Gleboznawstwo

Gleba jako element środowiska przyrodniczego; abiotyczne i biotyczne czynniki glebotwórcze. Występowanie i charakterystyka najważniejszych skał glebotwórczych, wietrzenie skał i minerałów; uziarnienie, skład mineralny i chemiczny produktów wietrzenia i akumulacji. Funkcjonowanie trójfazowego układu gleby, ocena stosunków wodno-powietrznych gleb w kształtowaniu optymalnych warunków wegetacji roślin. Przemiany związków organicznych w glebie, rola próchnicy, zagadnienia sorpcji; budowa i skład kompleksu sorpcyjnego. Systematyka gleb Polski, charakterystyka głównych jednostek gleb Polski i ich geografia. Zasoby gleb Polski. Waloryzacja rolnicza, żyzność gleb i poza produkcyjne funkcje gleby.

Wykłady

Gleba jako element środowiska przyrodniczego. Czynniki glebotwórcze. Występowanie i charakterystyka najważniejszych skał glebotwórczych (magmowych, metamorficznych i osadowych). Procesy glebotwórcze.

Wietrzenie skał i minerałów – uziarnienie, skład mineralny i chemiczny produktów wietrzenia i akumulacji. Struktura gleby. Główne cechy morfologiczne gleb. Główne poziomy genetyczne o poziomy diagnostyczne gleb.

Trójfazowy układ gleby – wpływ na kształtowanie właściwości fizycznych, chemicznych i biologicznych gleby.

Substancja organiczna gleby. Organizmy glebowe. Przemiany związków organicznych w glebie, rola próchnicy glebowej. Odczyn i rodzaje kwasowości gleby.

Właściwości sorpcyjne gleby. Budowa i skład kompleksu sorpcyjnego gleby, rodzaje sorpcji glebowej. Buforowość gleby.

Systematyka gleb Polski, bonitacja gleb, kompleksy przydatności rolniczej gleb.

Waloryzacja rolniczej przestrzeni produkcyjnej i funkcje poza produkcyjne gleby.

Ćwiczenia

1. Agronomiczne kategorie gleb. Oznaczanie składu mechanicznego gleby metodą Casagrande w modyfikacji Prószyńskiego.

2. Fizyczne właściwości gleb i podłoży. Oznaczanie gęstości objętościowej, porowatości i pojemności powietrznej gleb mineralnych metodą cylinderka Kopeckiego. Oznaczanie gęstości podłoży organicznych metodą Bagg-Olsena. Woda w glebie – oznaczanie pojemności wodnych i przepuszczalności gleb.

3. Glebowa substancja organiczna. Oznaczanie zawartości próchnicy metoda Tiurina. Metoda wyżarzania. Oznaczanie wskaźnika wodoodporności agregatów glebowych metodą przesiewania na mokro wg Kullemana.

4. Właściwości sorpcyjne gleb. Oznaczanie pojemności sorpcyjnej gleb metodą Kappena. Kwasowość hydrolityczna. Oznaczanie kwasowości metodą Daikuhary.

5. Profile glebowe – systematyka i charakterystyka gleb.

Ćwiczenia terenowe – wykonanie odkrywki glebowej

Podstawowa:

1. Dobrzański B., Zawadzki S. Gleboznawstwo. PWRiL Warszawa, 1997

2. Uggla H. Gleboznawstwo rolnicze PWN Warszawa, 1981

3. Bednarek R., Dziadowiec H., Pokojska U., Prusikiewicz Z. Badania ekologiczno-gleboznawcze. PWN Warszawa, 2004

Uzupełniająca:

1. Starck J. Uprawa roli i nawożenie roślin ogrodniczych. PWRiL Warszawa, 1997

Wiedza

Zna czynniki glebotwórcze. Charakteryzuje ważniejsze skały glebotwórcze oraz procesy glebotwórcze.

Rozpoznaje i opisuje główne cechy morfologiczne gleb, poziomy genetyczne i poziomy diagnostyczne gleb.

Ma wiedzę z zakresu kształtowania właściwości fizycznych, chemicznych i biologicznych gleby. Definiuje odczyn i rodzaje kwasowości gleby.

Ma podstawową wiedzę z zakresu glebowej materii organicznej, funkcjonowania organizmów glebowych, przemian związków organicznych w glebie oraz roli próchnicy glebowej.

Rozumie pojęcie sorpcji glebowej, zna budowę kompleksu sorpcyjnego gleby, rozróżnia rodzaje sorpcji glebowej.

Wykazuje znajomość systematyka gleb Polski, bonitacji gleb, kompleksów przydatności rolniczej gleb.

Zna funkcje poza produkcyjne gleby.

Umiejętności

Potrafi oznaczyć skład mechaniczny gleby metodą Casagrande w modyfikacji Prószyńskiego..

Posiada umiejętność oznaczania gęstości objętościowej, porowatości i pojemności powietrznej gleb mineralnych metodą cylinderka Kopeckiego oraz podłoży organicznych metodą Bagg-Olsena. Potrafi oznaczyć pojemność wodną i przepuszczalność gleb.

Wymienia metody oznaczania zawartości próchnicy w glebie. Potrafi oznaczyć zawartość próchnicy metodą Tiurina.

Posiada umiejętność oznaczenia wskaźnika wodoodporności agregatów glebowych metodą przesiewania na mokro wg Kullemana.

Oznacza pojemność sorpcyjną gleb metodą Kappena, kwasowość hydrolityczną i wymienną metodą Daikuhary.

Potrafi rozpoznać układ poziomów genetycznych w profilu glebowym. Zna systematykę i charakterystykę gleb.

Kompetencje społeczne

Potrafi pracować w grupie i kierować małym zespołem. Posiada odpowiedzialność za wspólnie realizowane zadanie.

Posiada świadomość zagrożeń działalności rolniczej oraz odpowiedzialności za stan środowiska naturalnego.

202 - zaliczenie projektu

403 - esej na zadany temat

701 - egzamin pisemny ograniczony czasowo

101 - przygotowanie do ćwiczeń, sprawdzian pisemny wiedzy

203 - zaliczenie raportu, sprawozdanie z prac laboratoryjnych

Na ocenę 2:

Nie zna klas bonitacji gleb, kompleksów przydatności rolniczej gleb.

Nie wymienia właściwości fizycznych, chemicznych i biologicznych gleb. Nie zna głównych cech morfologicznych gleb, poziomów genetycznych i poziomów diagnostycznych gleb.

Nie zna metod oznaczania właściwości fizycznych gleb.

Nie potrafi wskazać właściwej metody do analizy właściwości chemicznych gleby.

Nie potrafi rozpoznać układ poziomów genetycznych w profilu glebowym. Nie zna systematyki i charakterystyki głównych typów gleb.

Nie jest świadomy zagrożeń środowiskowych spowodowanej działalnością rolniczą

Na ocenę 3:

Wymienia niektóre klasy bonitacji i kompleksy przydatności rolniczej. Zna niektóre właściwości fizyczne, chemiczne i biologiczne gleb.

Nie w pełni wymienia cechy morfologiczne gleb, poziomy genetyczne i poziomy diagnostyczne gleb.

Potrafi wskazać metody oznaczania właściwości fizycznych gleb, ale ich nie opisuje.

Potrafi wskazać metody oznaczania właściwości chemicznych gleb, ale ich nie opisuje.

Rozpoznaje niektóre poziomy genetyczne i zna niekompletnie systematykę gleb. Potrafi scharakteryzować niektóre typy gleb.

Zna zagrożenia środowiskowe spowodowanej działalnością rolniczą, ale nie uwzględnia ich w praktycznym działaniu

Na ocenę 4:

Wymienia i charakteryzuje klasy bonitacji i kompleksy przydatności rolniczej.

Zna i opisuje właściwości fizyczne, chemiczne i biologiczne gleb.

Wymienia i opisuje główne cechy morfologiczne gleb, poziomy genetyczne i poziomy diagnostyczne gleb.

Zna i stosuje metody oznaczania właściwości fizycznych gleb.

Charakteryzuje i stosuje odpowiednie metody do analizy właściwości chemicznych gleb.

Rozpoznaje poziomy genetyczne i zna systematykę gleb. Potrafi scharakteryzować niektóre typy gleb.

Jest świadomy zagrożeń środowiskowych spowodowanej działalnością rolniczą i częściowo uwzględnia w działaniach

Na ocenę 5:

Wymienia i charakteryzuje klasy bonitacji i kompleksy przydatności rolniczej.

Zna i opisuje właściwości fizyczne, chemiczne i biologiczne gleb.

Wymienia i opisuje główne cechy morfologiczne gleb, poziomy genetyczne i poziomy diagnostyczne gleb. Określa przydatność gleb do produkcji rolniczej.

Zna i stosuje metody oznaczania właściwości fizycznych gleb. Poprawnie interpretuje uzyskane wyniki. Potrafi wskazać na przydatność uzyskanych wyników w praktyce.

Właściwie dobiera i stosuje metody do analizy właściwości chemicznych gleb. Prawidłowo interpretuje wyniki analiz. Potrafi wskazać na przydatność uzyskanych wyników w praktyce

Zna i rozpoznaje poziomy genetyczne. Zna systematykę gleb Polski. Potrafi scharakteryzować poznane typy gleb.

Jest świadomy zagrożeń środowiskowych spowodowanych działalnością rolniczą, przypisuje im znaczącą wagę i uwzględnia w działaniach.