Uniwersytet Rolniczy im. Hugona Kołłątaja w Krakowie - Centralny System Uwierzytelniania
Strona główna

Genetyka i hodowla

Informacje ogólne

Kod przedmiotu: O.GHN.GENH4.SI.OOGSX
Kod Erasmus / ISCED: (brak danych) / (brak danych)
Nazwa przedmiotu: Genetyka i hodowla
Jednostka: Zakład Genetyki, Hodowli Roślin i Nasiennictwa
Grupy: Ogr, Sztuka ogrodowa, 4 sem, stacj. inż. obowiązkowe
Punkty ECTS i inne: (brak) Podstawowe informacje o zasadach przyporządkowania punktów ECTS:
  • roczny wymiar godzinowy nakładu pracy studenta konieczny do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się dla danego etapu studiów wynosi 1500-1800 h, co odpowiada 60 ECTS;
  • tygodniowy wymiar godzinowy nakładu pracy studenta wynosi 45 h;
  • 1 punkt ECTS odpowiada 25-30 godzinom pracy studenta potrzebnej do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się;
  • tygodniowy nakład pracy studenta konieczny do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się pozwala uzyskać 1,5 ECTS;
  • nakład pracy potrzebny do zaliczenia przedmiotu, któremu przypisano 3 ECTS, stanowi 10% semestralnego obciążenia studenta.

zobacz reguły punktacji
Język prowadzenia: polski
Skrócony opis:

Zapoznanie z budową i funkcjonowaniem genomu, prawami dziedziczności oraz metodami i kierunkami hodowli roślin

Organizacja genomu u Procaryota i Eucaryota. Chemiczna struktura i funkcja DNA. Podstawy genetyki molekularnej. Zmienność genetyczna i dziedziczenie. Genetyka mendlowska i odchylenia. Dziedziczenie cech sprzężonych. Mapy genetyczne. Mutacje i ich znaczenie. Kierunki i cele hodowli, pochodzenie i zmienność roślin. Krzyżowanie roślin. Metody hodowli roślin samopylnych i obcopylnych. Hodowla odmian mieszańcowych

Pełny opis:

Tematyka wykładów:

Miejsce genetyki wśród nauk biologicznych i histora rozwoju. Wielkość i organizacja genomu u organizmów prokariotycznych i eukariotycznych. Kariotyp i jego cechy. Liczby i zespoły chromosomów.

Cykl życiowy komórki. Podziały komórkowe – mitoza i mejoza. Starzenie się i śmierć komórek – podstawy genetyczne

Podstawy genetyki molekularnej. Struktura i właściwości DNA. Kod genetyczny. Współczesne poglądy na istotę genów. Manipulowanie genami.

Podstawy dziedziczności. Mendel i jego doświadczenia. Prawa Mendla. Mechanizm dziedziczenia i segregacja cech rodzicielskich. Odchylenia od praw Mendla

Chromosomowa teoria dziedziczenia. Determinacja płci. Cechy sprzężone z płcią. Grupy sprzężeniowe i dziedziczenie cech sprzężonych w autosomach. Rekombinacja: przebieg, znaczenie i skutki genetyczne.

Mapy chromosomowe. Metody mapowania genów. Lokalizacja genów w chromosomach. Dziedziczenie pozachromosomowe: plazmogeny, męska sterylność, dziedziczenie jądrowo- cytoplazmatyczne.

Zmienność i mutacje. Rodzaje mutacji: genowe, chromosomowe, genomowe. Transpozony. Naprawa DNA. Mutacje somatyczne. Częstotliwość mutacji. Znaczenie mutacji w rolnictwie

Znaczenie hodowli roślin: naukowe podstawy, uregulowania prawne dotyczące własności odmian i materiału siewnego (ochrona własności intelektualnej), zasady ogólne i kierunki hodowli roślin, materiały wyjściowe do hodowli, ośrodki pochodzenia i ochrona zasobów genowych roślin.

Zmienność genetyczna i środowiskowa: genotyp i fenotyp rośliny, fenotypowa ekspresja genu, współdziałanie genotypu i środowiska. Selekcja i postęp genetyczny: selekcja sztuczna i naturalna, reakcja na selekcję, równoczesna selekcja na kilka cech, sposoby reagowania i granice selekcji.

Biologia gatunku a hodowla roślin: mechanizmy warunkujące i genetyczne konsekwencje samo- i obcopłodności, frekwencja genów i genotypów, prawo równowagi Hardy-Weinberga, rośliny samopłodne, prawo czystych linii Johannsena.

Systemy krzyżowania roślin: techniki i rodzaje krzyżowań, dobór form rodzicielskich, segregacja i rekombinacje genów.

Konwencjonalne metody hodowli roślin. Rośliny samopłodne – dobór materiałów wyjściowych i metod. Rośliny obcopłodne – rodzaje kojarzenia, metody hodowli. Hodowla zachowawcza.

Wykorzystanie efektu heterozji w hodowli roślin: zjawisko heterozji, wartość kombinacyjna linii, selekcja cykliczna, odmiany mieszańcowe F1 i syntetyczne.

Mechanizmy genetyczne warunkujące produkcję nasion odmian mieszańcowych: męska sterylność, linie żeńskie ogórka, dwupienność, samoniezgodność, wybór metody hodowli.

Hodowla roślin rozmnażanych wegetatywnie: charakterystyka genetyczna roślin mnożonych wegetatywnie, zasady hodowli roślin ozdobnych i sadowniczych.

Organizacja hodowli w Polsce. Działalność COBORU

Tematyka ćwiczeń:

Jądro komórkowe. Mitoza i mejoza. Obserwacje mikroskopowe podziałów na preparatach trwałych, rozmazowych i zdjęciach spod mikroskopu.

Podstawowa terminologia genetyczna. Interpretacja praw Mendla w oparciu o mejozę. Analiza dziedziczenia cech na podstawie przykładów i zadań:

a) dziedziczenie cech uwarunkowanych jedną parą genów, krzyżówka testowa.

b) dziedziczenie dwóch i wielu cech niezależnych, segregacja cech rodzicielskich.

Odchylenia od praw Mendla - zmiany fenotypowych stosunków rozszczepień. Klasyfikacja działania genów na podstawie wyników rozszczepień w potomstwie oraz przewidywanie fenotypów w potomstwie w zależności od współdziałania par alleli (zadania).

Grupy sprzężeniowe. Dziedziczenie cech wzajemnie sprzężonych w autosomach oraz sprzężonych z płcią. Rozwiązywanie zadań, gdy znane są genotypy rodziców oraz rozpoznawanie genotypów rodziców na podstawie analizy fenotypów potomstwa.

Crossing over: obliczanie odległości pomiędzy genami i kolejności ułożenia genów na chromosomach na podstawie częstości rekombinantów.

Rodzaje mutacji. Rozpoznawanie wybranych typów aberracji chromosomowych na preparatach mikroskopowych. Testy mutageniczności. Allele wielokrotne – przykłady cech, determinacja grup krwi u ludzi.

Genetyka populacji - obliczanie frekwencji alleli i genotypów w populacji, badanie czy populacja jest w stanie równowagi zgodnie z prawem Hardego-Weinberga.

Ocena materiału hodowlanego na przykładzie marchwi

Samoniezgodność u roślin warzywnych i jej dziedziczenie. Interpretacja zdjęć spod mikroskopu fluorescencyjnego z wynikami zapyleń u roślin zgodnych i samoniezgodnych. Przewidywanie reakcji pyłku na znamieniu przy różnych typach niezgodności (zadania).

Męska sterylność – obserwacje fenotypowe u roślin buraka, kapusty i marchwi oraz ocena żywotności pyłku na preparatach cytologicznych barwionych acetokarminem lub barwnikiem Aleksandra.

Metody hodowli roślin samopylnych. Schematy i ich modyfikacje w zależności od gatunku.

Konwencjonalne metody hodowli roślin obcopylnych. Metody kontrolowanego zapylenia i rodzaje izolacji, sposoby krzyżowania roślin. Wykonanie różnych rodzajów krzyżowań.

Metody hodowli odmian mieszańcowych. Chów wsobny, ocena zdolności kombinacyjnej i efektu heterozji.

Zastosowanie metod biotechnologicznych w hodowli roślin.

Literatura:

1. W. Gajewski - „Genetyka ogólna i molekularna”

2. E. Malinowski - „Genetyka”

3. B. Rodkiewicz, G. Kerszman - „Zarys genetyki”

4. C. Tarkowski - „Genetyka, hodowla roślin i nasiennictwo”

5. P. Węgleński (red.) - „Genetyka molekularna”

6. S. Muszyński (red.) - „Genetyka dla rolników”

7. A. Joachimiak - „Genetyka”

8. T.A. Brown - “Genomy”

9. Solomon, Berg, Ville - „Biologia”

10. Alberts, Bray, Johnson - “Podstawy biologii komórki”

11. S. Rogalska, J. Małuszyńska, M. Olszewska - „Podstawy cytogenetyki roślin”

12. Michalik B., 1997. Podstawy hodowli roślin ogrodniczych. Akademia Rolnicza w Krakowie.

13. Jassen M., 1999. Hodowla roślin. Wydawnictwa uczelniane Akademii Techniczno-Rolniczej, Bydgoszcz.

14.Michalik B. (red.). 2009. Hodowla roślin z elementami biotechnologii.PWN

Seria „krótkie wykłady”:

1. P.C. Winter, G.I. Hickey, H.L. Flechter – „Genetyka”

2. A.J. Lack, D.E. Evans – “Biologia roślin”

3. P.C. Turner I in. - “Biologia molekularna”

Efekty uczenia się:

Wiedza

Definiuje problematykę badawczą w obszarach genetyki klasycznej i hodowli roślin

Opisuje organizację genomu organizmów prokariotycznych i eukariotycznych

Opisuje cykl komórkowy i charakteryzuje przebieg podziałów komórki

Wyjaśnia założenia molekularnych podstaw dziedziczenia

Definiuje prawa dziedziczenia

Formułuje podstawowe zagadnienia dotyczące genetyki klasycznej

Rozróżnia i charakteryzuje rodzaje mutacji

Opisuje kierunki hodowli i objaśnia sposoby postępowania przy różnych metodach hodowli

Zna i rozumie podstawowe zasady i pojęcia z zakresu ochrony własności odmian

Umiejętności

Analizuje i interpretuje sposoby dziedziczenia cech na podstawie przykładów

Interpretuje obrazy i zdjęcia mikroskopowe

Ocenia materiał roślinny i sporządza opis selekcji

Przygotowuje prace pisemne z zakresu analizy zjawisk genetycznych

Rozwiązuje zadania z zastosowaniem praw genetyki klasycznej

Posługuje się metodami wykorzystywanymi w hodowli roślin

Kompetencje społeczne

Rozumie potrzebę przekazywania społeczeństwu obiektywnych informacji na temat możliwości technologicznych w zakresie doskonalenia roślin uprawnych

Potrafi współpracować w ramach zespołu

Metody i kryteria oceniania:

Metody oceny: sprawdzian wiedzy, zaliczenie projektu, ocena umiejętności podsumowania, test wielokrotnego wyboru.

Kryteria oceny: Na ocenę 2

Nie definiuje zagadnień związanych z genetyką

Nie definiuje zagadnień związanych z podstawami hodowli roślin

Nie analizuje i nie interpretuje sposobów dziedziczenia cech na podstawie przykładów

Nie rozumie potrzeby przekazywania społeczeństwu obiektywnych informacji na temat możliwości technologicznych w zakresie doskonalenia roślin uprawnych

Na ocenę 3

Ogólnie definiuje zagadnienia związane z genetyką

Ogólnie definiuje zagadnienia związane z podstawami hodowli roślin

Ogólnie analizuje i interpretuje sposoby dziedziczenia cech na podstawie przykładów

Przekazuje społeczeństwu obiektywne informacje na temat możliwości technologicznych w zakresie doskonalenia roślin uprawnych

Na ocenę 4

Definiuje i analizuje zagadnienia związane z genetyką

Definiuje i analizuje zagadnienia związane z podstawami hodowli roślin

Definiuje i analizuje i interpretuje sposoby dziedziczenia cech na podstawie przykładów

Przekazuje społeczeństwu obiektywne informacje na temat możliwości technologicznych w zakresie doskonalenia roślin uprawnych

Na ocenę 5

Wyczerpująco definiuje i porównuje zagadnienia związane z różnych działów genetyki

Wyczerpująco definiuje i łączy zagadnienia związane z podstawami hodowli roślin

Wyczerpująco analizuje i porównuje sposoby dziedziczenia cech posługując się przykładami

Przekazuje społeczeństwu obiektywne informacje na temat możliwości technologicznych w zakresie doskonalenia roślin uprawnych

Przedmiot nie jest oferowany w żadnym z aktualnych cykli dydaktycznych.
Opisy przedmiotów w USOS i USOSweb są chronione prawem autorskim.
Właścicielem praw autorskich jest Uniwersytet Rolniczy im. Hugona Kołłątaja w Krakowie.
kontakt deklaracja dostępności USOSweb 7.0.3.0 (2024-03-22)