Podstawy żywienia roślin

Celem przedmiotu jest przedstawienie procesów żywienia roślin z uwzględnieniem charakterystyki właściwości gleb, nawozów mineralnych, naturalnych i organicznych, a także jakości roślin uprawnych.

W ramach przedmiotu omówione zostaną prawa żywienia roślin i podana zostanie charakterystyka składników mineralnych (makro- i mikroelementów). Przedstawione zostaną mechanizmy pobierania składników mineralnych przez rośliny. Scharakteryzowane zostaną właściwości gleby. Przedstawiona zostanie charakterystyka nawozów mineralnych, naturalnych i organicznych oraz zasady ustalania dawek i stosowania nawozów (zasady zgodne z wymaganiami prawnymi).

Wykłady

1. Wprowadzenie do przedmiotu – teorie i prawa żywienia roślin.

2. Składniki mineralne w żywieniu roślin – podział na makroskładniki i mikroskładniki, koncentracja składnika a stan odżywienia roślin.

3-4. Pobieranie składników mineralnych przez roślinę - mechanizmy transportu w glebie, akumulacja w korzeniu, transport w obrębie rośliny).

5-6. Występowanie makroskładników pokarmowych w glebie – zawartości całkowite i przyswajalne, czynniki decydując o ich dostępności dla roślin.

7-8. Występowanie mikroskładników pokarmowych w glebie – zawartości całkowite i przyswajalne, czynniki decydując o ich dostępności dla roślin.

9-10. Gleba jako źródło składników pokarmowych i wskaźniki jakości gleby.

11-12. Koloidy glebowe – mineralne i organiczne.

13-14. Stan zakwaszenia gleb – przyczyny i skutki.

15-16. Podział i zużycie nawozów – ustawa o nawozach i nawożeniu.

17-18. Charakterystyka nawozów mineralnych jednoskładnikowych – azotowe, fosforowe, potasowe.

19. Charakterystyka nawozów mineralnych wieloskładnikowych.

20. Charakterystyka mikronawozów i nawozów wapniowych.

21-22. Charakterystyka nawozów naturalnych – obornik, gnojówka, gnojowica.

23-24. Charakterystyka nawozów organicznych – kompost, węgiel brunatny, słoma, nawozy zielone.

25-26. Technika stosowania nawozów mineralnych w formie stałej lub płynnej, fertygacja, dokarmianie dolistne oraz naturalnych i organicznych w postaci stałej i płynnej.

27-28. Wpływ nawożenia na cechy jakościowe roślin – zboża, rośliny okopowe.

29-30. Wpływ nawożenia na cechy jakościowe roślin – rośliny przemysłowe, użytki zielone.

Ćwiczenia

1-3. Ćwiczenia wprowadzające: informacje organizacyjne dotyczące realizacji zajęć i zasad pracy w laboratorium agrochemicznym.

4-6. Oznaczenie wartości pH gleby i określenie potrzeb wapnowania metodą Schachtschabela.

7-9. Oznaczenie kationowej pojemności sorpcyjnej gleby.

10-12. Oznaczanie zawartości materii organicznej w glebie metodą Tiurina.

13-15. Oznaczenie zawartości przyswajalnych form fosforu i potasu w glebie metodą Egnera-Riehma.

16-18. Oznaczenie zawartości przyswajalnych form manganu i cynku w glebie metodą Rinkisa.

19-24. Oznaczenie zawartości azotu ogółem w materiale roślinnym metodą destylacyjną Kjeldahla oraz oznaczenie zawartości azotanów metodą kolorymetryczną.

25-27. Oznaczenie zawartości potasu, sodu i wapnia ogółem w materiale roślinnym metodą fotometrii płomieniowej.

28-30. Nawozy azotowe: analiza jakościowa, oznaczenie zawartości azotu metodą formalinową.

31-33. Nawozy fosforowe i potasowe: oznaczenie zawartości wybranych form fosforu/potasu.

34-36. Nawozy wapniowe i wapniowo-magnezowe: oznaczenie ogólnej alkaliczności.

37-39. Nawozy organiczne i naturalne, materiały organiczne wykorzystywane do nawożenia: oznaczenie zawartości substancji organicznej (metodą wagową) i wybranych składników popielnych (metodą absorpcyjnej spektrometrii atomowej) oraz określenie jakości nawozów i materiałów (w oparciu o akty prawne).

40-45. Przygotowanie planu nawożenia (w oparciu o wyniki analiz laboratoryjnych przeprowadzonych przez studentów i z uwzględnieniem wytycznych prawnych).

46-50: Wizyta w Stacji Chemiczno-Rolniczej (przedstawienie zadań realizowanych w stacji, omówienie aspektów prawnych związanych z funkcjonowaniem stacji, zapoznanie studentów z zasadami pobierania i przygotowywania próbek środowiskowych do analiz oraz z procedurami prowadzenia analiz).

Struktura aktywności studenta:

zajęcia realizowane z bezpośrednim udziałem prowadzącego 90 godz.

w tym: wykłady 30 godz.

ćwiczenia i seminaria 50 godz.

konsultacje 5 godz.

udział w badaniach 0 godz.

obowiązkowe praktyki i staże 0 godz.

udział w egzaminie i zaliczeniu 5 godz.

e-learning 0 godz.

Praca własna 90 godz. (praca własna = (ECTS x 30)- suma z wiersza 1)

Literatura

Podstawowa:

1. Gorlach E., Mazur T. 2002. Chemia rolna. Wyd. Nauk. PWN, Warszawa.

2. Grzebisz W. 2008. Nawożenie roślin uprawnych. Tom 1. Podstawy nawożenia. PWRiL, Poznań.

3. Grzebisz W. 2009. Nawożenie roślin uprawnych. Tom 2. Nawozy i systemy nawożenia. PWRiL, Warszawa.

Uzupełniająca:

1. Aktualne akty prawne dotyczące warunków wprowadzania nawozów do obrotu, ich przechowywania i stosowania.

2. Gorlach E. 2007. Przewodnik do ćwiczeń z chemii rolnej. Wyd. AR w Krakowie.

3. Materiały przekazane przez prowadzącego zajęcia, dotyczące metodyk wykonywanych analiz.

Efekty uczenia się

Po zakończeniu kursu student:

Wiedza:

- wymienia makro- i mikroelementy niezbędne dla wzrostu i rozwoju roślin

- wylicza nawozy mineralne, naturalne i organiczne

- wymienia parametry gleby niezbędne do uwzględnienia w planie nawożenia

Umiejętności:

- ocenia właściwości gleb (w tym zakwaszenie i zawartość przyswajalnych form składników pokarmowych)

- określa właściwości nawozów mineralnych, naturalnych i organicznych

- ustala dawki składników pokarmowych i nawozów tak, aby były dostosowane do potrzeb pokarmowych roślin i właściwości gleb

- przeciwdziała skutkom niewłaściwie zbilansowanej dawki nawozowej

Kompetencje społeczne:

- rozumie konieczność dostosowywania dawek nawozów do potrzeb pokarmowych roślin i właściwości gleb

Metody i kryteria oceniania

Wykłady:

I i II termin – zaliczenie pisemne w formie testowej, III termin – zaliczenie ustne

Przyjęto procentową skalę oceny efektów kształcenia, definiowaną w sposób następujący:

1. Ocena niedostateczna (2,0): wystawiana jest wtedy, jeśli w zakresie co najmniej jednej z trzech składowych (W, U lub K) przedmiotowych efektów kształcenia student uzyska mniej niż 50% obowiązujących efektów dla danej składowej.

2. Ocena dostateczna (3,0): wystawiana jest wtedy, jeśli w zakresie każdej z trzech składowych (W, U lub K) efektów kształcenia student uzyska przynajmniej 50% obowiązujących efektów dla danej składowej.

3. Ocena ponad dostateczna (3,5): wystawiana jest na podstawie średniej arytmetycznej z trzech składowych (W, U lub K) efektów kształcenia (średnia 61-70%).

4. Podobny sposób obliczania ocen jak przedstawiony w pkt. 3 przyjęto dla ocen dobrej (4,0 - średnia 71-80%), ponad dobrej (4,5 - średnia 81-90%) i bardzo dobrej (5,0 - średnia >90%).

Ćwiczenia:

Pisemne kolokwium sprawdzające poziom opanowania materiału prezentowanego na poszczególnych ćwiczeniach. Ocena podsumowująca z ćwiczeń jest średnią arytmetyczną ocen formujących. Jeśli tak obliczona ocena podsumowująca jest mniejsza od 3,0, student przystępuje do pisemnego kolokwium zaliczeniowego obejmującego wszystkie zagadnienia prezentowane w trakcie ćwiczeń.

Ocena końcowa = 0,5 x ocena z egzaminu (wykłady) + 0,5 x ocena podsumowująca (ćwiczenia).

UWAGA: Prowadzący zajęcia, na podstawie stopnia opanowania przez studenta obowiązujących treści programowych danego przedmiotu, w oparciu o własne doświadczenie dydaktyczne, formułuje ocenę, posługując się podanymi wyżej kryteriami formalnymi.

nie dotyczy