Jakość glebowych zasobów świata

KIERUNEK STUDIÓW: JAKOŚĆ I BEZPIECZEŃSTWO ŚRODOWISKA / ECTS: 2 / semestr: 2

Profil: ogólnoakademicki / Forma i poziom: SM

status: fakultatywny

Wymagania wstępne: brak

Celem kursu jest poznanie wpływu naturalnych i antropogenicznych czynników kształtujących jakość zasobów glebowych świata. Scharakteryzowane zostaną również, w ujęciu globalnym, najważniejsze procesy degradacji gleb wpływające na ich jakość oraz na bezpieczeństwo żywnościowe i surowcowe świata. Omawiane będą następujące procesy mające wpływ na jakość gleb świata: pustynnienie i stepowienie, erozja, kompakcja, irygacje, spadek zawartości materii organicznej, zasolenie, zakwaszenie lub alkalizacja, wylesienie, nadmierny wypas, chemizacja rolnictwa, zanieczyszczenie środowiska oraz ekspansja zabudowy miejskiej.

Wykłady:

1. Czynniki naturalne i antropogeniczne wpływające na jakość gleb świata.

2-3. Klasyfikacja i rozmieszczenie głównych jednostek glebowych na Ziemi.

4-5. Zmiany klimatyczne na Ziemi i ich wpływ na jakość gleb: pustynnienie i stepowienie.

6. Zmiany klimatyczne na Ziemi i ich wpływ na jakość gleb: erozja i spadek zawartości materii organicznej.

7. Antropopresja a jakość gleb świata: deforestacja.

8. Antropopresja a jakość gleb świata: nadmierny wypas.

9. Antropopresja a jakość gleb świata: kompakcja gleby i irygacje.

10. Przekształcenia chemizmu gleb świata: zasolenie.

11. Przekształcenia chemizmu gleb świata: zakwaszenie lub alkalizacja.

12. Przekształcenia chemizmu gleb świata: chemizacja rolnictwa oraz zanieczyszczenia.

13. Urbanizacja i jej wpływ na jakość gleb.

14. Jakość i zagrożenia gleb różnych stref klimatycznych oraz różniących się intensywnością oddziaływania człowieka na przykładzie Afryki i Europy.

15. Zrównoważone gospodarowanie zasobami glebowymi świata.

Ćwiczenia terenowe (dwa wyjścia w teren, po 5 godzin każde)

1-5. Prześledzenie na przykładzie stoku zbudowanego z lessu przebiegu procesów erozyjnych gleb. Wykonanie wierceń w obrębie stoku, pomiar miąższości poziomu próchnicznego, pH, zawartości węglanów oraz oszacowanie, na podstawie barwy, zawartości węgla organicznego (Kraków-Mydlniki).

6-10. Określenie wpływu postępującej zabudowy miejskiej na właściwości gleb. Wykonanie wierceń na Błoniach, w parku miejskim, ogrodzie klasztornym i oficynie kamienicy. W każdym z punktów będzie miało miejsce określenie podstawowych właściwości gleby oraz pobranie próbek glebowych do ćwiczeń laboratoryjnych (centrum Krakowa).

Ćwiczenia laboratoryjne (5 godzin ćwiczeń).

1-2. Przygotowanie próbek glebowych do analizy (suszenie, przesiewanie, określenie zawartości części szkieletowych i ziemistych, organoleptyczne określenie uziarnienia gleby) oraz oznaczanie pH i zawartości węglanu wapnia.

3-5. Oznaczenie zawartości przyswajalnego fosforu metodą Olsena, w celu określenia stopnia antropopresji.

Struktura aktywności studenta:

zajęcia realizowane z bezpośrednim udziałem prowadzącego 37 godz., ECTS** 1,2

w tym:

wykłady 15 godz.

ćwiczenia i seminaria 15 godz.

konsultacje 5 godz.

udział w badaniach 0 godz.

obowiązkowe praktyki i staże 0 godz.

udział w egzaminie i zaliczeniu 2 godz.

e-learning 0 godz.

praca własna (0,8 ECTS**) 23 godz.

Podstawowa:

1. Hillel D. 2012. Gleba w środowisku. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.

2. Toth G., Montanarella L., Rusco E. (eds.). 2008. Threats to soil quality in Europe. European Commission, Joint Research Centre, Institute for Environment and Sustainability, JRC 46574.

3. Bednarek R., Prusinkiewicz Z. 1999. Geografia gleb. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.

Uzupełniająca:

1. IUSS Working Group WRB. 2015. World Reference Base for Soil Resources 2014, update 2015 International soil classification system for naming soils and creating legends for soil maps. World Soil Resources Reports No. 106. FAO, Rome.

2. Mocek A. (red). 2015. Gleboznawstwo. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.

3. Skłodowski P., Bielska A. 2009. Właściwości i urodzajność gleb Polski - podstawą kształtowania relacji rolno-środowiskowych. Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie, 9(4), 203-214.

Po zakończeniu kursu student:

Wiedza (W):

- posiada wiedzę o rozmieszczeniu głównych grup gleb na Ziemi,

- zna naturalne i antropogeniczne czynniki kształtujące jakość gleb świata,

- definiuje najważniejsze procesy degradacji gleb o zasięgu globalnym,

- rozumie potrzebę zrównoważonego gospodarowania zasobami glebowymi świata.

Umiejętności (U):

- potrafi zastosować odpowiednie metody w celu oceny jakości gleb,

- potrafi identyfikować główne zagrożenia wpływające na jakość gleb świata.

Kompetencje społeczne (K):

- ma świadomość wpływu jakości gleby na bezpieczeństwo żywnościowe i surowcowe świata,

- umie pracować w zespole.

Wykłady: zaliczenie pisemne w formie testu (jednokrotnego wyboru).

Ćwiczenia laboratoryjne: Obowiązkowa obecność i aktywne uczestnictwo oraz oddanie sprawozdania.

Ćwiczenia terenowe: obowiązkowa obecność, aktywne uczestnictwo, a przy zaliczeniu przedstawienie sprawozdania.

1. Ocena niedostateczna (2,0): wystawiana jest wtedy, jeśli w zakresie co najmniej jednej z trzech składowych (W, U lub K) przedmiotowych efektów kształcenia student uzyska mniej niż 50% obowiązujących efektów dla danej składowej.

2. Ocena dostateczna (3,0): wystawiana jest wtedy, jeśli w zakresie każdej z trzech składowych (W, U lub K) efektów kształcenia student uzyska przynajmniej 50% obowiązujących efektów dla danej składowej.

3. Ocena ponad dostateczna (3,5): wystawiana jest na podstawie średniej arytmetycznej z trzech składowych (W, U lub K) efektów kształcenia (średnio 61-70%).

4. Podobny sposób obliczania ocen jak przedstawiony w pkt. 3 przyjęto dla ocen dobrej (4,0 - średnio 71-80%), ponad dobrej (4,5 - średnio 81-90%) i bardzo dobrej (5,0 - średnio >90%).

Ocena końcowa= 0,6 x ocena z zaliczenia wykładów, 0,2 x ocena podsumowująca ćwiczenia laboratoryjne, 0,2 x ocena podsumowująca ćwiczenia terenowe.

UWAGA: Prowadzący zajęcia, na podstawie stopnia opanowania przez studenta obowiązujących treści programowych danego przedmiotu, w oparciu o własne doświadczenie dydaktyczne, formułuje ocenę, posługując się podanymi wyżej kryteriami formalnymi.