Surowce, produkty i technologie produkcji

Celem przedmiotu jest wyjaśnienie wpływu czynników biotycznych i abiotycznych na wysokość i jakość plonu surowców pochodzenia roślinnego, z przeznaczeniem do dalszego wykorzystania (zagospodarowania). Zakresem przedmiotu jest objęta wiedza podstawowa dla przedmiotów z zakresu inżynierii produkcji oraz przetwarzania surowców pochodzenia rolniczego na cele żywnościowe i nieżywnościowe.

Szczegółowy program wykładów

1.Przedstawienie wymogów dotyczących zaliczenia przedmiotu, oraz podstawowych pojęć i definicji rolniczych

a)użytki, grunty i zasiewy oraz odłogi i ugory,

b)zmianowanie i płodozmian,

c)gatunek i odmiana,

d)odmiany jare, ozime, przewódkowe, ekstensywne, intensywne, diploidalne, poliploidalne, transgeniczne.

2.Czynniki siedliska i ich wpływ na rozwój, plonowanie i jakość otrzymywanych plonów

a)światło,

b)temperatura,

c)woda,

d)gleba.

3.Podstawy nawożenia i gleboznawstwa

a)rodzaje nawozów,

b)skutki niedoboru, nadmiaru poszczególnych pierwiastków,

c)rola międzyplonów,

d)bonitacja gleb, kompleksy przydatności rolniczej gleb.

4.Wybrane zagadnienia z hodowli i nasiennictwa roślin uprawnych

a)rośliny samo i obcopylne,

b)mechanizmy chroniące przed samozapyleniem,

c)metody hodowli roślin,

d)heterozja i totipotencja,

e)metody wprowadzania genów do roślin,

f)główne rodzaje modyfikacji genetycznych roślin,

g)funkcje COBORU,

h)badania OWT i WGO,

i)dopuszczanie odmian do obrotu handlowego,

j)stopnie kwalifikacji materiału siewnego.

5.Wykorzystanie ziarna zbóż z z podrodziny wiechlinowatych, prosowatych i rodziny rdestowatych oraz zagospodarowanie produktu ubocznego

a)surowiec do produkcji mąki, kaszy, paszy dla zwierząt, alkoholu etylowego i piwa,

b)wybrane normatywne parametry surowców,

c)słoma – pasza, ściółka, nawóz, surowiec do produkcji peletów.

6.Wymagania klimatyczno – glebowe i agrotechniczne pszenicy, żyta, pszenżyta, jęczmienia, owsa, kukurydzy, prosa i gryki

a)pochodzenie i znajdujące się aktualnie w uprawie gatunki, podgatunki, odmiany botaniczne zbóż, wymagania przyrodnicze,

b)odmiany ozime, jare i przewódkowe, wernalizacja i fotoperiod,

c)dobór odmian do regionów klimatycznych Polski, klasy wczesności kukurydzy,

d)wymagania glebowe, stanowisko w zmianowaniu,

e)zabiegi uprawowe, wymagania nawozowe, termin i norma wysiewu, zaprawianie nasion,

f)rodzaje zabiegów pielęgnacyjnych, najczęściej występujące choroby i szkodniki oraz uciążliwe chwasty,

g)termin zbioru i uzyskiwane plony.

7.Korzenie buraków jako surowiec do produkcji cukru i biopaliwa (etanol) oraz roślina pastewna

a)wybrane normatywne parametry surowców,

b)pochodzenie, wymagania klimatyczno-glebowe, stanowisko w zmianowaniu,

c)uprawa roli i nawożenie, siew,

d)zabiegi pielęgnacyjne,

e)zbiór i uzyskiwane plony,

f)cykoria korzeniowa, marchew pastewna, rzepa ścierniskowa i brukiew – sposób wykorzystania i ważniejsze elementy agrotechniki.

8.Uprawa roślin okopowych bulwiastych (ziemniak i topinambur) – surowiec do produkcji frytek, chipsów, biopaliwa (bioetanol), skrobii

a)wybrane normatywne parametry surowców,

b)znaczenie gospodarcze,

c)ziemniak – pochodzenie, wymagania klimatyczno-glebowe, stanowisko w zmianowaniu,

d)uprawa roli i nawożenie, przygotowanie sadzeniaków i sadzenie (terminy, normy, rozstawa rzędów),

e)zabiegi pielęgnacyjne, najczęściej występujące choroby i szkodniki,

f)zbiór i uzyskiwane plony.

9.Uprawa wybranych gatunków roślin przemysłowych (rzepak, rzepik, lnianka, gorczyca) z przeznaczeniem do produkcji oleju, biopaliwa, musztardy.

a)wybrane normatywne parametry surowców,

b)pochodzenie, wymagania klimatyczno-glebowe, stanowisko w zmianowaniu,

c)uprawa roli i nawożenie, siew, ustalanie terminu w zależności od regionu kraju,

d)zabiegi pielęgnacyjne,

e)zbiór i uzyskiwane plony,

f)pozostałe rośliny przemysłowe (mak, len, konopie, chmiel, tytoń).

10.Uprawy roślin strączkowych (łubin żółty, wąskolistny, biały, bobik, wyka siewna i kosmata, groch siewny i polny, soja, soczewica)

a)możliwości wykorzystania nasion i zielonki, wpływ na właściwości fizyczne, chemiczne i biologiczne gleby,

b)postęp biologiczny w uprawie roślin strączkowych,

c)pochodzenie, wymagania klimatyczno-glebowe, stanowisko w zmianowaniu,

d)uprawa roli i nawożenie, siew, zaprawianie nasion, siew czysty i mieszany,

e)zabiegi pielęgnacyjne,

f)zbiór, ustalanie terminu, uzyskiwane plony.

11.Uprawy roślin motylkowych drobnonasiennych

a)przedstawienie gatunków,

b)znaczenie gospodarcze,

c)wymagania klimatyczno-glebowe, stanowisko w zmianowaniu,

d)uprawa roli i nawożenie, siew, możliwości wysiewu,

e)zabiegi pielęgnacyjne,

f)zbiór i uzyskiwane plony.

Szczegółowy program ćwiczeń laboratoryjnych

1.Mikroskop jako narzędzie w poznaniu budowy anatomicznej roślin. Własnoręczne wykonywanie preparatów mikroskopowych

2.Tkanki roślinne (poznawanie tkanek na podstawie własnoręcznie sporządzonych nietrwałych preparatów roślinnych i preparatów trwałych)

3.Poznawanie użytkowych organów roślin uprawnych (korzenie, łodygi, liście, kwiaty na podstawie świeżego i zielnikowego materiału roślinnego)

4.Fazy rozwojowe zbóż, cechy diagnostyczne gatunków zbóż należących do podrodziny wiechlinowatych (materiał świeży i zielnikowy). Rozpoznawanie materiału siewnego (przekroje ziarniaków – obserwacje pod mikroskopem

5.Pozostałe rośliny zbożowe, przynależność systematyczna. Budowa morfologiczna i anatomiczna, rozpoznawanie materiału siewnego (materiał zielnikowy, przekroje ziarniaków - obserwacje pod mikroskopem).

6.Rośliny okopowe korzeniowe (materiał świeży)

7.Rośliny okopowe bulwiaste (materiał świeży)

8.Rośliny przemysłowe (materiał zielnikowy, materiał siewny – obserwacje z wykorzystaniem mikroskopu stereoskopowego)

9.Rośliny motylkowe grubonasienne (materiał zielnikowy, rozpoznawanie nasion poszczególnych gatunków uprawianych w naszym kraju)

10.Rośliny motylkowe drobnonasienne ( materiał zielnikowy, materiał siewny – obserwacje z wykorzystaniem mikroskopu stereoskopowego)

11.Rodzaje płodozmianów i praktyczne ich opracowywanie

12.Pobieranie składników mineralnych i ustalanie dawek nawozowych

Zajęcia przewidziane do prowadzenia w formie e-learning (wg rodzaju zajęć – wykłady, ćwiczenia)

Wykłady:

1.Czynniki siedliska i ich wpływ na rozwój, plonowanie i jakość otrzymywanych plonów

2.Uprawy roślin motylkowych drobnonasiennych

Literatura

•podstawowa

Jasińska Z., Kotecki A. Szczegółowa uprawa roślin t. I i II, WAR Wrocław 2003

Duczmal K., Tucholska H. Nasiennictwo t. I i II, PWRiL Poznań 2000

•uzupełniająca (skrypty, podręczniki, katalogi, normy itp.)

Szweykowska A., Szweykowski J. Botanika t. I, PWN Warszawa 2005

Efekty kształcenia:

Wiedza (wiedza i jej rozumienie): Student posiada podstawową wiedzę z zakresu postępu hodowlanego, kwalifikacji materiału siewnego, terminów i norm wysiewu uzasadnionych przyrodniczo i rolniczo, wymogów glebowo-klimatycznych poszczególnych gatunków uprawianych w Polsce roślin, wyceny gleby, wysokości nawożenia mineralnego i naturalnego, stosowanych zabiegów pielęgnacyjnych oraz optymalnego terminu zbioru. Zna możliwości wykorzystania plonu głównego i ubocznego uprawianych gatunków. Poznaje budowę i funkcje tkanek, oraz organów roślin w aspekcie ich jakości i przynależności botanicznej.

Umiejętności (wykorzystanie wiedz - zdolność analizy i syntezy): Student po zakończonym przedmiocie potrafi określić fazy rozwojowe zbóż, rozróżnić materiał siewny uprawianych w Polsce roślin, ułożyć płodozmian dla danego gospodarstwa. Potrafi przeprowadzić analizę przyczyn niezadowalającego plonowania roślin.

Postawy (zarządzanie wiedzą i umiejętność komunikacji): Na podstawie zdobytej wiedzy student potrafi ocenić z przyrodniczego i rolniczego punktu widzenia zasadność wyboru do uprawy odpowiednich gatunków roślin.

Materiał wykładowy – egzamin w formie testowej

Materiał ćwiczeń – ustne kolokwium zaliczeniowe wraz z praktycznym rozpoznawaniem materiału siewnego uprawianych w Polsce i poznawanych w ramach przedmiotu roślin

Brak