Postępowanie z materiałem biologicznym w badaniach naukowych

Celem przedmiotu jest zapoznanie studenta z procedurami postępowania z materiałem biologicznym w badaniach naukowych, obejmującymi m.in.: reprezentatywne pobieranie próbek, zachowanie sterylności, bezpieczeństwo biologiczne, kwestie etyczne związane z wielkością próby oraz z zasadą 3R w doświadczeniach naukowych, wymogi prawne dotyczące transportu, pobierania, przechowywania i utylizacji materiału biologicznego. Ponadto, omawiane będą procedury służące do jak najlepszego i najefektywniejszego wykorzystania nawet znikomych ilości materiału biologicznego do przeprowadzenia jak największej ilości analiz.

1. Pobieranie materiału biologicznego - rodzaje materiału, metody pobierania, reprezentatywność próby, zachowanie sterylności, bezpieczeństwo biologiczne

2. Wymogi prawne dotyczące postępowania z materiałem biologicznym, etyka, zasada 3R w doświadczeniach naukowych

3. Zasady reprezentatywnego pobierania materiału do badań (materiał roślinny i zwierzęcy, próbki pasz/pokarmów, próbki środowiskowe)

4. Metody konserwacji próbek i warunki przechowywania, działania poprzedzające analizy

5. Izolacja konkretnych typów komórek, analiza downstream

6. Ilościowa i jakościowa maksymalizacja wykorzystanie próbek - rozdział na subpopulacje komórek, frakcje materiału, analiza wielokierunkowa

7. Utylizacja materiału biologicznego

Ćwiczenia:

Reprezentatywne pobieranie i zabezpieczanie materiału biologicznego - próbki pasz/pokarmów, praca z materiałem rzeźnym (m.in. pobieranie próbek tkanek i narządów oraz rozdzielanie poszczególnych warstw tkanek). Pobieranie konkretnych frakcji materiału biologicznego. Izolacja różnych typów komórek z pobranej próby. Pobieranie próbek środowiskowych.

Prezentacja projektów studentów

Podstawowa

1. Regulacje, ustawy oraz dyrektywy dotyczące postępowania z materiałem biologicznym różnego pochodzenia (w tym bezpieczeństwa i transportu)

2. Anglojęzyczne publikacje naukowe dostarczone przez prowadzącego zajęcia (np. Albi et al., 2016 - Tissue Sampling Guides for Porcine Biomedical Models, Toxicologic Pathology, Vol. 44:414-420)

Uzupełniająca

1. Flaga J., Górka P., Zabielski R., Kowalski Z.M., 2015. Differences in monocarboxylic acid transporter type 1 expression in rumen epithelium of newborn calves due to age and milk or milk replacer feeding. J Anim Physiol Anim Nutr, 99:521-530

2. Mishra M., Flaga J., Kowluru R.A., 2016. Molecular Mechanism of Transcriptional Regulation of Matrix Metalloproteinase-9 in Diabetic Retinopathy. J Cell Physiol, 231:1709-1718

3. Flaga J., Korytkowski Ł., Górka P., Kowalski Z.M., 2018. Short communication: Age-related changes in mRNA expression of selected surface receptors in lymphocytes of dairy calves. P. J. Vet. Sci. Vol. 21 No. 1, 213-216

WIEDZA - absolwent:

- Potrafi podać definicję materiału biologicznego oraz posiada wiedzę dotyczącą metod pobierania materiału w sposób reprezentatywny i z zachowaniem sterylności, a także jego konserwacji, przechowywania i utylizacji.

- Posiada wiedzę z zakresu bioetyki oraz zna regulacje prawne dotyczące postępowania z materiałem biologicznym.

- Posiada wiedzę o tym, jak maksymalnie wykorzystać pobierany materiał, zna teorię planowania analizy downstream z wykorzystaniem różnych technik: izolacji różnych typów komórek, rozdziału na frakcje lub subpopulacje komórek.

UMIEJĘTNOŚCI - absolwent potrafi:

- Pobrać materiał biologiczny w sposób zgodny z zasadami dobrej praktyki laboratoryjnej, następnie zabezpieczyć go i zakonserwować do dalszych analiz oraz zaplanować dalsze postępowanie przy maksymalnym wykorzystaniu próbki.

- Interpretować i zastosować normy etyczne, w tym zasadę 3 R, potrafi zastosować się do przepisów prawa postępowania z materiałem biologicznym.

KOMPETENCJE SPOŁECZNE - absolwent:

- Zna zakres posiadanej przez siebie wiedzy i umiejętności, rozumie potrzebę uczenia się i ciągłego dokształcania.

- Postępuje etycznie oraz jest odpowiedzialny za bezpieczeństwo pracy własnej lub innych, ma świadomość zagrożeń wynikających ze stosowanych technik badawczych.

Zaliczenie – test wyboru; na ocenę pozytywną wymagane jest co najmniej 55% prawidłowych odpowiedzi na zadane pytania; udział oceny z zaliczenia wykładów w ocenie końcowej wynosi 60%.

Projekt - student ma za zadanie zaproponować i opisać metodykę pobierania, konserwacji, przechowywania, wykorzystania i utylizacji materiału biologicznego w zaproponowanym doświadczeniu; na ocenę pozytywną wymagane co najmniej 55% prawidłowych odpowiedzi na zadane pytania; udział oceny z zaliczenia ćwiczeń projektowych w ocenie końcowej wynosi 40%.