Ekologia

KIERUNEK STUDIÓW: OCHRONA ŚRODOWISKA/ ECTS: 3 / semestr: 2

Profil: ogólnoakademicki / Forma i poziom: SI

Wymagania wstępne: brak

Celem przedmiotu jest przedstawienie głównych pojęć i praw z zakresu ekologii, ze szczególnym uwzględnieniem czynników abiotycznych i biotycznych wpływających na liczebność populacji oraz homeostazę populacji i biocenoz, a także praktyczne zapoznanie studentów z metodami stosowanymi w ekologii.

W programie przedmiotu znajdują się zarówno zagadnienia z zakresu ekologii ogólnej jak i ekologii rolniczej.

Wykłady

1. Podstawowe pojęcia i zakres zainteresowań badawczych ekologii

2. Podstawowe zasady autekologii. Tolerancja organizmów na warunki środowiska

3-4. Czynniki abiotyczne ograniczające liczebność i rozmieszczenie populacji

5-6. Czynniki biotyczne ograniczające liczebność i rozmieszczenie populacji

7. Wpływ czynników genetycznych na liczebność populacji

8-9. Składniki biocenoz - budżet energetyczny organizmów, produkcja pierwotna i produkcja wtórna

10-11. Łańcuchy pokarmowe i sieci troficzne oraz budżet energetyczny biocenoz

12. Obieg materii i przepływ energii w ekosystemie

13. Dynamika ekosystemów - zmiany kierunkowe i cykliczne w biocenozach

14. Zasięgi geograficzne roślin i zwierząt. Główne biomy świata

15. Zastosowanie badań ekologicznych w eksploatacji populacji i ochronie roślin

Ćwiczenia laboratoryjne:

1-2. Autekologiczne metody oceny warunków środowiska - bioindykatory i ich stosowanie

3-10. Ocena warunków glebowych pól uprawnych autekologiczną metodą Ellenberga i synekologiczną metodą Hilbiga na podstawie zdjęć fitosocjologicznych podanych przez prowadzącego. Interpretacja i prezentacja graficzna, porównanie rezultatów uzyskanych różnymi metodami. Praca indywidualna

11-12. Wykorzystanie skali porostowej do oceny zawartości związków toksycznych w atmosferze oraz flory i zbiorowisk roślinnych do oceny trofizmu, zawartości metali ciężkich i zasolenia podłoża

13-14. Porównanie zastosowania i dokładności poznanych metod bioindykacyjnych

15-17. Ocena liczebności populacji wybranych gatunków roślin i zwierząt metodami bezwzględnymi. Metody względne w ocenie zagęszczenia populacji roślin i zwierząt. Zadania indywidualne

18-20. Obliczenia produkcji pierwotnej pola i ocena jego wartości energetycznej. Zadania indywidualne

Ćwiczenia terenowe:

1-2. Identyfikacja bioindykatorów roślinnych w siedliskach polnych

3. Określanie etapów sukcesji wtórnej na terenach porolnych.

4-5. Porównanie biocenozy lasu mieszanego i pola uprawnego w tych samych warunkach siedliskowych - struktura biotyczna i struktura przestrzenna, oddziaływanie na biotop, czynniki decydujące o homeostazie biocenozy

Struktura aktywności studenta: zajęcia realizowane z bezpośrednim udziałem prowadzącego godz. 40 / ECTS: 3

w tym:

wykłady: 15 godz.

ćwiczenia i seminaria: 25 godz.

konsultacje: 2 godz.

udział w badaniach: 0 godz.

udział w egzaminach i zaliczeniu: 2 godz.

pracza własna: 35

Podstawowa:

1. Krebs Ch.J., Ekologia, PWN, W-wa, 2011.

2. Mackenzi A., Ball A.S., Virdee S.R., Ekologia, PWN, W-wa, 2005.

3. Stupnicka-Rodzynkiewicz E., Dąbkowska T., Ekologia, Wyd. UR w Krakowie. 2011.

Uzupełniająca:

1. Podbielski Z., Geografia roślin, PWN, W-wa, 1991.

2. Begon M., Mortimer M., Ekologia populacji, PWRiL.: W-wa, 1994.

Po zakończeniu kursu Student:

Wiedza:

- posiada podstawową wiedzę z zakresu ekologii i dziedzin pokrewnych.

- zna metody oceny warunków środowiska przy pomocy bioindykatorów oraz metody oceny liczebności populacji.

Umiejętności:

- potrafi wykorzystać wyniki analiz botanicznych do zadań z zakresu ekologii.

- posiada umiejętność oceny w terenie warunków siedliskowych (np. odczynu i wilgotności gleby) na podstawie składu florystycznego biocenoz.

- potrafi wykorzystać metody pośrednie i bezpośrednie do oceny liczebności populacji roślin i zwierząt.

- umie określić stadium sukcesji na terenach wyłączonych z użytkowania rolniczego.

Kompetencje społeczne:

- potrafi pracować zespołowo.

- potrafi korzystać z materiałów dostarczanych przez prowadzącego zajęcia oraz z literatury przedmiotu.

- rozumie potrzebę uczenia się i doskonalenia swoich umiejętności.

Wykłady:

egzamin pisemny - test wyboru ograniczony czasowo / pytania problemowe

Przyjęto procentową skalę oceny efektów kształcenia, definiowana w sposób następujący:

1. Ocena niedostateczna (2,0): wystawiana jest wtedy, jeśli w zakresie co najmniej jednej z trzech składowych (W, U

lub K) przedmiotowych efektów kształcenia student uzyska mniej niż 50% obowiązujących efektów dla danej składowej.

2. Ocena dostateczna (3,0): wystawiana jest wtedy, jeśli w zakresie każdej z trzech składowych (W, U lub K) efektów

kształcenia student uzyska przynajmniej 50% obowiązujących efektów dla danej składowej.

3. Ocena ponad dostateczna (3,5): wystawiana jest na podstawie średniej arytmetycznej z trzech składowych (W, U lub

K) efektów kształcenia (średnio 61-70%).

4. Podobny sposób obliczania ocen jak przedstawiony w pkt. 3 przyjęto dla ocen dobrej (4,0 - średnio 71-80%), ponad

dobrej (4,5 - średnio 81-90%) i bardzo dobrej (5,0 - średnio >90%).

Ćwiczenia laboratoryjne: oceny podsumowujące na podstawie:

- indywidualnych projektów (ocena obliczeń, interpretacji i prezentacji wyników dotyczących oceny warunków siedliskowych pól uprawnych),

- ocena poprawności wykonania zadań zespołowych w grupach 3-5 osobowych,

- ocena pisemnych sprawozdań zespołowych z ćwiczeń terenowych (w grupach 3-5 osobowych), w tym ocena współpracy w zespole.

Ocena podsumowująca jest średnią z ocen uzyskanych w trakcie semestru.

Ocena końcowa = 0,6 x ocena z egzaminu (wykłady) + 0,4 x ocena podsumowująca (ćwiczenia)

UWAGA: Prowadzący zajęcia, na podstawie stopnia opanowania przez studenta obowiązujących treści programowych danego

przedmiotu, w oparciu o własne doświadczenie dydaktyczne, formułuje ocenę, posługując się podanymi wyżej kryteriami

formalnymi.