Rolnicze i leśne podstawy inżynierii środowiska

Działalność inżynierska w środowisku, obejmująca ingerencję w agroekosystemy i ekosystemy leśne, wymaga znajomości ich funkcjonowania. Człowiek gospodarując na użytkach rolnych musi wykorzystywać je racjonalnie, zgodnie z obowiązującą wiedzą i postępem naukowym – bez uszczerbku dla środowiska. Ekosystemy leśne będące w większości ekosystemami naturalnymi pełnią bardzo ważną rolę środowiskową (produkcja tlenu, retencja wody, nawilżanie i oczyszczanie atmosfery) i gospodarczą.

Podstawowe wiadomości z zakresu rolnictwa i leśnictwa. Struktura zasiewów, struktura użytkowania. Uprawa roślin, nawożenie, płodozmiany. Produkcja intensywna i ekstensywna. Możliwości racjonalizacji gospodarki rolnej – uprawa i plonowanie. Budowa zespołów leśnych – ich rola w środowisku i ochrona zasobów leśnych. Gospodarka leśna

Wykłady: (15 godz.)

1. Użytki rolne i leśne na świecie i w Polsce. Rolnictwo, a wyżywienie ludności świata – zadania rolnictwa w programie wyżywienia 1 godz.

2. Struktura użytkowania ziemi w Polsce. Działy produkcji rolniczej. Produkcja leśna. Pojęcie i istota lasu 2 godz.

3. Znaczenie użytków rolnych i leśnych w środowisku i kształtowaniu krajobrazu. Las jako obszar przyrodniczy i obiekt gospodarczej działalności 2 godz.

4. Produkcja roślinna. Wymagania roślin względem środowiska – zróżnicowanie właściwości biologicznych roślin 2 godz.

5. Potrzeby pokarmowe i nawozowe roślin – makro i mikroelementy 1 godz.

6. Uprawa gleby, płodozmiany, ochrona roślin. 2 godz.

7. Uprawa i użytkowanie łąk i pastwisk. 1 godz.

8. Ogólne wiadomości o produkcji zwierzęcej - chów intensywny i ekstensywny – pasze i żywienie. 1 godz.

9. Rola i znaczenie lasów dla gospodarki i środowiska. Skład gatunkowy i eksploatacja. Ochrona gatunkowa 2 godz.

10. Nowe trendy w gospodarce rolnej i leśnej (uprawy długoletnie i bezorkowe). 1 godz.

 Ćwiczenia (30 h)

Projekt urządzenia ekologicznego gospodarstwa rolnego. W ramach tego projektu studenci zapoznają się z podstawowymi zagadnieniami dotyczącymi zasad produkcji rolnej i na tej podstawie wykonują kolejne etapy projektu.

1. Wydanie tematów projektu z uwzględnieniem indywidualnych parametrów. Obliczenie powierzchni i struktury użytków rolnych gospodarstwa 2 godz.

2. Podstawowe rośliny uprawne, ich wymagania klimatyczne, glebowe 2 godz.

3. Dobór gatunków roślin możliwych do uprawy w konkretnym gospodarstwie, w zależności od ich wymagań, warunków siedliskowych i planowanego profilu gospodarstwa. 2 godz.

4. Użytki zielone. Wartość produkcyjna i poza produkcyjna różnych typów w zależności od położenia i składu florystycznego. Zestawienie mieszanki łąkowej dla danego gospodarstwa 2 godz.

5. Produkcja zwierzęca. Gatunki, typy użytkowe i rasy zwierząt gospodarskich. Pasze i ich zastosowanie w Żywieniu zwierząt. Dobór gatunków zwierząt i obsady dla danego gospodarstwa. Bilans paszowy. 2 godz.

6. Nawozy organiczne. Sposób ich użytkowania, składowania i wykorzystania. Skład chemiczny. Nawozy mineralne. Zasady stosowania i mieszania 2 godz.

7. Zaplanowanie rodzajów, dawek, ilości i terminów stosowania nawozów potrzebnych w gospodarstwie. Bilans nawozowy 2 godz.

8. Przyczyny i zasady sporządzania płodozmianu. Rodzaje płodozmianów. Ułożenie płodozmianu dla gospodarstwa. 3 godz.

9. Uprawa roli. Cele i rodzaje uprawek. Obliczanie zapotrzebowania na ciągniki i maszyny rolnicze na podstawie struktury upraw. 2 godz.

10. Choroby, szkodniki, chwasty. Zapoznanie się z podstawowymi objawami chorobowymi i szkodnikami roślin uprawnych. Określenie chorób i szkodników, które mogą być zagrożeniem w danym gospodarstwie i sposoby ich zwalczania 2 godz.

11 Analiza planowanych efektów gospodarczych w aspekcie rzeczowym i ekonomicznym. Czynniki ograniczające i możliwości ich przezwyciężania w gospodarstwie. 2 godz.

12. Zapoznanie się z zasięgami występowania gatunków drzew na terenie Polski. Zasady doboru gatunków drzew w powiązaniu do warunków siedliskowych /gleby, położenie w krainie i dzielnicy przyrodniczo-leśnej. 2 godz.

13. Cele i sposoby gospodarki leśnej w lasach: gospodarczych, ochronnych, rezerwatowych. Charakterystyka typów siedliskowych lasu. 3 godz.

14. Ocena merytoryczna wykonanego projektu i zaliczenie ćwiczeń 2 godz.

1. J. Dzieżyc, D. Dzieżycowa, „Podstawy Rolnictwa”, PWRiL, W-wa 1983

2. M. Nazaruk, „Podstawy Rolnictwa – działy wybrane”, SGGW, W-wa 1993

3. Praca zbiorowa p.r. J. Hersego, „Szczegółowa uprawa roślin”, PWN, W-wa 1986

4. B. Świętochowski, B. Jabłoński, M. Radomska, R. Krężel „Ogólna uprawa roli i roślin” PWRiL W-wa 1996.

5. T. Puchalski, Z. Prusinkiewicz, „ Ekologiczne Podstawy Siedliskoznawstwa Leśnego”, PWRiL, W-wa 1975.

6. T. H. Puchniarski „Rośliny siedlisk leśnych w Polsce” PWRiL W-wa 2004

Student otrzymuje podstawową wiedzę z zakresu rolnictwa i leśnictwa dotyczącą warunków produkcji rolnej i leśnej, możliwości zwiększenia produktywności – podniesienia jej jakości oraz gospodarowania zgodnie z zasadami zrównoważonego rozwoju, w sposób uwzględniający ochronę środowiska przyrodniczego.

Sprawdzeniem uzyskanych wiadomości jest samodzielne opracowanie przez studenta projektu urządzenia gospodarstwa rolnego.