Zarys geografii gleb

Celem kursu jest poznanie prawidłowości rozmieszczenia gleb na kuli ziemskiej i podstaw najważniejszych klasyfikacji gleb o charakterze globalnym. Omawiana będzie następująca problematyka: zasoby glebowe świata a wyżywienie ludności, zasady klasyfikacji gleb według World Reference Base for Soil Resources i Soil Taxonomy, czynniki pedogeniczne wpływające na rozmieszczenie gleb na kuli ziemskiej, gleby poszczególnych stref klimatyczno-roślinnych na Ziemi, gleby śródstrefowe i niestrefowe, rozmieszczenie gleb w Europie.

Wykłady (po 1 godzinie):

1. Zasoby glebowe świata a wyżywienie ludności.

2. Zasady klasyfikacji gleb według World Reference Base for Soil Resources i Soil Taxonomy.

3. Czynniki pedogeniczne wpływające na rozmieszczenie gleb na kuli ziemskiej.

4. Gleby mineralne klimatu subtropikalnego i tropikalnego.

5. Gleby mineralne klimatu aridowego i semiaridowego.

6. Gleby mineralne klimatu stepowego.

7. Gleby mineralne klimatu umiarkowanego (Podzols, Planosols, Umbrisols).

8. Gleby mineralne klimatu umiarkowanego (Abelluvisols, Luvisols). Gleby kriogeniczne.

9. Cambisols - gleby mineralne, w których kształtowaniu dużą rolę odgrywa czas.

10. Gleby mineralne, których rozwój warunkowany jest głównie geomorfologią (Fluvisols, Gleysols, Leptosols, Regosols).

11. Gleby mineralne, których właściwości zależą głównie od skały macierzystej (Andosols, Arenosols, Vertisols).

12. Gleby antropogeniczne (Anthrosols, Technosols).

13. Gleby organiczne (Histosols).

14. Przegląd gleb Europy.

15. Rozmieszczenie gleb w Europie.

Ćwiczenia terenowe:

1. Rząska. Ćwiczenia terenowe cz. I: Oznaczanie kryteriów diagnostycznych gleb przyjętych przez klasyfikację WRB. Ustalanie na podstawie oznaczonych i podanych w opisach kryteriów analitycznych nazw grup i podjednostek gleb.

2. Ruczaj. Ćwiczenia terenowe cz. II: Ustalanie nazw grup i podjednostek gleb według klasyfikacji WRB na podstawie cech gleb ułatwiających ich identyfikację w terenie i kryteriów analitycznych definiujących dane jednostki podanych w opisach gleb.

Statystyka przedmiotu:

1. Liczba godzin oraz punktów ECTS - przedmiot obowiązkowy Godziny: -; ECTS: -

2. Liczba godzin oraz punktów ECTS - przedmiot do wyboru Godziny: 50; ECTS: 2

3. Łączna liczba godzin oraz punktów ECTS, którą student uzyskuje poprzez bezpośredni kontakt z nauczycielem akademickim (wykłady, ćwiczenia, seminaria....) Godziny: 30; ECTS: 1,2

4. Łączna liczba godzin oraz punktów ECTS, którą student uzyskuje na zajęciach praktycznych np. laboratoryjne, projektowe, terenowe, warsztaty Godziny: 15; ECTS: 0,6

5. Przewidywany nakład pracy własnej (bez udziału prowadzącego lub z udziałem w ramach konsultacji) konieczny do realizacji zadań programowych przedmiotu. Godziny: 20; ECTS: 0,8

Podstawowa:

1. Bednarek R., Prusinkiewicz Z. Geografia gleb. Wydaw. Naukowe PWN, Warszawa, 1999.

2. Dobrzański B., Zawadzki S. Gleboznawstwo. PWRiL, Warszawa, 1995.

3. IUSS Working Group WRB. 2007. World Reference Base for Soil Resources 2006, first update 2007. World Soil Resources Reports No. 103. FAO, Rome.

Uzupełniająca:

1. Lecture notes on the major soils of the World (ed.) P. Driessen, J. Deckers., J. Spaargaren. FAO 2001.

2. Klasyfikacja zasobów glebowych świata 2006 Aktualizacja 2007= World reference base for soil resources First Update 2007 [tł. i red. R. Bednarek, P. Charzyński, C. Kabała]. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika,Toruń , 2009.

3. Gliński J., Turski R. Ewolucja, zasoby i główne zagrożenia gleb. Acta Agrophysica 2002, nr 65.

Wiedza (W):

- definiuje główne czynniki glebotwórcze wpływające na rozmieszczenie gleb na Ziemi,

- zna rozmieszczenie gleb strefowych,

- identyfikuje poziomy diagnostyczne, właściwości diagnostyczne lub diagnostyczne materiały glebowe wymagane przy zaliczeniu gleby do określonej jednostki klasyfikacyjnej,

- zdobywa wiedzę niezbędną do rozumienia terminologii stosowanej w World Reference Base for Soil Resources i Soil Taxonomy - systemach klasyfikacyjnych o zasięgu globalnym.

Umiejętności (U):

- opisuje i klasyfikuje gleby według World Reference Base for Soil Resources.

Kompetencje społeczne (K):

- ma świadomość wartości gleby jako niepomnażalnego zasobu, warunkującego wyżywienie rosnącej liczby ludności,

- umiejętność pracy w zespole.

Wykłady: zaliczenie pisemne w formie testu (jednokrotnego wyboru).

Ćwiczenia terenowe: obowiązkowa obecność, aktywne uczestnictwo, przy zaliczeniu przedstawienie sprawozdania z opisem i klasyfikacją profili glebowych według kryteriów WRB.

-

1. Ocena niedostateczna (2,0): wystawiana jest wtedy, jeśli w zakresie co najmniej jednej z trzech składowych (W, U lub K) przedmiotowych efektów kształcenia student uzyska mniej niż 50% obowiązujących efektów dla danej składowej.

2. Ocena dostateczna (3,0): wystawiana jest wtedy, jeśli w zakresie każdej z trzech składowych (W, U lub K) efektów kształcenia student uzyska przynajmniej 50% obowiązujących efektów dla danej składowej.

3. Ocena ponad dostateczna (3,5): wystawiana jest na podstawie średniej arytmetycznej z trzech składowych (W, U lub K) efektów kształcenia (średnio 61-70%).

4. Podobny sposób obliczania ocen jak przedstawiony w pkt. 3 przyjęto dla ocen dobrej (4,0 - średnio 71-80%), ponad dobrej (4,5 - średnio 81-90%) i bardzo dobrej (5,0 - średnio >90%).

UWAGA: Prowadzący zajęcia, na podstawie stopnia opanowania przez studenta obowiązujących treści programowych danego przedmiotu, w oparciu o własne doświadczenie dydaktyczne, formułuje ocenę, posługując się podanymi wyżej kryteriami formalnymi.