Gatunki obce i inwazyjne

Celem przedmiotu jest przekazanie studentom informacji na temat zagrożeń związanych z pojawianiem się nowych gatunków roślin i zwierząt, wprowadzonych na skutek celowych lub mimowolnych działań człowieka czy ekspansji. Podczas zajęć przedstawiane są mechanizmy tych procesów. Omawiane są zagrożenia dla różnorodności biologicznej, skutki ekologiczne, gospodarcze i społeczne inwazji biologicznych. Student poznaje wybrane, najbardziej uciążliwe organizmy inwazyjne na terenie Polski z różnych grup systematycznych, ich biologię, znaczenie, zasięg występowania. Poznaje też regulacje prawne w Polsce i UE dotyczące gatunków obcych i zapobiegania ich rozprzestrzenianiu.

Uporządkowanie podstawowych pojęć i definicji dotyczących problematyki gatunków obcych i inwazyjnych. (gatunki; rodzimy, obcy, inwazyjny, obcy inwazyjny, obcy nieinwazyjny, obcy poinwazyjny, utrwalony, kwarantannowy, archeofity, ksenofity).

Szkodliwy wpływ inwazyjnych gatunków obcych na gatunki rodzime. Zagrożenia dla różnorodności biologicznej, skutki ekologiczne, gospodarcze i społeczne. Zmiany w ekosystemach spowodowane obecnością obcych gatunków inwazyjnych

Mechanizmy sprzyjające migracjom. Warunki decydujące o sukcesie gatunków inwazyjnych

Wybrane gatunki inwazyjnych roślin obecnie uznanych za najbardziej niebezpieczne dla rodzimej flory

Wybrane gatunki inwazyjnych ssaków najbardziej zagrażających przedstawicielom rodzimej fauny. Biologia, zasiąg występowania, znaczenie, zagrożenia

Obce gatunki ślimaków nagich występujące w Polsce. Znaczenie gatunków będących szkodnikami roślin uprawnych (rolniczych, ogrodniczych, ozdobnych).

Wybrane gatunki stawonogów. Środowiska, ekosystemy najczęściej opanowywane przez gatunki inwazyjne.

Obce gatunki owadów roślinożernych mające znaczenie w rolnictwie i ogrodnictwie

Obce gatunki motyli z rodziny Gracillaridae minujących liście drzew i krzewów.

Biedronka azjatycka – biologia, znaczenie, zagrożenia dla rodzimych gatunków biedronek.

Regulacje prawne w Polsce i UE dotyczące gatunków obcych, systemy wczesnego ostrzegania i informowania (DAISIE, ALARM, NOBANIS)

Identyfikacja ważniejszych gatunków inwazyjnych roślin

Rozpoznawanie obcych gatunków owadów szkodników roślin

Identyfikacja krajowych gatunków biedronek i Biedronki azjatyckiej. Rozpoznawanie uszkodzeń liści powodowanych przez gąsienice motyli minujących.

Wycieczka do PIORINu

2012. Głowaciński Z., Okarma H., Pawłowski J., Solarz W. (red.) 2012. Gatunki obce w faunie Polski. Wyd. internetowe. Instytutu Ochrony Przyrody PAN w Krakowie., PDF.

Kozłowski J., Kozłowski R. . 2010. Obce gatunki ślimaków nagich występujące w Polsce. Metody wykrywania i zapobiegania, IOR, Poznań.

Łabanowski G. . 2012. Organizmy inwazyjne wykrywane w polskich szkółkach , PDF.

Soika G., Łabanowski G. 2014. Organizmy inwazyjne wykrywane w polskich szkółkach. Instrukcja rozpoznawania roztoczy i owadów inwazyjnych na podstawie wyglądu i cech diagnostycznych. , InHort Skiernuiewice, PDF.

Nawrot J. 2009. Problem obcych gatunków inwazyjnych dla ochrony roślin, . Plant Protection/Post. Ochr. Roślin, 49(3), Poznań.

Strona Generalnej Dyrekcjy Ochrony Środowiska: http://www.gdos.gov.pl/inwazyjne-gatunki-obce,

Instytut Ochrony Przyrody PAN: http://www.iop.krakow.pl/ias/projekt,

Przepisy UE http://pkolodziej-doradztwo.pl/przepisy/ue-zagrozona-obcymi-gatunkami-inwazyjnymi/,

DAISE (Delivering Alien Invasive Species for Europe): http://www.europe-aliens.org/,

Wiedza

Sprawnie posługuje się terminologią związaną z tematyką dotyczącą gatunków obcych i inwazyjnych. Definiuje podstawowe pojęcia.

Zna akty prawne, rozporządzenia, regulujące zagadnienia związane z obecnością i rozprzestrzenianiem się gatunków obcych inwazyjnych.

Wymienia drogi, korytarze ekologiczne sprzyjające rozprzestrzenianiu się organizmów w Europie.

Wylicza jednostki systematyczne roślin i zwierząt, wymienia gatunki obce dla flory i fauny Polski.

Wymienia najważniejsze obce i inwazyjne gatunki owadów będących szkodnikami roślin w Polsce.

Opisuje biologię i szkodliwość najważniejszych gatunków inwazyjnych.

Zna zasady postępowania z organizmami obcymi, pozwalające na zmniejszenie ich wpływu na środowisko oraz zdrowie i życie człowieka.

Rozumie znaczenie bioróżnorodności roślin i zwierząt i jej wpływ na stabilność ekosystemów.

Tłumaczy zagrożenia wynikające ze zmniejszania się bioróżnorodności.

Zna wpływ i konsekwencje wnikania gatunków inwazyjnych w nowe siedliska

Opisuje wpływ organizmów obcych na środowisko oraz na gospodarkę i zdrowie człowieka.

Opisuje wpływ czynników abiotycznych i biotycznych na występowanie i rozprzestrzenianie organizmów obcych.

Wyjaśnia pozytywne i negatywne interakcje między różnymi gatunkami

Prezentuje biocenotyczne powiązania między organizmami.

Akceptuje potrzebę wprowadzania regulacji prawnych ochrony środowiska i realizacji polityki ekologicznej państwa.

Umiejętności

Używa narzędzi internetowych, w tym baz danych oraz wyszukiwarek publikacji naukowych z zakresu nauk przyrodniczych

Wyszukuje szczegółowe informacje dotyczące zagadnień związanych z organizmami obcymi w Polsce i UE

Identyfikuje wybrane gatunki roślin i zwierząt obce dla flory i fauny i zagrożenia wynikające z ich obecności.

Potrafi włączyć się w działalność propagującą walkę z gatunkami inwazyjnymi

Przygotowuje prace pisemne dotyczące organizmów inwazyjnych w oparciu o informacje pochodzące z różnych źródeł

Kompetencje społeczne

Docenia potrzebę ustawicznego kształcenia, wykazuje potrzebę stałego aktualizowania i pogłębiania wiedzy z zakresu studiowanej dziedziny i posiada nawyk i umiejętność korzystania z obiektywnych źródeł informacji naukowej

Akceptuje potrzebę ochrony bioróżnorodności świata roślin i zwierząt

Docenia korzyści związane z bogactwem środowiska naturalnego.

Dostrzega potrzebę ochrony środowiska.

Ma świadomość zagrożeń związanych z umyślnym wprowadzeniem przez człowieka gatunków potencjalnie inwazyjnych oraz modyfikowanych genetycznie

Akceptuje potrzebę kierowania się zasadami etycznymi w postępowaniu z gatunkami obcymi

Ma świadomość inspiracji i korzyści płynących z pracy w grupie