Bioindykacja
Informacje ogólne
Kod przedmiotu: | I.BIOINDYK.WB.IISM2 |
Kod Erasmus / ISCED: | (brak danych) / (brak danych) |
Nazwa przedmiotu: | Bioindykacja |
Jednostka: | Katedra Ekologii, Klimatologii i Ochrony Powietrza |
Grupy: | |
Punkty ECTS i inne: |
(brak)
|
Język prowadzenia: | polski |
Skrócony opis: |
Analiza stanu środowiska przy użyciu organizmów jest metodą komplementarną w stosunku do metod pomiarowych. Umożliwia ona kompleksową ocenę zarówno czynników antropogenicznych (zanieczyszczenia) jak i naturalnych czynników siedliskowych wybranego obszaru. Celem przedmiotu jest zaznajomienie studentów z wykorzystaniem poszczególnych grup organizmów do oceny wybranych parametrów środowiska przyrodniczego |
Pełny opis: |
Przedmiot obejmuje przegląd głównych gatunków roślinnych, zwierzęcych i grzybowych wykorzystywanych jako wskaźniki zanieczyszczeń. Przedstawione zostaną też metody oceny czynników środowiskowych w oparciu o gatunki i zbiorowiska roślin. Przedstawione zostaną metody używane w tych badaniach oraz przykłady zastosowań w praktyce. Wykłady (15 godz.) Biologiczne podstawy wykorzystania organizmów żywych jako bioindykatorów. Klasyfikacja metod bioindykacyjnych i rodzajów bioindykatorów. Wady i zalety bioindykacji. Bioindykacja i monitoring biologiczny środowiska wodnego. System saprobów. Metody oceny systemu jakości wód w oparciu o parametry biologiczne - Ramowa Dyrektywa Wodna. Bioindykacja i monitoring biologiczny zanieczyszczeń powietrza. Metody i organizmy wykorzystywane w ocenie zanieczyszczeń powietrza. Przykłady zastosowań. Zastosowanie organizmów do oceny szkodliwości substancji - biotesty (testy toksykologiczne). Zasada metody, organizmy tstowe, rodzaje efektu testowego. Przykłady zastosowań toxkitów (gotowych zestawów). Wykorzystanie gatunków roślin do oceny warunków siedliskowych i antropopresji. Metody florystyczne - skale ilościowe i jakościowe. Zbiorowiska roślinne jako wskaźniki. Ćwiczenia (15 godz.) Biotesty roślinne. Ocena toksyczności podłoża glebowego na podstawie zahamowania wzrostu roślin. Wysiew nasion na podłożu o różnym stopniu toksyczności. Pomiar długości pędów. Indeks okrzemkowy. Ogólna charakterystyka fitobentosu. Zasada metody. Sposoby pobierania prób i przygotowania materiału do oznaczeń. Obliczanie Indeksu Okrzemkowego na podstawie formularzy wyników badań Indeks makrofitowy. Przegląd gatunków zaliczanych do makrofitów i ich występowanie. Zasada metody makrofitowej. Sposoby pobierania prób. Analiza właściwości wskaźnikowych makrofitów. Obliczanie Makrofitowego Indeksu Rzecznego na podstawie formularzy badań terenowych Polski Indeks Biotyczny. Budowa i wymagania siedliskowe makrobezkręgowców bentosowych. Zasada metody. Sposoby pobierania prób. Metodyka oznaczania bezkręgowców. Oznaczanie bezkręgowców i zaliczenie prób do odpowiednich klas stanu ekologicznego wód. Ocena stanu jakości wód. Ekologiczne liczby wskaźnikowe dla gatunków roślin. Sposoby pozyskiwania danych i przegląd. Obliczanie wartości wskaźnikowej zbiorowisk roślinnych według metody Ellenberga. Sporządzenie mapy wskaźnikowej. |
Literatura: |
1. Fałtynowicz, W. Wykorzystanie porostów do oceny zanieczyszczenia powietrza. Zasady, metody, klucze do oznaczania wybranych gatunków. - Wyd. Fundacja Centrum Edukacji Ekologicznej Wsi, Krosno, 1995. 2. Nałęcz-Jawecki G. Bioindykacja. Biologiczne metody badania toksyczności środowiska. Akademia Medyczna w Warszawie 2000. 3. Roo-Zielińska E. Fitoindykacja jako narzędzie oceny środowiska fizycznogeograficznego. IGiPZ PAN, Warszawa 2004. 4. Rybak J.I. 2000. Bezkręgowe zwierzęta słodkowodne. Przewodnik do rozpoznawania. PWN Warszawa. 5. Szoszkiewicz K., Zbierska J., Jusik S., Zgoła T. 2010. Podręcznik metodyczny do oceny i klasyfikacji stanu ekologicznego wód płynących w oparciu o rośliny wodne. Bogucki Wy-dawnictwo Naukowe. Poznań 6. Zimny H. Ekologiczna ocena stanu środowiska – bioindykacja i biomonitoring. Agencja reklamowo- wydawnicza Arkadiusz Grzegorczyk, Warszawa 2006 7. Ciecierska H., Dynowska M. [red.] 2013. Biologiczne metody oceny stanu środowiska. Tom I. Ekosystemy lądowe. Podręcznik metodyczny. UWM Olsztyn http://www.uwm.edu.pl/pro-edu/upload/file/podreczniki/biologia/Ekosystemy%20ladowe%20e-book%20IN.pdf 8. Ciecierska H., Dynowska M. [red.] 2013. Biologiczne metody oceny stanu środowiska. Tom II. Ekosystemy wodne. Podręcznik metodyczny. UWM Olsztyn http://www.uwm.edu.pl/pro-edu/upload/file/podreczniki/biologia/Ekosystemy%20wodne%20e-book%20IN.pdf |
Efekty uczenia się: |
Wiedza Zna właściwości organizmów żywych umożliwiające wykorzystanie ich jako bioindykatory. Potrafi wskazać metody bioindykacyjne przeznaczone dla oceny różnych parametrów środowiska. Zna wady i zalety bioindykacji. Zna założenia teoretyczne i podstawy prawne oceny stanu jakości wód w oparciu o parametry biologiczne. Zna podstawowe metody stosowane w biotoksykologii. Charakteryzuje zasady wykorzystania zbiorowisk roślinnych jako wskaźników. Umiejętności Zna procedurę postępowania przy wykorzystania fitobentosu do oceny stanu jakości wód. Oblicza indeks okrzemkowy. Zna procedurę postępowania przy wykorzystania makrofitów do oceny stanu jakości wód. Oblicza indeks makrofitowy. Zna procedurę postępowania przy wykorzystania makrobentosu do oceny stanu jakości wód. Oblicza indeks biotyczny Dobiera metody oparte o cechy ilościowe (skale liczbowe) i jakościowe gatunków roślin do oceny poszczególnych parametrów siedliska. Określa parametry siedliska w oparciu o wykonane obliczenia. Kompetencje społeczne Wykazuje świadomość znaczenia działań zmierzających do zapobiegania negatywnym efektom działalności człowieka na stan środowiska naturalnego i konieczność przewidywania skutków tych działań. |
Metody i kryteria oceniania: |
Wykłady - ocena podsumowująca z kolokwium pisemnego Ćwiczenia - ocena z testu wiedzy ocena z sprawozdania z ćwiczeń |
Właścicielem praw autorskich jest Uniwersytet Rolniczy im. Hugona Kołłątaja w Krakowie.