Kształtowanie i zagospodarowanie obszarów wiejskich
Informacje ogólne
Kod przedmiotu: | I.KSZTALT3.SI.IISXX |
Kod Erasmus / ISCED: | (brak danych) / (brak danych) |
Nazwa przedmiotu: | Kształtowanie i zagospodarowanie obszarów wiejskich |
Jednostka: | Katedra Melioracji i Kształtowania Środowiska |
Grupy: | |
Punkty ECTS i inne: |
(brak)
|
Język prowadzenia: | polski |
Skrócony opis: |
Podstawowym celem wykładów i ćwiczeń jest zapoznanie studenta z problematyką inżynieryjnego kształtowania środowiska dla zrównoważonego rozwoju obszarów wiejskich. |
Pełny opis: |
Zmiany ustrojowe rozpoczęte w Polsce w roku 1989 oraz perspektywa integracji z UE stały się poważnym impulsem do poszukiwania nowych rozwiązań w zakresie kształtowania i rozwoju obszarów wiejskich. W obecnych warunkach społeczno-gospodarczych Polski obszary wiejskie mają do spełnienia wiele nowych funkcji, a procesy ich racjonalnego kształtowania muszą być wielokierunkowe i długofalowe. Aby rozwój obszarów wiejskich był wielofunkcyjny i zrównoważony musi dotyczyć równocześnie gospodarki, osadnictwa wraz z infrastrukturą oraz ochronę środowiska. W roku 1992 w Polsce powstała nowa dyscyplina naukowa kształtowanie środowiska, która zastąpiła istniejącą dyscyplinę melioracje wodne. Kształtowanie środowiska jest nauką zajmującą się celami, metodami i sposobami, służącymi kompleksowemu i zrównoważonemu rozwojowi obszarów wsi i rolnictwa, przewidywaniem skutków działalności w środowisku oraz poprawę jego stanu. W ujęciu węższym dyscyplina ta zajmuje się problemami środków technicznych, biologicznych i strukturalnych służących działalności człowieka w środowisku przyrodniczym przestrzeni wiejskiej. W obrębie dyscypliny kształtowanie środowiska podstawowym obiektem działań jest środowisko, natomiast technika i inne sposoby realizacji jakkolwiek ważne są tylko środkiem, narzędziem do kształtowania środowiska. Kształtowanie środowiska jest to więc dostosowanie obszaru do określonych funkcji: gospodarki rolnej i leśnej, produkcji przemysłowej, mieszkaniowej, wypoczynkowej, eksploatacji surowców, komunikacji, handlu , usług i innych, jakie powinny (mogą) pełnić obszary wiejskie. Aby wymienione funkcje urzeczywistnić, potrzebne są konkretne przedsięwzięcia inżynierskie. W ujęciu praktycznym kształtowanie środowiska to proces inwestycyjny, w ramach którego na bazie planowania przestrzennego przez realizację przedsięwzięć techniczno – przyrodniczych z zakresu inżynierii środowiska przystosowujemy dany obszar do pełnienia założonych funkcji, w warunkach zrównoważonego rozwoju, które będą stanowić podstawę zrównoważonego rozwoju. Dla opracowania koncepcji programów i projektów dla zrównoważonego rozwoju obszarów wiejskich (wsi, gminy) wykorzysta się technikę inżynierii systemowej. Wykłady (15 godz.) 1. Wprowadzenie w problematykę kształtowania środowiska - definicje podstawowych pojęć dotyczących kształtowania i ochrony środowiska 2 godz. 2. Funkcje obszarów wiejskich - planistyczne i inwestycyjne kierunki przeobrażeń przestrzeni wiejskiej. Polityka rolna. 2 godz. 3. Kształtowanie środowiska - zakres dyscypliny naukowej, cele, metody i sposoby kształtowania. 2 godz. 4. Wiadomości ogólne z planowania przestrzennego - wprowadzenie w zasady ładu przestrzennego, istota planowania przestrzennego, jego cele i zadania; środowisko a planowanie przestrzenne; akty prawne i ustawodawstwo w planowaniu przestrzennym. 2 godz. 5. Planowanie miejscowe na obszarach wiejskich - plany gminne; materiały wejściowe do planu ogólnego gminy; etapy i zasady powstawania oraz pragmatyka zatwierdzania planów ogólnych gmin; realizacja planów miejscowych. 2 godz. 6. Inżynieria systemowa. - Schematyczny tok postępowania: analiza sytuacji, problemy, cele, środki realizacji celów, studium wariantów rozwiązań, ocena wariantów rozwiązań, opracowanie najlepszego wariantu. Budowa systemu celów. Matryca konfliktów. 2 godz. 7. Ziemia i jej podział na podstawowe obiekty powierzchniowe – użytki gruntowe, definicje i ich podział; ewidencja gruntów; oznaczania użytków na mapach ewidencyjnych,; definicja działki, parceli, nieruchomości, gospodarstwa rolnego, obrębu; jednostki ewidencyjnej; oznaczenie na mapach ewidencyjnych. 3 godz. 8. Rozłóg gospodarstwa i jego elementy przestrzenne - kształt, wymiary i układy działek; układy i parametry dróg rolniczych; układy osiedli wiejskich; szachownica gruntów; różniczanie; współczynniki rozdrobnienia. 3 godz. 9. Poprawa struktury agrarnej gospodarstw - korygowanie granic zewnętrznych; wymiana gruntów; scalanie gruntów; przebieg prac scaleniowych; planowanie przestrzenne a scalanie gruntów; ochrona środowiska a scalanie gruntów. 4 godz. 10. Ewidencja gruntów – przepisy ogólne (definicje, podział kraju dla cel ów ewidencyjnych); dane ewidencyjne, prowadzenie ewidencji gruntów i budynków; postępowanie ewidencyjne. 2 godz. 11. Kształtowanie i zagospodarowanie obszarów wiejskich w Europie zachodniej - na przykładzie Niemiec, Austrii i Szwajcarii. 2 godz. 12. Kształtowanie i ochrona krajobrazu – definicja krajobrazu; składniki krajobrazu; rodzaje, stany i typy krajobrazu; ochrona krajobrazu. 4 godz. - Ćwiczenia (30 godz.) 1. Zakres i harmonogram. - Omówienie problematyki ćwiczeń i formy opracowania ćwiczenia, wydanie materiałów źródłowych. Zapoznanie z problematyką kartografii (mapa, ewidencja, rodzaje map). 2 godz. 2. Zagospodarowanie wsi. - Zapoznanie z problematyką kształtowania przestrzeni i z planem zagospodarowania przestrzennego gminy oraz zasadami kształtowania głównych funkcji obszaru: rolnictwo i leśnictwo, turystyka i wypoczynek, usługi i drobny przemysł, mieszkalnictwo, obsługa społecznych potrzeb ludności, ewidencja gruntów 2 godz. 3. Charakterystyka warunków gospodarczych. - Udostępnienie danych statystycznych dla opracowania warunków przyrodniczych ekonomicznych i społecznych danego obiektu. Omówienie zakresu opracowania, układ działek, rozłóg gospodarstw. 2 godz. 4. Charakterystyka warunków przyrodniczych. - Udostępnienie danych dotyczących opracowania: użytkowania, topografii i morfologii, charakterystyki gleb, klimatu, stosunków wodnych 2 godz. 5. Charakterystyka warunków fizjograficznych. - Wykreślenie mapy użytkowania obszaru wsi oraz mapy gleb. Opracowanie mapy spadków. Na podstawie podanych parametrów oraz zebranych danych opracowanie mapy natężenia erozji oraz koncepcji zabezpieczeń przeciwerozyjnych. 6 godz. 6. Analiza układu komunikacyjnego. - Analiza istniejących dróg - drogi na obszarze zabudowanym; drogi w przestrzeni rolniczo-leśnej; wykreślenie na mapie; opracowanie zestawienia tabelarycznego. 2 godz. 7. Opracowanie analizy SWOT. - Zidentyfikowanie na podstawie prac analitycznych i studialnych mocnych i słabych stron opracowywanej wsi. 2 godz. 8. Opracowanie kierunków rozwoju wsi. - Opracowanie systemu celów w zakresie gospodarki, osadnictwa oraz ochrony środowiska analizowanej wsi. Wykonanie matrycy konfliktów. 2 godz. 9. Wstępny projekt kształtowania, zagospodarowania i rozwoju wsi. - Wyznaczenie na terenie wsi obszarów pod względem przestrzenno-funkcyjnym zawierających: tereny zabudowane, nowe tereny budowlane, tereny dla rolnictwa i leśnictwa, tereny przeznaczone do transformacji, tereny i obiekty ochrony przyrody. Opracowanie koncepcji nowego układu działek i dróg rolniczych. Wykreślenie w/w elementów na mapie 1 : 5 000 4 godz. 10. Sposoby realizacji podstawowych przedsięwzięć inwestycyjnych. - Ustalenie koniecznych rodzajów przedsięwzięć inwestycyjnych na obszarze zabudowanym oraz w przestrzeni rolniczo-leśnej. 2 godz. 11. Opracowanie części opisowej. - Omówienie wykonania części opisowej do projektu w formie sprawozdania technicznego. Wykonanie całościowe ćwiczenia. 4 godz. |
Literatura: |
1. Ziobrowski Z., Tomlinson G., 1998. Gospodarka przestrzenna gmin. Poradnik T. I, II i III. Instytut Gospodarki Przestrzennej i Komunalnej. Oddz. Kraków. 2. Hopfer A., Urban M., 1977. Geodezyjne urządzenia terenów rolnych. Wyd. II, W-wa. 3. Brandyk T., Hawelka P., 1986. Ochrona i zrównoważony rozwój środowiska wiejskiego. SGGW W-wa. 4. Buchwald K., Engelhard W., 1975. Kształtowanie krajobrazu a ochrona przyrody. PWRiL, W-wa. |
Właścicielem praw autorskich jest Uniwersytet Rolniczy im. Hugona Kołłątaja w Krakowie.