Proekologiczne metody chowu zwierząt gospodarskich

Zależności pomiędzy dobrostanem zwierząt gospodarskich a efektywnością ich produkcji. Systemy chowu zwierząt sprzyjające kształtowaniu krajobrazu i środowiska przyrodniczego. Rola i znaczenie zwierząt w gospodarstwach agroturystycznych. Organizacja żywienia zwierząt przeżuwających z maksymalnym wykorzystaniem trwałych użytków zielonych i terenów niewykorzystywanych rolniczo. Charakterystyka systemów certyfikacji (kontroli oraz wydawania i cofania certyfikatów) zgodności w rolnictwie ekologicznym. Rasy zwierząt predysponowane do chowu proekologicznego, jako surowiec do wytwarzania produktów regionalnych i tradycyjnych w UE. Planowanie produkcji w warunkach gospodarstwa ekologicznego i agroturystycznego

Tematyka wykładów:

1. Rolnictwo organiczne, żywność funkcjonalna - zasady, definicje, uwarunkowania prawne, oczekiwania konsumenta – 2 godz.

2. Regulacje prawne i podstawowe definicje z zakresu produkcji bezpiecznej żywności - 1 godz.

3. Jakość i bezpieczeństwo w systemach produkcji zwierzęcej – zależności pomiędzy poziomem dobrostanu w okresie chowu i obrotu przedubojowego, a jakością produktów zwierzęcych:

- definicje dobrostanu

- kryteria oceny

- podstawy moralne (ekoetyka),

- jakość produktu zwierzęcego,

- metody chowu zwierząt a opinia społeczna - 2 godz.

4. Przepisy UE regulujące wytwarzanie produktów regionalnych i tradycyjnych, procedura rejestracji PDO, PGI – 1 godz.

5. Rasy zwierząt predysponowane do chowu proekologicznego, jako surowiec do wytwarzania produktów regionalnych i tradycyjnych w UE – 5 godz.

6. Kodeks Dobrej Praktyki Rolniczej - ochrona wód, gruntów rolnych, ochrona krajobrazu i zachowanie bioróżnorodności – 2 godz

7. Charakterystyka systemów certyfikacji (kontroli oraz wydawania i cofania certyfikatów) zgodności w rolnictwie ekologicznym. Charakterystyka systemów gwarantowania jakości wyrobów pochodzenia zwierzęcego, system analizy zagrożeń i krytyczny punkt kontroli (HACCP), żywnościowe normy ISO, możliwości wdrożenia systemu HACCP do oceny i monitorowania dobrostanu zwierząt – 2 godz

Razem 15 godz.

Tematyka ćwiczeń:

1. Zdolności przystosowawcze zwierząt gospodarskich – charakterystyka zmysłów i rola różnych sposobów zachowania w adaptacji – przykłady – 2 godz.

2. Omówienie minimalnych i optymalnych warunków utrzymania poszczególnych gatunków zwierząt gospodarskich w świetle prawa i obserwacji praktycznych. Potencjalne zaburzenia behawioralne (technopatie, stereotypie behawioralne) i choroby zwierząt wywołane przez nieodpowiednie warunki mikroklimatu i wyposażenie pomieszczeń. – 2 godz.

3. Zagrożenia środowiskowe płynące ze strony intensywnych i ekstensywnych metod produkcji zwierzęcej, wymagania dotyczące utylizacji odchodów – 2 godz.

4. Proekologiczne zasady chowu zwierząt gospodarskich przeznaczonych jako surowiec do wytwarzania produktów tradycyjnych i regionalnych w UE:

- systemy utrzymania „typu outdoor”,

- proekologiczne alkierzowe systemy utrzymania zwierząt gospodarskich

- żywienie zwierząt uwzględniające wymogi rolnictwa ekologicznego, w szczególności zasady żywienia zwierząt przeżuwających w oparciu o wykorzystanie trwałych użytków zielonych i terenów niewykorzystywanych rolniczo – 7 godz

5. Regulacje prawne związane z hodowlą i ochroną wolnożyjących gatunków zwierząt – 2 godz.

6. Kryteria behawioralne, fizjologiczne, zdrowotne i produkcyjne oceny dobrostanu, możliwości praktycznej, kompleksowej oceny komfortu bytowego zwierząt na fermach przy wykorzystaniu różnorodnych metod– 2 godz.

7. Znaczenie kontaktów socjalnych dla dobrostanu zwierząt stadnych, wymagania dotyczące grupowego utrzymania. – 2 godz.

8. Rola interakcji człowiek – zwierzę dla dobrostanu zwierząt, efektywności produkcji i jakości uzyskiwanego surowca – 1 godz.

9. Znaczenie możliwości swobodnego poruszania się, dostępu do ściółki i elementów niwelujących agresję i nudę (wzbogacenie środowiska) dla komfortu bytowego i uzyskiwanych wyników produkcyjnych zwierząt gospodarskich– 2 godz.

10. Dobrostan w okresie okołoporodowym – wpływ różnych systemów utrzymania– 2 godz.

11. Dobrostan zwierząt podczas transportu i obrotu przedubojowego – uwarunkowania prawne. – 2 godz.

12. Główne zagrożenia zdrowotne płynące ze strony produktów zwierzęcych – 2 godz.

13. Planowanie produkcji w warunkach gospodarstwa ekologicznego i agroturystycznego – 2 godz.

Razem 30 godzin

Literatura:

Rolnictwo ekologiczne : od producenta do konsumenta / red. Urszula Sołtysiak ; [zespół aut. Mieczysław Babalski et al.]. Adres wydawniczy Warszawa : Stowarzyszenie Ekoland ; Hude : Stiftung Leben & Umwelt, 1995.

Rolnictwo ekologiczne szansą dla polskiej wsi w zjednoczonej Europie / oprac.: Agata Szlagier-Jabłońska, Harriett Bennet ; tł.: Ewa Hajduk ; [Instytut Europejskiej Polityki Ekologicznej w Londynie, Polski Klub Ekologiczny. Koło Miejskie w Gliwicach]. Adres wydawniczy Gliwice : Polski Klub Ekologiczny. Koło Miejskie w Gliwicach, 2002.

Dobrostan świń a warunki ich utrzymania : monografia / [pod red. Jacka Walczaka]. Adres wydawniczy Kraków : Instytut Zootechniki, 2005.

Kaczor, Andrzej. Ekologiczny chów bydła / Andrzej Kaczor ; Instytut Zootechniki - Państwowy Instytut Badawczy. Adres wydawniczy Kraków : IZ-PIB, 2006. (Broszury Upowszechnieniowe / Instytut Zootechniki ; nr 10/2006)

Zwolak, Lucyna. Proekologiczne technologie produkcji trzody chlewnej / Lucyna Zwolak ; Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Koszalinie. Adres wydawniczy Koszalin : ODR, 2001.

HACCP - system kontroli wewnętrznej w przemyśle paszowym : wytyczne w zakresie opracowania i wdrażania systemu HACCP / Kszysztof Kwiatek [et al.]. Adres wydawniczy Puławy : Państ. Instytut Weterynaryjny, 2003.

Berdowski, Janusz Bronisław. Tytuł HACCP - Hazard Analysis and Critical Control Points = Analiza Zagrożeń i Krytyczne Punkty Kontroli : system zapewnienia bezpieczeństwa i jakości zdrowotnej żywności / Janusz B. Berdowski, Halina Turlejska. Adres wydawniczy Warszawa : EIJ, 2003.

Umiejętność konstruowania programów rolno-środowiskowych; oceny wartości pokarmowej runi rosnącej na gruntach nie użytkowanych rolniczo; zarządzania chowem zwierząt w różnych uwarunkowaniach środowiskowych z uwzględnieniem obsady i wymagań zwierząt. Uzyskanie umiejętności określania poziomu dobrostanu różnych gatunków zwierząt na podstawie wielu kryteriów oceny, Określanie interakcji człowiek – zwierzę na poziom dobrostanu, rozpoznawania przyczyn jego niskiego poziomu oraz znalezienie możliwości poprawy. Istotnym efektem jest także umiejętność określania i identyfikowania czynników wpływających na dobrostan zwierząt podczas transportu i obrotu przedubojowego.