Etyczne aspekty manipulacji systemów przyrodniczych, komórkowych i genetycznych

Przedmiot jest rozwinięciem wykładu ze studiów inżynierskich: „Etyka biotechnologii” i pogłębia zagadnienia koncepcji osoby (natury) ludzkiej, etyki biotechnologa na różnych poziomach organizmów żywych oraz ma pomóc studentom w lepszym wykorzystaniu nauk humanistycznych w ocenie postępu biotechnologicznego.

Po przypomnieniu dwóch głównych systemów etycznych w biotechnologii (utylitaryzm i personalizm) zostanie zakreślony ważny obszar relacji między wielkimi religiami świata i możliwościami nauk przyrodniczych. Następnie wykład przedstawi modyfikacje biotechnologiczne w skali globalnej, w złożonych powiązaniach systemów przyrodniczych (etyki ekologicznej), na poziomie modyfikacji biotechnologicznych w struktury komórkowe i genetyczne oraz przeanalizuje relację między antropologią a technologią; tam gdzie cała ludzkość i przyroda świata stają wobec zagrożeń postępu nauki i techniki, człowiek jako osoba, szuka bezpiecznego i godziwego istnienia zgodnego ze swoją naturą.

Tematy wykładów ( 30 godz. ):

1. Przypomnienie: definicje etyki, znaczenie i cel etyki biotechnologii, systemy etyczne w naukach przyrodniczych. Podstawy antropologii filozoficznej w biotechnologii.

2. Historia etyki ze szczególnym uwzględnieniem etyki współczesnej nauki. Utylitaryzm i personalizm. Norma personalistyczna.

3. Zasady moralne różnych religii o zwierzętach, roślinach i przyrodzie. Wielkie religie świata wobec nauk przyrodniczych (hinduizm i buddyzm).

4. Biotechnologia w islamie – Narodowy Instytut Inżynierii Genetycznej i Biotechnologii w Teheranie (NIGEB).

5. Chrześcijaństwo i judaizm wobec ekologii, nauki i biotechnologii.

6. Franciszkańska i naukowa wizja przyrody. Od mistyki do genetyki.

7. Etyka środowiska naturalnego: biocentryczna, antropocentryczna i chrześcijańska.

8. Ochrona środowiska naturalnego a biotechnologia. Podstawy ekologii i sozologii. Kryzys ekologiczny a zasady moralne.

9. Zagrożenia ekologiczne – chemiczne modyfikacje przyrody, zanieczyszczenia wody. Problem głodu w kontekście biotechnologii.

10. Ekologia ludzka. Ograniczenia i perspektywy rozwiązań idealnych, optymalnych i minimalnych w ekologii i biotechnologii.

11. Antropologia techniki i biotechnologii. Człowiek wobec przyrody, techniki i biotechnologii.

12. Informatyzacja jako analog biotechnologii. Człowiek – technologia: synteza czy konfrontacja.

13. Natura przyrody, natura technologii, natura biotechnologii.

14. Etyczne granice eksperymentowania i ingerencji w naturę. Etyka eksperymentu biologicznego na zwierzęciu (historia i argumentacja w wykorzystywaniu zwierząt).

15.Komisja ds. badań na zwierzętach. Zasady eksperymentowania na zwierzętach (trzy R), warunki dobrostanu zwierząt.

16.Zasady eksperymentu bioetycznego na człowieku. Granice eksperymentu. Problem agresywnej ciekawości badacza i zgoda na eksperyment.

17. Badania kliniczne. Komisje Bioetyczne. Przyszłość eksperymentu na osobie ludzkiej.

18. Problem etyczny sztucznego (syntetycznego) życia. Przypadek Craiga Ventera.

19. Problem początku życia ludzkiego wobec etyki: sztuczne zapłodnienie (in vitro).

20. Sztuczne zapłodnienie jako problem nie tylko biotechnologiczny.

21. Problem zarodka ludzkiego. Etyka biotechnologii klonowania (reprodukcyjne i terapeutyczne) i paraludzkiego (chimery ludzko-zwierzęce).

22. Etyka biotechnologii stosowanej i medycznej (wykorzystanie komórek macierzystych, transplantacje).

23. Ocena etyczna inżynierii genetycznej drobnoustrojów, roślin i zwierząt.

24. Terapie genowe i biotechnologia w medycynie.

25. Żywność z genetycznie modyfikowanych organizmów (GMO) – dyskusja: za i przeciw. Transgenika zwierząt: korzyści i zagrożenia.

26. Prawda o genetycznej tożsamości i modyfikacji organizmów (w poszukiwaniu personalistycznej oceny etycznej).

27. Eksperymenty biotechnologii przyszłości. „Sztuczny człowiek”: projekty GRIN, DARPA.

28. Człowiek – sztuczna inteligencja – maszyna. Przypadek Raya Kurzweila. Techno sapiens.

29. Próba syntezy: od zagrożeń globalnych i cywilizacji śmierci do poszukiwania etycznego życia w nanobiotechnologii przyszłości.

30. Podsumowanie etyki biotechnologii systemów przyrodniczych, organicznych, komórkowych i genetycznych.

Podstawowa:

Garreau J., Radykalna ewolucja. Czy człowiek udoskonalony przez naukę i technikę będzie jeszcze człowiekiem, Prószyński i S-ka, Warszawa 2005

Plunkett de P., Ekologia. Stereotypy i rzeczywistość. Od biblii do naszych czasów, Poznań 2008

Scharff R. C., Dusek V. (red.), Philosophy of Technology. The Technological Condition. An Anthology, Blackwell, Malden-Oxford-Carlton 2003

Uzupełniająca:

Edgerton D., The Shock of the Old. Technology and global history since 1900, Profile Books, London 2006

Morgan P., Lawton C. (red.), Problemy etyczne w tradycjach sześciu religii, Warszawa 2007

Postman N., Technopol. Tryumf techniki nad kulturą, MUZA, Warszawa 2004

WIEDZA - absolwent zna i rozumie:

- w zaawansowanym stopniu problemy ekonomii, rozwoju miast i komunikacji międzyludzkiej w postępie biotechnologicznym

- potrzebę lepszego zastosowania etyki w biotechnologii stosowanej i analityki biotechnologicznej

- konieczność włączenia refleksji społecznej, kulturowej i religijnej do działań biotechnologicznych

- rolę i znaczenie ochrony środowiska przyrodniczego w produkcji roślinnej i zwierzęcej

- potrzebę kontroli etycznej w eksperymentach naukowych i zachowaniu zrównoważonego postępu w biotechnologii

- znaczenie działań w biotechnologii człowieka (początku życia ludzkiego) w kontekście etyki

- troskę o żywność pochodzenia roślinnego modyfikowaną genetycznie i transgenikę zwierząt wobec postulatów zrównoważonego wykorzystania różnorodności biologicznej i ochrony zasobów naturalnych

KOMPETENCJE SPOŁECZNE - absolwent jest gotów do:

- refleksji na temat znaczenia społecznej, zawodowej i etycznej odpowiedzialności w zakresie biotechnologii

- wymiany poglądów na temat znaczenia zasad religijnych w praktyce biotechnologii drobnoustrojów, roślin, zwierząt i człowieka

- społecznych inicjatyw w ochronie przyrody

- dyskusji na temat dobrostanu zwierząt w kontekście zasad Komisji Etycznej ds. Zwierząt przy przeprowadzaniu doświadczeń

- określenia granic doskonalenia roślin, zwierząt dla potrzeb człowieka

- społecznej troski o zasoby genowe przyrody i człowieka

- uznania zaspokojenia potrzeb człowieka pod warunkiem zachowania istotnych cech natury przyrodniczej

zaliczenie ustne (100 %)