Życie owadów

KIERUNEK STUDIÓW: OCHRONA ŚRODOWISKA / ECTS: 2 / semestr: 3

Profil: ogólnoakademicki / Forma i poziom: SI

status: fakultatywny

Wymagania wstępne: brak

Celem przedmiotu jest przekazanie studentom wiedzy dotyczącej: pochodzenia, ewolucji i rozprzestrzenienia owadów; zachowań owadów związanych z żerowaniem, rozrodem i migracjami; życia społecznego owadów; powiązań owadów z roślinami; znaczenia owadów dla człowieka; owadów pożytecznych i użytecznych; owadów jako wrogów - pasożytów człowieka i zwierząt.

Ćwiczenia będą obejmować praktyczne zapoznanie się z przedstawicielami poszczególnych rzędów i rodzin owadów. Prowadzona będzie obserwacje życia owadów w naturalnych siedliskach, a także hodowla owadów.

Wykłady:

1. Pochodzenie, ewolucja, rozprzestrzenienie owadów.

2. Przystosowanie owadów do środowisk lądowych.

3. Przystosowanie owadów do środowisk wodnych.

4. Zachowania związane z żerowaniem.

5. Zachowania związane z rozmnażaniem.

6. Zachowania związane z migracją.

7. Zapylanie roślin - rola barwy, zapachu.

8. Zapylanie roślin - rola nektaru i pyłku.

9. Toksyny roślin a owady.

10. Oddziaływanie hormonalne roślina-owad.

11. Interakcje gospodarz-pasożyt.

12. Owady społeczne - mrówki.

13. Owady społeczne - termity.

14. Owady hodowlane - jedwabnik, pszczoła.

15. Owady sanitarne.

Ćwiczenia audytoryjne:

1. Budowa morfologiczna i anatomiczna owadów.

2. Rozwój owadów.

3. Systematyka i znaczenie owadów bezskrzydłych: skoczogony, szczeciogony, widłogony, pierwogony. Obserwacja żywych okazów w ich naturalnym siedlisku - glebie. Rozpoznawanie.

4. Owady uskrzydlone - pluskwiaki równoskrzydłe i różnoskrzydłe. Gatunki lądowe i wodne. Rozpoznawanie z wykorzystaniem żywych i spreparowanych okazów.

5. Z życia szarańczy i innych prostoskrzydłych.

6-7.Tajemnice chrząszczy. Rozpoznawanie z wykorzystaniem żywych i spreparowanych okazów.

8-9. Motyle i ich bioróżnorodność.

10-11. Błonkówki - życie i rola w agrocenozie.

12-13. Niezwykłe muchówki.

14. Sieciarki i ich znaczenie.

15. Zaliczenie.

Struktura aktywności studenta:

zajęcia realizowane z bezpośrednim udziałem prowadzącego 35 godz.

w tym:

wykłady 15 godzin

ćwiczenia i seminaria 15 godz.

konsultacje 2 godz.

udział w badaniach 0 godz.

obowiązkowe praktyki i staże 0 godz.

udział w egzaminie i zaliczeniu 3 godz.

e-learning 0 godz.

praca własna 25 godz.

Podstawowa:

1. Jura Cz. 2004. Bezkregowce. PWN Warszawa.

2. Harborne J.1997. Ekologia biochemiczna. PWN Warszawa.

3. Boczek J. 1990. Owady i ludzie. PWN Warszawa.

Uzupełniająca:

1. Andrzejewski R., Weigle A. (ed.). Biodiversity of Poland, W-wa 2003.

2. Michael J. Samways, Melodie A. McGeoch, Tim R. New. Insect conservation a handbook of approaches and methods Oxford University Press, Oxford, UK, 2009, 441 pp.

3. Rusin M., Gospodarek J. 2016. The occurrence of springtails (Collembola) and spiders (Araneae) as an effectiveness indicator of bioremediation of soil contaminated by petroleum-derived substances. Int J Environ Res 10(3):449-458.

Wiedza:

- zna podstawowe pojęcia z zakresu rozwoju i zachowań owadów

- posiada ogólną wiedzę na temat interakcji: roślina żywicielska - fitofag, gospodarz- pasożyt, zapylacz - roślina zapylana

Umiejętności:

- potrafi rozpoznać podstawowe rzędów i rodziny owadów na podstawie elementów budowy morfologicznej

- potrafi wnioskować o bytności owadów na podstawie śladów żerowania w warunkach naturalnych

Kompetencje społeczne:

- posiada umiejętność oceny roli owadów w środowisku

- jest świadomy skutków oddziaływań antropogenicznych na te bezkręgowce oraz konieczności podejmowania działań w celu ich ochrony, zna konsekwencje tych działań

Wykłady:

egzamin pisemny ograniczony czasowo - pytania otwarte i zamknięte

Przyjęto procentową skalę oceny efektów kształcenia, definiowaną w sposób następujący:

1. Ocena niedostateczna (2,0): wystawiana jest wtedy, jeśli w zakresie co najmniej jednej z trzech składowych (W, U lub K) przedmiotowych efektów kształcenia student uzyska mniej niż 55% obowiązujących efektów dla danej składowej.

2. Ocena dostateczna (3,0): wystawiana jest wtedy, jeśli w zakresie każdej z trzech składowych (W, U lub K) efektów kształcenia student uzyska przynajmniej 55% obowiązujących efektów dla danej składowej.

3. Ocena ponad dostateczna (3,5): wystawiana jest na podstawie średniej arytmetycznej z trzech składowych (W, U lub K) efektów kształcenia (średnio 61-70%).

4. Podobny sposób obliczania ocen jak przedstawiony w pkt. 3 przyjęto dla ocen dobrej (4,0 - średnio 71-80%), ponad dobrej (4,5 - średnio 81-90%) i bardzo dobrej (5,0 - średnio >90%).

Ćwiczenia:

- demonstracja praktycznych umiejętności rozpoznawania rzędów i rodzin owadów (ćw. 3-14).

- sprawdzian pisemny wiedzy i umiejętności (ćw. 1-14).

- prezentacje ustne.

Ocena podsumowująca jest średnią z ocen uzyskanych w tracie semestru.

Ocena końcowa = 0,6 x ocena z egzaminu (wykłady) + 0,4 x ocena podsumowująca (ćwiczenia)

UWAGA: Prowadzący zajęcia, na podstawie stopnia opanowania przez studenta obowiązujących treści programowych danego przedmiotu, w oparciu o własne doświadczenie dydaktyczne, formułuje ocenę, posługując się podanymi wyżej kryteriami formalnymi.