Uprawa roli i żywienie roślin

Cel kursu: Technologia przygotowania roli oraz wymagania pokarmowe i potrzeby nawozowe roślin.

Tematyka: Rola jako czynnik środowiska, teoretyczne podstawy uprawy roli, wpływ uprawy roli na właściwości fizyczne, chemiczne i biologiczne. Czynności uprawowe: cel, terminy i sposoby wykonania. Zabiegi uprawowe oraz zespoły uprawek w cyklach produkcji roślinnej. Odżywianie roślin składnikami mineralnymi, właściwości gleb związane z żywieniem i nawożeniem, ustalanie potrzeb nawożenia roślin. Nawozy organiczne, naturalne i mineralne: skład, właściwości, wpływ ich stosowania na właściwości fizyczne, chemiczne i biologiczne gleby. Sposób, dawki, termin ich stosowania.

Tematyka wykładów: 1. Teoretyczne podstawy uprawy roli - elementy składowe roli, układ gleby i jego znaczenie w świetle wymagań roślin względem środowiska, czynniki wpływające na ten układ. 2. Wpływ uprawy roli na właściwości fizyczne roli, zawartość próchnicy i składników pokarmowych, działalność organizmów glebowych, zwalczanie roślinności konkurencyjnej, mieszanie resztek pożniwnych i nawozów. Sprawność, kultura i żyzność gleby. 3. Technologia, cele i zadania uprawy roli - uprawa tradycyjna i kierunki jej modyfikacji, rodzaje uprawek: odwracające rolę i uprawki zastępujące orkę, spulchniające i wyrównujące rolę, uprawki ugniatające, zespoły uprawek(pożniwne, przedsiewne, przedzimowe, wiosenne, pielęgnacyjne), uprawa uproszczona, zminimalizowana i zerowa. 4. Podstawy żywienia mineralnego roślin - skład mineralny roślin i rola składników pokarmowych w żywieniu roślin, pobieranie składników pokarmowych przez rośliny, żywienie i plonowanie roślin. 5. Środowisko glebowe a mineralne żywienie roślin. Gleba jako źródło mineralnych składników pokarmowych, skład chemiczny gleb, zawartości całkowite i formy przyswajalne makro i mikroskładników oraz pierwiastków śladowych, czynniki decydujące o rozpuszczalności tych składników, zależności pomiędzy plonem roślin a składnikami mineralnymi w glebie, prawa nawozowe, wymagania pokarmowe roślin. Wpływ nawożenia na jakość i wartość biologiczną plonów. 6. Właściwości gleby związane z żywieniem roślin i nawożeniem - znaczenie sorpcji w żywieniu roślin, odczyn i kwasowość gleb (aktualna, wymienna i hydrolityczna; wpływ odczynu na niektóre właściwości gleb i pobieranie składników pokarmowych przez rośliny, potrzeby nawozowe roślin; metody ustalania potrzeb nawozowych: polowe, wazonowe, mikrobiologiczne, analityczne. 7. Nawozy organiczne i naturalne - podział i zużycie nawozów, nawozy naturalne, organiczne oraz ich stosowanie. Wpływ nawozów organicznych na właściwości gleb. 8. Nawozy mineralne - nawozy azotowe, fosforowe, potasowe, magnezowe, nawozy wapniowe i wapniowo-magnezowe, siarkowe, wieloskładnikowe, mikronawozy (otrzymywanie, podział, właściwości, przechowywanie, przydatność, zasady, termin i sposób wapnowania. Ekologiczne skutki stosowania nawozów. 9. Technika stosowania nawozów organicznych i naturalnych w postaci stałej i płynnej, mineralnych (jedno- i wieloskładnikowych w formie stałej i płynnej, fertygacja, dokarmianie dolistne). 10. Płodozmian - jego funkcja, zasady planowania , płodozmian w warzywnictwie, sadownictwie, szkółkarstwie.

Tematyka ćwiczeń laboratoryjnych: 1.Omówienie zasad bezpieczeństwa pracy w laboratorium chemicznym. Technika pobierania próbek gleb w uprawach polowych oraz próbek podłoży i roztworów odżywczych w uprawach pod osłonami. 2. Oznaczanie odczynu i kwasowości gleb. Ustalanie potrzeb wapnowania. Wyznaczanie krzywej neutralizacji dla podłoży. Zasady wapnowania. Zakwaszanie gleb i podłoży. 3. Metody chemiczne oznaczania potrzeb nawozowych gleb i podłoży. Oznaczanie N, P, K, Ca, Mg – metoda uniwersalna. 4. Analiza materiału roślinnego jako wskaźnik stanu odżywienia mineralnego roślin. Pobieranie części wskaźnikowych. Metody mineralizacji mat. roślinnego.Metody oznaczania zawartości makro i mikroskładników. Wykonanie oznaczeń metodą uniwersalną. 5. Nawozy mineralne – charakterystyka właściwości chemicznych i fizycznych. Rozpoznawanie nawozów. 6. Sumaryczna zawartość soli rozpuszczalnych w glebie i roztworach odżywczych, pomiar koncentracji soli. 7. Zastosowanie podłoży w uprawie. Przygotowanie do uprawy substratu torfowego, słomy, wełny mineralnej. 8. Metody określania potrzeb nawozowych gleb oraz liczby graniczne i zasady obowiązujące przy interpretacji wyników analizy chemicznej gleby i części wskaźnikowych roślin. Rozwiązywanie zadań.

Starck J.R. Uprawa roli i nawożenie roślin ogrodniczych. PWRiL W-wa, 1997

Gorlach E., Mazur T. Chemia rolna PWN W-wa 2001

Roszak W. Ogólna uprawa roli i roślin. PWN W-wa, 1997.