Warzywa egzotyczne

Przedmiot ma na celu zapoznanie studentów z zasobami gatunkowymi i odmianowymi roślin warzywnych w różnych regionach świata. Studenci poznają znaczenie gospodarcze, biologię, wartość odżywczą, wymagania uprawowe, sposoby wykorzystania warzyw tropikalnych, subtropikalnych i zapomnianych gatunków klimatu umiarkowanego, uprawianych w Europie, Azji, Afryce i Amerykach. Określone zostaną możliwości zwiększenia bioróżnorodności warzyw uprawianych w Polsce o wybrane gatunki egzotyczne, na podstawie analizy ich wymagań środowiskowych oraz preferencji żywieniowych ludności.

Treści kształcenia

Zarys specyfiki produkcji warzywniczej w różnych regionach świata w powiązaniu z ich rozwojem historycznym, warunkami przyrodniczymi, sytuacją społeczną i ekonomiczną.

Warzywa korzeniowe i bulwiaste Andów (ARTC): konwergencja cech przy zróżnicowaniu taksonomicznym, unikalne cechy biologiczne w tym walory dietetyczne i lecznicze (oca, ulluko, mashua, arrakacza, jakon, mauka, ahipa i inne). Warzywa bulwiaste świata – konkurenci ziemniaka?

A jednak warzywa: rośliny o niezwykłej biologii i wykorzystaniu (serca palm, orzech ziemny, pędy bambusa, paprocie jadalne).

Warzywa z wód słodkich, mórz i oceanów: rukiew wodna, kotewka orzech wodny, ponikło słodkie, lotos orzechodajny, chrzan wasabi, warzywa z morza (zielenice, brunatnice i krasnorosty).

Biologia, wymagania i rola warzyw strączkowych z rodzaju Vigna i Glycine w diecie ludności Azji Wschodniej. Fasole świata.

Egzotyczne dyniowate, w kulturze, sztuce kulinarnej, carvingu i rzemiośle: tykwa pospolita, melon kędzierzawy, trukwa ostrokątna i egipska, przepękla ogórkowata, kolokwinta, tykwica zachodnia i inne.

Zielone warzywa dzisiaj (portulaka siewna, modrak morski, roszponka jadalna, rokietta siewna,), powrót do przeszłości (łoboda ogrodowa, marek kucmerka, barszcz zwyczajny, koper morski), przyszłość (komosa rózgowa, Stevia rebaudiana).

Azjatyckie warzywa z rodziny Brassicaceae: bioróżnorodność, walory odżywcze, możliwości uprawy w Polsce: egzotyczne odmiany kapusty pekińskiej, kapusta chińska, parachińska, japońska i rozetowa, komatsuna, brokuł chiński, broccolini, kay choy i inne.

Zróżnicowanie botaniczne egzotycznych warzyw Solanaceae: pomidor koktajlowy, miechunka peruwiańska i pomidorowa, egzotyczne odmiany oberżyny, naranjilla, tamarillo, pepino), cocona, papryki ostre; walory odżywcze i dekoracyjne.

Charakterystyka gatunków i odmian użytkowych z ekspozycji Ogrodu Botanicznego w Krakowie oraz kolekcji doświadczalnej Katedry Roślin Warzywnych i Zielarskich.

Projekt grupowy uprawy introdukowanych gatunków/odmian w wybranym regionie, przygotowanie, prezentacja, udzielenie instruktażu

Projekt indywidualny diety z włączeniem nowych gatunków warzyw, przygotowanie, prezentacja, dyskusja

1. Biggs M., 1998. Warzywa. Wyd. Muza SA

2. Lost Crops of Africa, vol. II. Vegetables. The National Academic press, Washington D.C. 2006

3. Lost Crops of the Incas. Little-Known Plants of the Andes with Promise for Worldwide Cultivation. National Academy Press Washington. D.C. 1989

4. Łuczaj Ł. 2013. Dzika kuchnia. Wyd. Nasza Księgarnia, Warszawa

5. Podbielkowski Z., 1989. Słownik roślin użytkowych. PWRiL, Warszawa

6. Węglarscy J. K., 2008. Użyteczne rośliny tropików. Szkice etnobotaniczne. Bogucki Wyd. Nauk., Poznań

Opis efektów kształcenia

Wiedza

Opisuje stan i perspektywy produkcji warzywniczej w wybranych regionach świata na tle lokalnych warunków przyrodniczych, ekonomicznych i społecznych.

Opisuje biologię, wymagania uprawowe, potencjał gospodarczy, możliwość introdukcji w nowych regionach warzyw pochodzących z subtropikalnych regionów Azji, Afryki, Ameryk.

Opisuje zasoby gatunkowe i odmianowe mało znanych i zapomnianych warzyw europejskich, metody ich uprawy, wymagania środowiskowe, sposoby użytkowania.

Ocenia wartość odżywczą warzyw egzotycznych i ich znaczenie w żywieniu człowieka.

Charakteryzuje metody i technologie stosowane w uprawie warzyw egzotycznych w różnych regionach świata.

Umiejętności

Analizuje informacje dotyczące zasobów gatunkowych i odmianowych egzotycznych gatunków warzyw i ich wymagań środowiskowych oraz uprawowych.

Dokonuje właściwego wyboru gatunków i odmian warzyw egzotycznych w celu introdukcji w nowym regionie.

Dostosowuje znane metody i technologie stosowane w ogrodnictwie do uprawy introdukowanych gatunków i odmian warzyw egzotycznych.

Rozpoznaje wybrane jadalne, dziko rosnące rośliny zielne Polski oraz opisuje możliwość i zasadność włączenia ich do uprawy i diety.

Kompetencje społeczne

Tłumaczy potrzebę przekazywania społeczeństwu wiedzy w zakresie możliwości wzbogacenia rynku warzywniczego i diety o nowe gatunki.

Przewiduje społeczne i ekonomiczne skutki działań w zakresie introdukcji egzotycznych gatunków warzyw w danym regionie

Potrafi współdziałać i pracować w małej grupie

Rozwiązanie zadania problemowego