków

Szafer W., Pawłowski B. Kulczyński S., 1986 (i wznowienia). Rośliny polskie – klucz do oznaczania roślin. PWN Warszawa

Wiedza:

Student opisuje budowę organów wegetatywnych i generatywnych roślin

Wyjaśnia odmienną budowę anatomiczną różnych grup ekologicznych roślin

Objaśnia przebieg rozmnażania generatywnego i wegetatywnego roślin

Definiuje pojęcia dotyczące systemu świata roślin zarówno w ujęciu historycznym jak i współczesnym

Wskazuje rolę roślin w krajobrazie przyrodniczym i ogólnie w świecie ożywionym

Umiejętności:

Potrafi stosować poprawną nomenklaturę botaniczną

Identyfikuje i analizuje cechy materiału roślinnego, biorąc pod uwagę kryteria morfologiczne i funkcjonalne, na różnym poziomie organizacji organizmu, korzystając z różnych technik makro- i mikroskopowych

Wybiera odpowiednie metody propagacji roślin i ocenia możliwość ich zastosowania

Zna podstawy systematyki i kierunki ewolucji świata roślin

Potrafi rozpoznać pospolite gatunki flory polskiej i umieścić je w systemie świata roślinnego

Kompetencje społeczne:

Docenia rolę roślin w szeroko pojętym środowisku przyrodniczym

Dostrzega stan zagrożenia dla środowiska naturalnego roślin, wynikający z modyfikujących czynników antropogenicznych

Potrafi pracować w zespole

Cykliczne sprawdziany z części praktycznej (ćwiczeniowej), egzamin pisemny ograniczony w czasie z części wykładowej

Na ocenę 2

Nie wymienia nazw roślin, ani ich organów, czy tkanek, nie zna zasad klasyfikacji roślin

Nie zna narzędzi do opisania językiem botanicznym roślin, ich organów, tkanek i komórek

Nie jest świadomy zagrożeń dla środowiska roślinnego ze strony działalności człowieka

Na ocenę 3

Rozpoznaje podstawowe gatunki flory polskiej, bardzo ogólnie zna ich budowę nie analizując dokładniej struktury wewnętrznej

Zna kilka podstawowych narzędzi opisujących poszczególne szczeble organizacji roślin, ale nie potrafi umiejscowić ich w systemie roślin

Ma ograniczoną wiedzę na temat zagrożeń środowiskowych

Na ocenę 4

Rozpoznaje i wymienia poprawnie nazwy gatunków roślin, analizuje ich budowę morfologiczno-anatomiczną nie wgłębiając się w niższe poziomy organizacji

Stosuje narzędzia do nazywania gatunków, opisu organów, tkanek i komórek roślinnych, porównuje je na poszczególnych poziomach rozwoju ewolucyjnego roślin

Jest świadomy zagrożeń środowiskowych, ale tylko częściowo zdaje sobie sprawę z antropopresyjnego wpływu i własnej roli w tym problemie

Na ocenę 5

Rozpoznaje i poprawnie nazywa, stosując również obowiązującą nomenklaturę łacińską, wszystkie poznane gatunki roślin, analizuje ich budowę na wszystkich szczeblach organizacji

Stosuje narzędzia do opisu i porównania w ujęciu ewolucyjnym roślin oraz dobiera je do konkretnego poziomu, mając świadomość modyfikującego wpływu środowiska

Jest świadomy zagrożeń środowiskowych, przypisuje im znaczącą wagę i uwzględnia w swoich działaniach