Ekotechnologia pozyskiwania drewna

Kurs obejmuje zagadnienia pozyskiwania drewna w warunkach trwałego i zrównoważonego rozwoju leśnictwa w Polsce, opartego na podstawach ekologicznych. Słuchacze nabywają znajomość technologii i technik pracy minimalizujących uszkadzanie ekosystemów leśnych. Osiągają umiejętność oceny wpływu różnych technologii pozyskiwania drewna na środowisko leśne oraz oceny realizacji realizowanych przez wykonawców prac pozyskaniowych. Nabywają kompetencje nadzoru i kontroli realizacji procesów pozyskiwania drewna w zrównoważonym leśnictwie.

Wykłady 26 godz.

Tematyka zajęć Wprowadzenie do nauki użytkowania lasu, rys historyczny, pojęcia, definicje, podział. Definicja pozyskania, ekotechnologii pozyskania drewna. Powiązanie ekotechnologii z innymi naukami leśnymi.

Założenia gospodarki leśnej na podstawach ekologicznych w zakresie pozyskiwania drewna. Trendy krajowe i europejskie, podstawy prawne, cele ekologizacji gospodarki leśnej, uwarunkowania realizacyjne. Rozmiar pozyskania drewna w Polsce i w świecie, analiza leśnej bazy surowca drzewnego.

Systemy produkcyjne. Systemy technologiczne pozyskiwania drewna. Metody organizacji prac zrębowych. Podstawowe elementy ekotechniki pozyskania drewna.

Analiza procesów pozyskania drewna w zakresie technologii minimalizujących szkody środowiskowe. Określenie rodzaju stresorów dla ekosystemów i człowieka. Wielkość uszkodzeń środowiska, wielkość zagrożeń dla operatorów. Program 3 x „E”.

Teoria i zasady techniki ścinki, obalania, okrzesywania i przerzynki drewna, wyróbki sortymentów. Technika cięcia drewna. Technika ścinki drzew o różnym stopniu trudności. Kierunek obalania, kierunek cięć. Przygotowanie stanowiska roboczego przy ścince. Zasady wykonywania rzazów. Zasady prowadzenia odbioru drewna. Obieg dokumentacji związanej z pozyskaniem drewna. Technika i bezpieczeństwo usuwania drzew zawieszonych.

Podstawowe wiadomości z udostępniania obszarów leśnych. Szlaki zrywkowe i ich rola w ekotechnologii pozyskiwania drewna. Zasady projektowania i wykonywania szlaków zrywkowych na niżu i w terenach górskich.

Składnice i ich rola w ekologizacji prac pozyskaniowych. Podział składnic, zasady projektowania i lokalizacji. Wytyczne projektowe do organizacji składnic. Metody obliczania parametrów składnicy. Przykłady rozwiązań praktycznych składnic przyzrębowych i zbiorczych. Analiza techniczno-ekonomiczna.

cwl i cwt:

Tematyka zajęć Obsługa i użytkowanie narzędzi mechanicznych do pozyskiwania drewna: praktyczne zapoznanie się z zasadami regulacji, konserwacji i obsługi okresowej; diagnozowanie typowych usterek wynikających z błędów eksploatacyjnych użytkownika narzędzi mechanicznych; dobór wymiennych akcesoriów w zależności od średnicy drzew. Rozpoznawanie narzędzi pomocniczych wykorzystywanych w procesie pozyskiwania drewna: praktyczne zapoznanie się z budową narzędzi oraz zasadami ich prawidłowego stosowania; zaprojektowanie doboru narzędzi pomocniczych wykorzystywanych w procesie ścinki i obalania drzew w zależności od kategorii użytkowania.

Ocena poprawności techniki ścinki drzew na podstawie analizy parametrów geometrycznych pniaków: sporządzenie ekspertyzy dotyczącej poprawności wykonania ścinki drzew na podstawie pomiarów liniowych i kątowych przeprowadzanych na przykładowych pniakach; analiza i ocena ex post operacji ścinki na podstawie śladów pozostałych na powierzchni rzazu ścinającego.

Technologia i technika prac pozyskaniowych w czyszczeniach i trzebieżach wczesnych z zastosowaniem pilarek z wysięgnikiem: wykonanie projektu realizacji prac pozyskaniowych w czyszczeniach późnych za pomocą pilarek z wysięgnikiem; zapoznanie się z technikami pracy w zależności od średnicy drzewek.

Analiza bezpieczeństwa i higieny pracy podczas wykonywania zabiegów pozyskaniowych: opracowanie wytycznych dotyczących bezpiecznych sposobów pracy z zakresu ścinki, obalania, zrywki oraz układania i mygłowania drewna średnio i wielkowymiarowego. Szkolenie stanowiskowe uprawniające do uczestnictwa w ćwiczeniach terenowych.

Projekt ekotechnologii pozyskania drewna z zastosowaniem maszyn wielooperacyjnych: wykonanie projektu pozyskania drewna w drzewostanach przedrębnych, rębnych i poklęskowych z uwzględnieniem ich dostępności siecią szlaków zrywkowych oraz typoszeregów maszyn wielooperacyjnych i zrywkowych.

Pozyskiwanie drewna do celów energetycznych. Projekt udostępnienia drewna z cięć przedrębnych oraz odpadów pozrębowych z cięć w drzewostanach rębnych.

Ekonomiczne uwarunkowania zastosowania ekotechnologii pozyskania drewna: obliczenie efektywności ekonomicznej procesów technologicznych pozyskiwania drewna prowadzonych na różnych poziomach techniki; obliczenie wpływu parametrów technologicznych procesu pozyskiwania drewna oraz warunków drzewostanowych na koszty i wydajność realizowanych prac.

Projektowanie ekotechnologii pozyskiwania drewna: obliczenie strat w przyroście drzewostanu wynikłych z wykonania szlaków zrywkowych o zróżnicowanej szerokości i zagęszczeniu; obliczenie zmienności strat w przyroście drzewostanu w zależności od zastosowanych technologii w ramach systemów pozyskiwania drewna.

Projektowanie i wyznaczanie w terenie działek roboczych, oznaczanie granic powierzchni zrębowej, ustalanie porządku przestrzennego na zrębie. Inwentaryzacja drzew i odnowienia na powierzchni zrębowej w celu określenia rodzaju i rozmiaru uszkodzeń przy ścince.

Przeprowadzenie czynności przygotowawczych i regulacyjnych sprzętu do ćwiczeń. Praktyczne zapoznanie się z techniką poprawnego zakładania rzazów - praca na trenażerach.

Technika usuwania nabiegów korzeniowych, ścinki drzew łatwych i trudnych. Zasady okrzesywania drzew pilarką spalinową. Wyróbka sortymentów. Nabycie umiejętności analizy techniki ścinki, oceny błędów i ich przyczyn.

Określenie wielkości strat pozyskaniowych w drzewostanie po cięciach. Ocena zagrożeń na stanowiskach pracy z zastosowaniem międzynarodowych arkuszy ocen ELK oraz aparatury do badań czynników środowiska pracy.

Laurów Z. 1994. Pozyskiwanie drewna. Wydawnictwo SGGW. Warszawa.

Ciżek J. 1988. Biotechniczne podstawy mechanizacji produkcji leśnej, PWRiL, Warszawa.

Sowa J. M. 1997. Podstawy metodyczne modelu szacowania szkód pozyskaniowych w środowisku leśnym, (w.) Mat. Kongr. Leś. Pol. Sek. IV. Olsztyn, s. 1-5.

Instrukcja Bezpieczeństwa i Higieny Pracy przy wykonywaniu podstawowych prac z zakresu Gospodarki Leśnej. 1997. Zarządzenie nr 19 DGLP, Warszawa.

Sowa J.M. 2000. Pozyskiwanie drewna w górach. Poradnik użytkowania lasu. Oficyna Edytorska „Wydawnictwo Świat", Warszawa.

Sowa J.M. 2005. Utylizacja pozostałości zrębowych w górach. Postępy techniki w leśnictwie. Problematyka nowoczesnych technologii utylizacji pozostałości zrębowych. SITLiD. Zeszyt 92, Warszawa.

Sowa J.M. 2008. Ekotechnologia Pozyskiwania Drewna. Wykłady. Prezentacje komputerowe. KULiD, Kraków.

Więsik J. [red.] 2007. Technika i technologia w leśnictwie polskim. Monografia. Wydawnictwo SGGW.

WIEDZA − absolwent zna i rozumie:

Potrafi scharakteryzować podział, pojęcia związane z nauką oraz opisać rys historyczny użytkowania lasu. Potrafi definiować podstawowe pojęcia z zakresu ekotechnologii pozyskania drewna. Potrafi wskazać powiązania ekotechnologii z innymi naukami leśnymi, założenia gospodarki leśnej na podstawach ekologicznych w zakresie pozyskiwania drewna oraz trendy krajowe i europejskie. Objaśnia cele ekologizacji gospodarki leśnej oraz uwarunkowania realizacyjne. Zna rozmiar pozyskania drewna w Polsce i w świecie. Potrafi dokonać analizy leśnej bazy surowca drzewnego. LES2_W19, LES2_W16 R

Charakteryzuje systemy produkcyjne, systemy technologiczne pozyskiwania drewna, metody organizacji prac zrębowych, podstawowe elementy ekotechniki pozyskania drewna. Analizuje procesy pozyskania drewna w zakresie technologii minimalizujących szkody środowiskowe. Potrafi określić rodzaj stresorów dla ekosystemów i człowieka oraz wielkość uszkodzeń środowiska, wielkość zagrożeń dla operatorów. Potrafi wytłumaczyć program 3 x „E” (Ekologia, Ergonomia, Ekonomia). LES2_W14LES2_W15 R

Potrafi objaśnić teorię i zasady techniki ścinki, obalania, okrzesywania i przerzynki drewna, wyróbki sortymentów. Potrafi opisać zasady prowadzenia odbioru drewna oraz obiegu dokumentacji związanej z pozyskaniem drewna. Potrafi zaproponować bezpieczne techniki usuwania drzew zawieszonych. LES2_W15 , LES2_W17 R

Potrafi formułować podstawowe zasady udostępniania obszarów leśnych do pozyskania drewna. Definiuje pojęcie szlaków zrywkowych i ich rolę w ekotechnologii pozyskiwania drewna. Opisuje zasady projektowania i wykonywania szlaków zrywkowych na niżu i w terenach górskich. Potrafi scharakteryzować rolę składnic w ekologizacji prac pozyskaniowych.. Objaśnia zasady projektowania i lokalizacji oraz metody obliczania parametrów składnic. Potrafi opisać wytyczne projektowe do organizacji składnic oraz zasady analizy techniczno-ekonomicznej procesu pozyskania drewna. LES2_W17 R

UMIEJĘTNOŚCI − absolwent potrafi:

Zna zasady obsługi narzędzi pomocniczych i mechanicznych oraz prawidłowe, bezpieczne metody ich stosowania i przygotowania do pracy. Potrafi zdiagnozować typowe usterki eksploatacyjne narzędzi mechanicznych. Potrafi zaprojektować dobór narzędzi pomocniczych oraz urządzeń mechanicznych wykorzystywanych w procesie pozyskiwania drewna w zależności od kategorii użytkowania. LES2_U11 R

Zna bezpieczne sposoby i techniki pracy narzędziami w zakresie wszystkich czynności stanowiących główne elementy pozyskiwania drewna. Potrafi dokonać oceny poprawności technik pracy przy pozyskaniu drewna. Potrafi krytycznie odnieść się do błędów stwierdzanych po pozyskaniu drewna. LES2_U11 R

Potrafi dobierać typoszeregi maszyn do pozyskiwania i zrywki drewna w drzewostanach przedrębnych, rębnych i poklęskowych, zarówno w aspekcie pozyskania drewna użytkowego jak i energetycznego. Potrafi obliczać i oceniać efekty ekonomiczne oraz ekologiczne dobranych rozwiązań technologicznych, a także zinterpretować wyniki obliczeń. LES2_U11 R

KOMPETENCJE SPOŁECZNE − absolwent jest gotów do:

Potrafi pracować w grupie i kierować małym zespołem LES2_K03, LES2_K02 R

Posiada świadomość odpowiedzialności i ryzyka przy pozyskiwaniu i zrywce drewna. Potrafi ocenić skutki zastosowania poznanych systemów pozyskiwania drewna na stan środowiska naturalnego. LES2_K03 R

wykład.test jednokrotnego wyboru

ćwiczenia:sprawdzian wiedzy, zaliczenie raportu, zaliczenie projektu (indywidualne, grupowe), zaliczenie pracy pisemnej, test jednokrotnego wyboru